Haber, başta yaşamsal öneme sahip küresel boyuttaki deniz nakliyatı ve gemi işletmeciliği camiası olmak üzere tüm global ulaştırma-taşımacılık-lojistik gündemine olanca grostonilatosuyla oturdu doğallıkla ve tatsız vukuatın konumu göze alındığında da, ivedi çözüm bekliyor tabii ki! Olayı duyan-duymayan ve olayın kendisiyle farklı nicelikte ilgilenen LOJİPORT okurlarıyla birlikte gelin, söz konusu bir tür ucuz atlatılmış denilebilecek “ticari denizcilik drama”sını biraz daha detaylıca gözden geçirip sonra da olası sonuçlarına kısaca odaklanalım.

23 Mart 2021 Salı sabahı yerel saatle 07:40 sularında, “Evergreen Marine Corporation [EMC]” şirketince işletilen 2018 yılı Japonya yapımı 3 yaşındaki yaklaşık 400 metre boyunda ve 59 metre genişliğindeki 219 079 grostonluk Panama bandıralı (ve Panama şehri bağlama limanlı) “M/V Ever Given” adlı mega yük gemisi Süveyş Kanalı’nda trafiği engelleyecek şekilde karaya oturdu ve acil yardım çağrısında bulundu. Şirketin İngilizce “CEM” kısaltmasıyla bilinen “Çin-Avrupa-Akdeniz” deniz kargosu servisinde görev yapan  20 124 konteyner (TEU) taşıma kapasiteli gemi olay meydana geldiğinde Kanal’ı Güney’den Kuzey’e doğru geçen konvoyda beşinci sırada idi. Son derece şiddetli esen beklenmedik rüzgârların ve yoğun kum fırtınasının etkisiyle kumanda ve enerji sistemleri kısa süreliğine devre dışı kalan ve rotasından ayrılarak, tehlikeli biçimde sürüklenip yan döndüğü bildirilen geminin karaya oturup demirlemesinden sonra Süveyş Kanalı’nda her iki yöndeki deniz trafiği tamamıyla durdu. Malezya’nın “Tanjung Pelepas” limanından Hollanda’nın “Rotterdam” limanına gitmekte olan gemide güzel bir şans eseri, kaygı verici olayı takiben herhangi bir önemli hasar ve mürettebat yaralanması tablosu yaşanmadığı gibi konteyner kaybı ve deniz kirlenmesi de gerçekleşmedi. Kısa süre içerisinde Kanal idaresine ait 8 adet liman römorkörüyle kurtarma çalışmaları başlatılırken haberin duyulması, halen devam eden COVID-19 pandemisinin yol açtığı çeşitli olumsuzluklar nedeniyle zaten epeydir hayli zor zamanlar deneyimleyen ticari denizcilik camiasında şok etkisi yarattı.

Asya-Avrupa arasındaki denizyolu ile sağlanan hem konteyner hem petrol, hem de LNG nakliyatını sekteye uğratan olayın mali zararı daha şimdiden ilgili tarafları haklı bir endişeye düşürdü bile [Kanal trafiğindeki durmayı takiben, 24 Mart Çarşamba günü uluslararası piyasalarda ham petrolünün fiyatında %2.85'lik bir artış oldu ve petrol fiyatı varil başına 62.52 Amerikan Doları’na yükseldi]. Henüz insan faktörünün de bütünüyle dışlanmadığı bu karaya oturma vakası, “Avrupa'dan Asya'ya en kısa deniz nakliyatı rotası” olarak bilinen ve Akdeniz ile Kızıldenizi birbiriyle buluşturan 152 yaşına girmiş 193 kilometre uzunluğundaki en geniş yeri 345 metreyi bulan Süveyş Kanalı’nda cereyan eden ilk olay değil! Günde en az 50 farklı tipte geminin geçiş yaptığı insan yapımı bu tarihi su yolu geçidinde, daha 2017 Ekim’inde benzer boyutlarda bir başka azman konteyner gemisi [Hong Kong bandıralı “OOCL Japan”] hafifçe karaya oturmuş; neyse ki saatler içerisinde kurtarılması sağlanarak yoluna devam etmiş ve böylece Kanal’da vahim düzeyde bir trafik akışı aksaklığı ortaya çıkmamıştı.

“Peki, Süveyş Kanalı’nda son durum nedir?” diye soracak olursanız, Mısırlı yetkililer dün (24 Mart Çarşamba) öğleden sonra hem denizden hem de karadan gerçekleştirilen yoğun yardımla bir miktar yüzdürülebilen karaya oturmuş “Ever Given” mega konteyner gemisinin tam anlamıyla kurtarılabilmesi ve Kanal’ın yeniden güvenli deniz trafiğine açılabilmesi için en az 48 saat gerekebileceğini belirtiyorlar. Tarafsız denizcilik eksperleri ise esas endişe verici durumun, talihsiz gemiyi kurtarma çalışmalarının bu hafta sonuna kadar uzaması ihtimali olduğuna vurgu yapmaktalar. Diğer yandan Süveyş Kanalı İşletme Genel Müdürlüğü, Kanal’ın her iki ağzında geçiş yapmayı bekleyen çok sayıda geminin seyrüseferindeki aksamayı bir miktar hafifletebilmek için Kanal’ın kullanımda olmayan daha eski bir bölümünü tekrar ulaşıma açma kararı aldı.

Dünya genel merkezi, Tayvan'ın başkenti olan Taipei şehrinde bulunan “Evergreen Marine Corporation [EMC]” 1968 yılında kurulmuş bir denizcilik ve lojistik devi. Başlıca ticaret yolları Uzak Doğu'dan Kuzey Amerika'ya, Orta Amerika'ya ve Karayipler'e; Uzak Doğu’dan Kuzey Avrupa'ya ve Doğu Akdeniz'e; Avrupa'dan Kuzey Amerika'nın doğu kıyısına; Uzak Doğu'dan Avustralya'ya, Mauritius'a, Güney Afrika'ya ve Güney Amerika'ya uzanmakta, ayrıca da Asya'daki limanları Orta Doğu, Basra Körfezi ve Kızıldeniz'e bağlamakta. Toplamda 200 konteyner gemisine yakın güçlü filosunu son üç senedir ciddi biçimde yenileme programı başlatan şirket ve ortakları için Süveyş Kanalı’ndaki Eyfel Kulesi’nin boyundan daha uzun “M/V Ever Given” sebepli deniz trafiğini aksatıcı muazzam problemin mümkün olan en kısa sürede giderilmesi her bakımdan muazzam önem taşıyor hiç kuşkusuz. İşte bundan dolayıdır ki şirket üst yönetimi, kurtarma amaçlı daha büyük ve güçlü römorkörlerin olay bölgesine yardım amacıyla süratle yönlendirilebilmesi için Hollandalı “SMIT Salvage B.V.” firmasıyla sıkı iletişim halinde. Gezegenimizdeki deniz trafiğinin birdenbire %10'unu engellemesinden ötürü uğursuzca meşhurlaşan “Ever Given”ın esas sahibi Japon “Shoei Kisen Kaisha Ltd.” şirketi ise hadisenin başlangıcından bu yanaki ketumiyetini koruyor.

Verimli günler ve gelecek yazımda yine bu sütunda görüşmek üzere.