Atık Yönetmeliği Resmi Gazete'de

Yönetmelik, atıkların düzenli depolama yöntemi ile bertarafı sürecinde oluşabilecek sızıntı sularının ve depo gazlarının toprak, hava, yer altı suları ve yüzeysel suların üzerindeki olumsuz etkilerinin asgari düzeye indirilerek çevre kirliliğinin önlenmesine, atıkların türüne göre uygun depo tabanı teknik tasarımlarının yapılması ve düzenli depolama tesislerinin inşa edilmesine, düzenli depolama tesislerine atık kabulü işlemlerine, düzenli depolama tesislerinin işletilmesi, kapatılması ile kapatma sonrası kontrol ve bakım süreçlerine, işletme, kapatma ve kapatma sonrası bakım süreçlerinde sera etkisi de dahil olmak üzere çevre ve insan sağlığı açısından risk teşkil edebilecek olumsuzlukların önlenmesine, mevcut düzenli depolama tesislerinin ıslahı, kapatılması ve kapatma sonrası bakım süreçlerine ilişkin teknik ve idari hususlarla uyulması gereken genel kuralları belirliyor.

Yönetmeliğe göre, düzenli depolama tesisleri, tehlikeli atıkların depolanması için gereken altyapıya sahip birinci sınıf düzenli depolama tesisi, belediye atıklarıyla tehlikesiz atıkların depolanması için gereken altyapıya sahip ikinci sınıf düzenli depolama tesisi, inert atıkların depolanması için gereken altyapıya sahip üçüncü sınıf düzenli depolama tesisi olarak sınıflanıyor.

Depolama tesisinden kaynaklanabilecek olumsuz etkileri asgari düzeye indirmek için tesisler, koku ve tozların çevreye yayılmasını, rüzgarın etkisiyle kağıt, naylon torba ve ince plastik gibi atıkların yayılmasını, gürültü ve trafik yoğunluğunu, kuşlar, haşerat, böcek ve diğer hayvanların alanda üremesi ve alandaki patojenleri çevreye taşımasını, havada depo gazından kaynaklanan tabakalaşma ve aerosollerin oluşumunu, yangın ihtimalini azaltacak ve tesis çevresine etkilerini önleyecek biçimde donatılacak.

İşletme aşamasında depolama tesisine kabul edilen atıklar, sahanın yapısal sağlamlığını bozmayacak, iç ve dış şevlerde kayma ve yıkılmalara neden olmayacak güvenlik düzeyinde depolanacak. Zemin stabilitesinin geçirimsizlik tabakasına zarar vermeyecek nitelikte olması sağlanacak. Atığı getiren araçların geçişleri, drenaj sistemine zarar vermeyecek şekilde planlanacak.

Depolama tesisi, izinsiz girişleri engelleyecek şekilde çevre çiti ve giriş kapısı ile donatılarak emniyet altına alınacak. Tesiste izinsiz atık boşaltımını engelleyecek kontrol mekanizması oluşturulacak.

Düzenli depolama tesisinin yer seçimi ve tasarımı, toprağın, yüzeysel suların ve yer altı sularının kirlenmesini önleyecek şekilde yapılacak.

Depolama tesisindeki gazların toplanması, işlenmesi ve kullanılması işlemleri çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde yapılacak. Biyobozunur atıkları kabul eden tüm düzenli depolama tesislerinde gazlar toplanıp doğrudan veya işlenerek enerji üretiminde kullanılacak. Elde edilen depo gazının, enerji üretiminde kullanılmasının ekonomik olmaması halinde depo gazı meşalelerde yakılacak.

-TESİSE KABUL EDİLECEK VE EDİLMEYECEK ATIKLAR-

Düzenli depolama tesislerinde bertaraf edilecek biyobozunur atık miktarının azaltılması için Bakanlık gerekli önlemleri alacak.

İşlenmeleri sonucu pratik bir fayda sağlanmayan atıklarla teknik olarak işlenmeleri ve değerlendirilmeleri mümkün olmayan inert atıklar hariç olmak üzere atıklar, ön işleme tabi tutulmadan düzenli depolama tesislerine kabul edilmeyecek.

Birinci sınıf düzenli depolama tesislerinde, bu tesisler için verilen kriterlere uyan tehlikeli atıklar; ikinci sınıf düzenli depolama tesislerinde, belediye atıklarıyla bu tesisler için verilen kriterlere uyan değişik kaynaklı tehlikesiz atıklar, katılaştırılmış veya camlaştırılmış atıklar gibi reaktif olmayan ve kararlı tehlikeli atıklarla reaktif olmayan ve kararlı tehlikeli atıklar, ayrı bir lotta veya hücrede diğer atıklar ile karışmayacak şekilde, üçüncü sınıf düzenli depolama tesislerinde sadece inert atıklar depolanacak.

Sıvı atıklar, patlayıcı, aşındırıcı, oksitleyici, yüksek tutuşma ve yanma özelliği gösteren atıklar, herhangi bir ön işleme tabi tutulmamış tıp ve veterinerlik kuruluşlarından kaynaklanan tıbbi atıklar, insan veya çevre üzerindeki etkileri bilinmeyen, araştırma ve geliştirme ya da eğitim faaliyetlerinden kaynaklanan tanımlanmamış veya yeni kimyasal maddeler, kullanılmış lastikler ile atık kabul kriterlerini sağlamayan diğer atıklar düzenli depolama tesislerine kabul edilmeyecek.

Atık kabul kriterlerini sağlamak üzere atıklar seyreltilmeyecek veya karıştırılmayacak.

-DEPOLAMA TESİSLERİNİN YER SEÇİMİ-

Belediyece ruhsatı verilmiş olan tesisin geçici faaliyet izni süresi içerisinde izleme raporlarının değerlendirilip uygunluğunun belirlenmesi halinde Bakanlıkça lisans verilecek.

Düzenli depolama tesislerinin yer seçiminde dikkat edilecek hususlar şöyle:

-Düzenli depolama tesis sınırlarının yerleşim birimlerine uzaklığı birinci sınıf düzenli depolama tesisleri için en az 1 kilometre, ikinci sınıf ve üçüncü sınıf düzenli depolama tesisleri için ise en az 250 metre olacak.

-Düzenli depolama tesisinin yer seçiminde tesisin hava ulaşım güvenliğini etkileyip etkilemediği, orman alanları, ağaçlandırma alanları, yaban hayatı ve bitki örtüsünün korunması gibi özel amaçlarla koruma altına alınmış alanlara uzaklığı, bölgede bulunan yer altı ve yüzeysel su kaynakları ve koruma havzalarının durumu, yer altı su seviyesi ve yer altı suyu akış yönleri, sahanın topografik, jeolojik, jeomorfolojik, jeoteknik ve hidrojeolojik durumu, taşkın, heyelan, çığ, erozyon ve yüksek deprem riski, hakim rüzgar yönü ve yağış durumu, doğal veya kültürel miras durumu dikkate alınacak.

-Sahada akaryakıt, gaz ve içme-kullanma suyu naklinde kullanılan boru hatları, yüksek gerilim hatları bulunmayacak.

-Çevresel etki değerlendirmesi sürecinin tamamlanmasını müteakip seçilen alan, ilgili planlara işlenecek.

Ayrıca düzenli depolama tesisinin tabanı ve yan yüzeylerinde, sızıntı suyunun yer altı suyuna karışmasını önleyecek şekilde bir geçirimsizlik tabakası teşkil edilecek. Depo tesisi üst örtüsü içinde önlemler alınacak.

-ATIK KABUL KRİTERLERİ-

Düzenli depolama tesislerine atık kabulünde atığa yönelik üç aşamalı kontrol yapılacak. Atığın depolama tesisine kabulünden önce tesise gönderilmesi planlanan atığın üretildiği kaynakta yapısını ve tüm özelliklerini gösteren bilgiler toplanarak atığın temel özelliklerinin tanımlanması ve nitelendirilmesi zorunlu olacak.

Tesise sevk edilen atıkların uygunluk ve temel nitelendirme testleri ile beyan edilen atıklar ile aynı olduğunun teyidi için tesiste doğrulama testleri yapılacak. İşletmeci, atığın yapısını ve temel özelliklerini gösteren bilgilerin kayıtlarını en az 5 yıl saklayacak.

Taşıma lisansı olmayan veya Bakanlıkça kayıt altına alınmamış araçlar tesise kabul edilmeyecek ve durum acilen il çevre ve orman müdürlüğüne bildirilecek.

İşletmeci depolanan atığın özellikleri ve miktarına ilişkin kayıtları tutacak. Kayıtlarda atığın kaynağı, miktarı, sevkıyat tarihi, taşıyıcı bilgilerinin bulunması zorunlu olacak.

Birinci Sınıf düzenli depolama tesislerinde tehlikeli atıklar asidik ve bazik özellikleri dikkate alınarak istenmeyen reaksiyonlara mahal vermeyecek şekilde depolanacak ve atıkların depolandığı nokta koordinatlarıyla tanımlanacak.

Her atık sevkıyatının tamamlanmasını takiben işletmeci, tesise kabul edilen atıklar için yazılı bir alındı makbuzu düzenleyecek.

İşletmeci, tesise kabul edilmeyen atıkları 24 saat içinde il çevre ve orman müdürlüğüne bildirecek. İl çevre ve orman müdürlüğü, tesise kabul edilmeyen atıkların ilgili mevzuata uygun şekilde yönetildiğinin takibinden sorumlu olacak.

-TESİSLERİN BULUNDUĞU ALANLAR EN 30 YIL İZLENECEK-

Depolanacak atığın yer altı suyuna etkilerini belirlemek amacıyla ölçümler yer altı suyunun membasında en az bir noktada ve mansabında en az iki noktada yapılacak. Depolama tesisi işletmeye girmeden önce gelecekteki alınacak numunelere referans değerler oluşturması amacıyla en az üç noktada örnekleme yapacak.

Yer altı suyu seviyesi her altı ayda bir ölçülecek.

Birinci ve ikinci sınıf düzenli depolama tesislerinin bulunduğu alanlar, depo hizmet süresini doldurduktan sonra en az 30 yıl süre ile izlenip denetlenecek.

Düzenli depolama tesisinin tamamen ya da kısmen kapatılması, lisansta belirtilen koşullar gerçekleştiğinde veya işletmecinin talebi ve Bakanlığın onayıyla veya Bakanlığın gerekçeli kararıyla gerçekleştirilecek.

Bakanlık tarafından tesiste nihai saha denetiminin yapılması ve işletmeci tarafından sunulan bütün raporların değerlendirilmesi sonucu işletmeciye kapatma için onay verilecek. Bu durum hiçbir şekilde işletmecinin lisansta belirtilen sorumluluklarını değiştirmeyecek, tesis kapatma işlemleri tamamlanıncaya kadar işletmeci sorumluluğu sürecek.

Düzenli depolama tesisi tamamen kapatıldıktan sonra, lisansta belirtilen süre boyunca kapatma sonrası sahanın izlenmesi, bakımı ve kontrolünden tesis sahibi sorumlu olacak.

Kapatma sonrası yapılan izleme ve kontrol işlemleri sırasında ortaya çıkabilecek olumsuz çevresel etkiler konusunda tesis sahibi Bakanlığı bilgilendirecek. Tesis sahibi Bakanlığın belirttiği önlemleri almakla ve bundan doğan maliyeti karşılamakla sorumlu tutulacak.

Atık depolama sahasının kurulması, işletilmesi, mali teminatlar, kapatma ve kapatma sonrası bakım maliyeti de dahil olmak üzere atıkların depolanması için alınacak ücretler Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliğin ilgili hükmüne göre belirlenecek.

Yönetmeliğe aykırı davrananlar hakkında Çevre Kanununun ilgili maddeleri uygulanacak.

-ULUSAL STRATEJİ HAZIRLANACAK-

Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden itibaren 5 yıl içerisinde depolanacak olan biyobozunur atık miktarı, 2005'te üretilen toplam biyobozunur atık miktarının ağırlıkça yüzde 75'ine, 8 yıl içinde yüzde 50'sine ve 15 yıl içinde ise yüzde 35'e indirilecek.

Bakanlık, düzenli depolama tesislerinde bertaraf edilecek biyobozunur atıkların azaltılması konusunda yönetmeliğin yürürlüğe giriş tarihinden itibaren azami iki yıl içinde ulusal strateji hazırlayacak.

Bu strateji, geri kazanım, kompostlaştırma, biyogaz üretimi veya enerji/madde geri kazanımı gibi yöntemler ile alınması gereken tedbirleri içerecek.

Mevcut düzenli depolama tesisi işletmecileri yönetmeliğin yürürlüğe girmesini takip eden 1 yıl içinde lisansa müracaat etmekle yükümlü olacak. Bu doğrultuda işletmeci lisansa müracaat etmeden en az 4 ay önce zemin geçirimsizlik koşulları hariç olmak üzere düzeltici faaliyetleri içeren bir iyileştirme planı hazırlayarak Bakanlığa sunacak.

Planın yetersiz olduğu ve onaylanmadığı ve tesiste iyileştirme yapılamayacağına kanaat getirilmesi durumda kapatma ve kapatma sonrası bakım sürecine uygun olarak bu saha mümkün olan en kısa zaman içerisinde kapatılacak.

İyileştirme planı, Bakanlık tarafından onaylandıktan sonra 3 yıl içinde tesis sahibi, yönetmelik doğrultusunda yer seçimi koşulları hariç olmak üzere tüm önlemleri alacak.

Mevcut birinci sınıf düzenli depolama tesislerinin işletmecileri yönetmelik yürürlüğe girdikten sonra 1 yıl, ikinci sınıf düzenli depolama tesislerinin işletmecileri ise 3 yıl içinde tesislerin sınıflandırılması ve atık kabul kriterlerine uyum sağlayacak.

Yönetmelik 1 Nisan 2010'da yürürlüğe girecek.

LOJİPORT