Çin'in cevher talebi navlunu uçurdu

Denizde navlun hızlı yükselişe geçti. Şubat ayında 600 puanlarda olan Baltık Kuru Yük Endeksi (BDI), rekor hızda yükselişle, bu hafta 2 bin puanı aştı. Son 5 ayda endeksteki artış yüzde 260’ı buldu. Dünyanın en büyük iki demir cevheri üreticisi Brezilya ve Avustralya’nın yeniden piyasaya girmesi ve Çin’in cevher ithalatında gaza basması bu artışın en önemli nedenleri olarak gösteriliyor.

Dünya ticaretinin yaklaşık yüzde 80’i deniz yoluyla yapılıyor. Bunun da yüzde 65’ini kuru yük oluşturuyor. Bu nedenle Baltık Kuru Yük Endeksi (BDI), global piyasaları gösteren en önemli endekslerden biri olarak görülüyor. Capesize, panamax, spramax ve handysize endekslerinin ortalamasından oluşan BDI, ticaret savaşlarının etkisiyle 2019 Ocak ayında hızlı düşüşe geçmiş, 2018 Aralık ortasında 1400 puan seviyesinden, 2019 şubat ayında 601 puana kadar gerilemişti.

Mayıs ve haziran aylarında hızlanan piyasalar, bu hafta itibariyle 2160 puanı aştı. BDI böylece, 2010 yılından bu yana en yüksek seviyeye ulaşmış oldu.

SEKTÖR TEMSİLCİLERİ NE DİYOR?

Sektör temsilcileri deniz taşımacılığında yaşanan gelişmeleri ve gelecek döneme yönelik beklentilerini DÜNYA’ya anlattı.

Tahıl ticareti ile piyasa hızlanacak DTO Gemi Brokerleri ve Navlun Komisyoncuları Meslek Komitesi Başkanı Kaptan Semih Dinçel: “Kuru yük piyasasında nisan ayında 3 bin 500 dolar olan capesize (170 bin tonluk) geminin günlük kazancı, bu ay 25 bin doların üzerine çıktı. Sadece temmuzun ilk haftasındaki 5 iş gününde 7 bin 500 dolarlık artış oldu. 

Buradaki en büyük neden de Çin’in cevher ithalatındaki artış. Çin doymak bilmeyen bir cevher ithalatına başladı. Çin’de cevher fiyatları yükseldikçe, Çin daha fazla alım yaptı. Öte yandan Brezilya’daki dünyanın en büyük demir cevheri üreticisi Vale’nin yaşadığı facia piyasalara çok olumsuz yansımıştı. O krizin çözülmesi de bu yükselişte etkili oldu. Vale yine eski sistemine girdi. Ayrıca demir cevheri üretiminde diğer bir güçlü oyuncu olan Avustralya da sahneye geri döndü. Bilindiği gibi Avustralya’da yaşanan fırtına ve sel gibi felaketler bu ülkeden yapılan demir cevheri ihracatında büyük aksamaya neden olmuştu. Tüm bu gelişmeler gemi talebini artırdı, bu da navlunda ani yükselişe neden oldu.”

İdeal Shipbrokers yöneticilerinden İsa Temel: “Şu anki gelişimi Vale’nin üretim seviyesinin tekrar artmasıyla capesize götürüyor. Burada Çin’in de talebinin olması önemli, Çin stoklarına rağmen alım yaptığı için hızlı hareketler oluyor. Ne kadar sürdürülebileceğini göreceğiz. Alt tarafta panamax ve supramaxlar da piyasaya destek veriyor. Supramaxlar ana çıkış limanlarından ana ithalat limanlarına (fronthaul) taşımalarda 25 bin dolar/gün’ü görüyorlar. Tabii ki dönüşler zayıf oluyor ama ortalaması 12.000 dolar/gün’ü buldu. ‘Handysize’lar da 10.000 dolar/gün sınırına yaklaştı. Atlantik’te ortalamalar bunun 1000 dolar üzerinde.

Pasifikte ise 7500 dolar/gün civarında. Bu durum tahılların ve mısırın tam olarak devreye girmesiyle daha da güçlenebilir. Çin ABD’den tahıl ürünü ithal etmeye başlarsa, piyasada ciddi bir artış görülür. Rusya ve Ukrayna’nın ihracatı da handymax ve panamax arasındaki tonajı destekler.”

Marvel Denizcilik Yönetim Kurulu Başkanı Levent Karaçelik: “Piyasalarda inanılmaz bir artış var. Sadece 1 aylık dönemde, hatta bir hafta da bile rekor seviyede hızlı yükselişler oldu. Bu yükseliş tamamen Çin’in etkisi” dedi.

Yükselen navlun, gemi fiyatlarını artıracak

Deniz taşımacılık navlunlarındaki hızlı yükselişin önümüzdeki dönemde gemi fiyatlarını da artırması bekleniyor. Ancak bu tamemen BDI’deki yükselişin ne kadar daha devam edeceğine bağlı olacak. Çünkü uzmanlara göre normal şartlarda BDI küresel ekonomiye paralel bir büyüme gösteriyor. Dolaysıyla global ekonomideki daralma beklentisinin orta vadede deniz taşımacılık navlunlarını baskılayabileceği öngörülüyor. Marvel Denizcilik Yönetim Kurulu Başkanı Levent Karaçelik, “Gemi fiyatları artışa geçebilir. Ancak bu piyasalardaki bu hızlı yükselişin ne kadar devam edeceğine bağlı” dedi. Pelikan Denizcilik ortağı Meltem Süloğlu, “Türk alıcılar daha çok handy/supra / ultra / kmax bulkers ile İlgileniyor. Fiyatları yukarı çeken satıcılar var ancak gerçekleşen satışlardaki fiyatlarda henüz yükselme yok” dedi.

Kosterciler tahıl ve çeliği bekliyor 

Global piyasalardaki hızlı yükselişe karşın Akdeniz ve Karadeniz çanağındaki koster piyasasında düşüş yaşanıyor. İstanbul Navlun Endeksi (ISTFIX) Araştırma Müdürü Engin Koçak, “Koster piyasasında ciddi bir zayıflama oldu. Ticaret savaşları ve kur artışının etkisiyle koster piyasası 2016’dan da kötü duruma getirildi. Ancak, haberler olumlu geliyor. Ağustostan itibaren yükseliş beklentisi var. Hatta toparlanma yeni başladı. Kosterciler tahıl çıkışlarını ve çelik konusunda ticaretin canlanmasını bekliyor” diye konuştu.

Aysel YÜCEL - DÜNYA

LOJİPORT