Köşemi izleyen LOJİPORT okurları! Geçen hafta ilkini sizlerle paylaştığım ve ilginç bulduğunuzu ümit ettiğim bol resimli yazı dizimin bu hafta ikinci ve son bölümü ile yine karşınızdayım. Her ne kadar birbirinden 2 farklı hobi dalı olsa da, ben bugünkü yazımda, elimden geldiğince, trenseverlik ve pulseverliği Cumhuriyet dönemindeki ulusal demiryolculuğumuz bağlamında bir araya getirmeye çalıştım. Yazımın yan bölümündeki “foto galeri” bölümünde göreceğiniz tüm pullar PTT/Türkiye Postaları tarafından 1930’lu yılların ortasından günümüze dek yayınlanmış örnekler olup, birkaç tanesi hariç, çoğu Cumhuriyetimizin kurulmasından sonraki uzun yıllar boyunca görev yapmış ve halen de yapmakta olan TCDD işletmesinin emektar cer araçlarının yanı sıra, ulusal demiryolculuğumuza ve onun dahil olduğu birtakım uluslararası demiryolu örgütlenmelerine ait kimi önemli olaylar hakkındadır.

Ülkemizde 1923’te kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarından günümüze kadarki evrimsel süreci çerçevesinde demiryolculuğumuzun tarihçesi hakkında geçen hafta epeyce bilgiyi sizlerle paylaştığımdan, artık şu anda okumakta olduğunuz köşe yazımın ana izleği olan “Pulculuk ve Ulusal Türk Demiryolculuğu” konusuna doğru gecikmeden hat değiştirmek istiyorum. Bilenler bilir; bilmeyenler de öğrenebilir ki “Filateli,” Türkçe karşılığı “Pulculuk/Pul Koleksiyonculuğu” demek olan bir sözcüktür ve daha geniş anlamıyla “posta pullarını konu edinerek, onları toplayıp biriktiren uğraş/hobi alanına verilen genel isimdir.” Filateli ile uğraşan kişilere ise “Filatelist” denir ve gerek dünyada gerekse de ülkemizde oldukça yaygın bir filatelist kitlesi bulunmaktadır. Filateli sözcüğü dünyada ilk kez 1864 yılında Fransız koleksiyoncu “Gustave Herpin [1820-1900]” tarafından bulunarak kullanıma girmiş bir kelimedir.

Raysever kimliğinden gurur duyan bir şair-yazar olarak bugün, ilgi ve uzmanlık alanım dışı hayli ciddi bir uğraşıdan destek alıp, ekteki foto galerisinde her biri birbirinden değerli Türkiye Postaları pullarında konukluk şansına erişebilmiş ülkemiz demiryolu taşıtlarını ve önemli olaylarını meraklılarının gözleri önüne sermeyi hedefledim. Çok sayıda basılı kaynağı ve sınırlı kişisel arşivimi tarayarak meydana getirdiğim bu bir tür görsel liste, tıpkı tüm diğer listeler gibi, tam/eksiksiz değildir. Dileyen demiryolu ve/veya pul meraklısı söz konusu görsel listeyi kendi şahsi arşivi için daha da zenginleştirebilir hatta aşağıdaki pulların orijinallerini koleksiyonuna katmayı da hedefleyebilir.

Bu alçakgönüllü araştırmamı yürütürken, 1923’den günümüze dek ülkemiz ulusal demiryolculuğu hakkındaki pul sayısının bir trensever olarak bana yeterli görünmediğini öncelikle belirtip, bu durumun önümüzdeki yıllarda değişmesini umduğumu eklemek isterim. Ayrıca, söz konusu araştırmam sırasında 2 önemli noktanın daha dikkatimi çektiğini belirtmeden edemeyeceğim. İlki, cumhuriyet dönemi demiryolculuğumuzun gelişip ilerleyişini her fırsatta destekleyen Atatürk’ün tren temalı tek bir puluna rastlamam, diğeri de Cumhuriyet dönemi ve modern Türk Demiryolculuğunun tartışmasız babası sayılan “Behiç Erkin”in anısına şimdiye dek “Türkiye Postaları”nca herhangi bir pul basımının gerçekleştirilmediğini fark etmemdi [Elbette eğer gözümden kaçan kaynaklar yoksa]. Belki “PTT” ve “Türkiye Filateli Dernekleri Federasyonu”nun ortak girişimiyle bu önemli saydığım eksiklikler gelecekte giderilebileceği gibi, 1923 yılı sonrası zengin demiryolu mirasımıza ait daha pek çok tarihi gün hakkında yeni pul basımlarının da düş olmaktan çıkması sağlanabilir [Örneğin, ilk yerli yük ve yolcu vagonlarının üretimi, ilk yerli buharlı anahat lokomotifinin üretimi, ilk yerli dizel-hidrolik manevra, dizel-elektrik anahat ve elektrikli manevra lokomotifleriyle ilk yerli elektrikli banliyö dizilerinin üretimi, demiryolu şebekemizde çalışan ekspres tipi trenlerdeki yemekli ve yataklı vagonlar işletme hakkının milletlerarası Wagons-Lits (Vagon Li) şirketinden TCDD’ye devredilmesi, Haydarpaşa-Gebze ve Sincan-Ankara-Kayaş arasında elektrikli banliyö seferlerinin başlaması, ülkemizdeki ilk Mavi Tren’in Haydarpaşa-Ankara arasında sefere konulması, İZBAN’ın faaliyete geçmesi, Ankara YHT Garı’nın hizmete açılması vb. gibi].

Ulusal demiryolculuğumuzun temellerinin atılmasına olan özgün ve özverili katkılarından dolayı başta ulu önderimiz Mustafa Kemal Atatürk ve demiryolu sevdalısı tüm demiryolcuları burada saygıyla anarak, içtenlikle selamlıyor ve aynı ulaştırma ülküsünü ödün vermeden sürdürecek olanlara da çalışmalarında kolaylıklar diliyorum. Demiryolusever ve pulseverlere, kısa sürecek de olsa, “Keyifli Seyirler!”

Hepinize verimli günler ve gelecek pazarki yazımda görüşmek ümidiyle.