Lojistik ile ilgili kelam ederken veya yazarken taşımacılık, depo, envanter gibi genel ifadeleri kullanıyoruz. Öte yandan; paketleme, ambalajlama, şoförler, depo çalışanları, liman yönetimi, kargo taşımacılığı, yaya kurye, motor kurye gibi lojistiğin parçası olan ancak hiç değinmediğimiz bazı konuların olduğunu düşünüyorum (en azından ben). Lojistik, tedarik zinciri içinde hareket eden büyük veya küçük ölçülerde her türlü somut varlığın ve bilgi gibi soyut varlığın, her yöndeki dinamik (nakliye) ve statik (depolama) hareketinin yönetilmesidir. Büyük parçaların ve küçük parçaların hareketlerinin yönetimi, farklıdır. Büyük parçalar (hammadde, yarı mamul ve nihai kullanıcı öncesi toplu gönderim), B2B ve küçük parçalar (zarf, koli, kutu) ise B2C kapsamında hareket görür. Bundan dolayı; küçük parçalar, son kullanıcı (müşteri veya tüketici) için çok daha fazla önemlidir. Böyle olunca da küçük parçaların lojistiği ayrı bir önem ve itina gerektirir. İnternetten siparişini verdiği piyasaya yeni çıkan bilgisayar oyunu kendisine teslim edildiği zaman çok mutlu olan son kullanıcı, teslimatı yapan görevliye bahşiş verebilir veya en azından kocaman bir teşekkür eder. Öte yandan; bir kamyon malı veya bir paleti depoya zamanında veya hasarsız götürseniz bile size kimse bahşiş vermez veya kimse teşekkür etmez. Tam tersi de olabilir. Yüklü bir telefon faturası veya kredi kartı hesap bilgisini getiren ve tamamen masum olan kişiye, kızabilirsiniz veya dış görünüşü uygun değil ve pis kokuyorsa “hemen gitsin” diye uğraşırsınız. 1 adet 20’lik konteynerin Çin’den Türkiye’ye gelmesi ve bir zarfın veya ufak bir kolinin son kullanıcıya teslimindeki hız ve zaman beklentisi farklıdır. Sakın yanlış anlaşılmasın. Hem büyük hem de küçük parçalar için HIZ ve ZAMAN çok önemlidir. Örneğin; küçük parçaların teslimatı için saatler ve bazen günler geçerli olurken büyük parçalar için günler, haftalar ve belki de aylar gerekebilir. Daracık sokakların olduğu bir yere veya trafiğin yoğun olduğu zamanlarda zarf veya küçük koliyi, bir kamyon dolusu yüke veya bir palete göre daha rahat dağıtabilirsiniz. Banyoda unutulan nişan yüzüğünün takması için gönderilmesi (erkekler unutur ama kadınlar takılı olması ister) veya ihale için numunenin veya unutulan bir dokümanın yetiştirilmesinde olduğu gibi küçük parçalar, çoğu zaman pahada ağır olabilir veya çok daha fazla hayati derece önemli olabilir. Küçük veya pahada ağır parçaların elleçlenmesi, büyük (palet gibi) ve pahaca az olan parçalardan daha zor olup daha fazla itina ve dikkat gerektirebilir. 10 ton kömür, bir torbaya konulabilir mi? Küçük parçaların belli bir ambalaj veya kap içerisinde olması gerekir. Tek parçada en fazla yüz (100) kilogramı geçmeyen ve genellikle ambalaj ve kap içerisinde olan küçük boyutlu koli, sandık, paket gibi her türlü eşya, küçük parça olarak kabul edilebilir. Karayolu Taşıma Kanunu ve ilgili yönetmeliğe göre bu tür eşyalar kargo olarak tanımlanır. Ayrıca; kargoları teslim alan, depolama, istifleme, aktarma, taşıma ve gönderilene teslim gibi hizmetleri yerine getiren Kargo İşletmecisi ve tek yine tek parçada en fazla 5 kilogram olan kargoları, kapıdan kapıya dağıtımını yapan ise Dağıtım İşletmecisidir. Türkiye’deki şirketler; ya sahip oldukları veya kiraladıkları araç ve çalışanlar ile ya da PTT veya özel şirketlerden (kargo, dağıtım ve motor kurye) hizmet alarak küçük parçaların lojistiğini yapılabilir. Küçük parçaların lojistiğine yönelik rakamlar, bunlar için verilen hizmetlerin ve sektörün büyüklüğünü gösterebilir. · PTT, 2009’da 1.087.395.000 adet posta gönderisi (mektup, kart, basılı gazete vs) için hizmet vermiştir. (1) · PTT, 2009’da 10.894.000 adet kargo (2008’de 2.429.000 adet) ve 713.000 adet KKTS (2008’de 520.000 adet) gönderisi için hizmet vermiştir. (1) · Özel şirketler (kargo, dağıtım, motor kurye), 2008’de 890. 500. 000 adet 0 – 2 kg arası (2005’te 554.570.000) ve 357.580.000 adet 2 kg ve üstü (2005’te 204.050.000) için hizmet vermiştir. (1) · M1,M2 ve M3 Yetki Belgeli 53 firma ve P1 ve P2 Yetki Belgeli 80 şirket vardır. (2). Ayrıca; yetki belgesi bulunanların dışında, yaklaşık 400 adet özel sektör işletmesi olduğu tahmin edilmektedir. (3) · PTT’nin 2009 yılı posta hizmetleri geliri 929.734.149 TL ve gideri ise 826.982.001 TL’dir. (4) · PTT’nin 2009 yılı lojistik (kargo, KKTS, APG) geliri, 48.056. 467 TL ve gideri ise 96.141.046 TL’dir. (4) · Kurye ve Kargo şirketlerinin cirosu 600 Milyon USD (2008 yılı); çoğunluğu yabancı hızlı hava kargo şirketlerin cirosu 250 Milyon USD (2004 yılı) ve Motorlu kurye şirketlerinin cirosu ise 25 Milyon USD’dir (2004 yılı). (3) · Yetki Belgesi olmayanlar dahil özel kargo şirketlerinin cirosu, 2 Milyar TL tahmin edilebilir (oruç kaya). 2008’in son çeyreğinde başlayan ekonomik krizin etkileri ile birlikte Türkiye’deki tüketicilerin tüketim alışkanlıkları da değişmiştir. Tüketiciler, daha sık alışveriş ama her seferinde daha az miktarda (adet, değer) satın almaktadır. (5) Türkiye’de internet kullanım oranı, 2000 – 2010 arasında % 1,650 oranında artmıştır ve ilk 5 ülke arasındadır. (6) Türkiye’de mektup, telefon ve e-ticaret kapsamında 2010’un ilk 8 ayında 96.283.908 adet işlem (2009’da 120.840.539, 2008’de 109.319.521) karşılığında 15.921.460.000 TL (2009’da 18.987.810.000 TL, 2008’de 15.725.380.000 TL) harcanmıştır. (7) Sık alış veriş ama az miktarlarda satın alımlar, küçük parçaların çok daha fazla hareket göreceğini göstermektedir. İnternet, mektup, telefon ve e-ticaretteki gelişmeler, küçük parçaların daha fazla hareket göreceğini göstermektedir. Stoklarını iyi yönetmek isteyen üretici veya satıcı firmalar da sık ama küçük miktar sipariş vermenin arayışı içindedir. Özetle; küçük parça eşyaların hareketinin (100 kg altını biraz komple araç olmaması durumu olarak genişletebiliriz) yönetimi çok önemlidir. Müşterilerinin buna yönelik lojistik hizmet beklentisi gittikçe artmaktadır. Bu durum; buna yönelik lojistik hizmetler sunan (veya sunmak isteyen) şirketler için çok farklı fırsatlar getirilebilir. Özellikle; PTT’nin gelişimi ve yaptıkları çok dikkatli takip edilmelidir. Özellikle Kargomatik ve Birleşik Posta başta olmak üzere PTT’nin web sayfasında tanıtılan hizmetlerini incelemenizi tavsiye ederim Ayrıca; yakın gelecekte, PTT ve mevcut kargo veya kurye şirketleri haricinde büyük parça lojistiğinde uzman olan firmaların da küçük parçalara yönelik bu pazarda yer almak istemesi hiçte uzak bir ihtimal değildir. Saygılarımla (1) PTT 2009 Sektör Raporu (2) Karayolu Ulaştırması Genel Müdürlüğü web sayfası (3) 10’uncu Ulaştırma Şurası, Ekim 2009, Posta Sektörü Paneli (4) PTT 2009 Faaliyet Raporu (5) AMPD Perakende Endeksi raporları (6) http://www.internetworldstats.com/top20.htm (7) Bankalararası Kart Merkezi http://www.bkm.com.tr/donemsel-bilgiler.aspx