Okul servislerinde vahim iddialar

Uzmanlar trafikteki araçların, araç muayene istasyonları (TÜVTURK) dışında fren ve lastik kontrolünün yapılmadığına dikkat çekiyor. Avrupa'da birçok ülkede polis, trafikteki araçları durdurarak lastik kontrolü yaparken, Türkiye'de mevzuatlar buna izin vermiyor. Ülke genelinde 40 bin servis aracı bulunuyor. Sadece İstanbul'da 14 bin 500 servis aracı var. Öğrenci taşıyan servis araçlarının karıştığı kazaların sebepleri araştırıldığında ise ilginç sonuçlar ortaya çıkıyor. Bu araçlarda hız ölçümünü sağlayan takograf bulundurma zorunluluğu olmadığı için araçların hız denetimi yapılamıyor. Bazı servislerde rehber çalıştırılmıyor, şoförlerin eğitimleri ve deneyimleri konusunda yeterli denetleme yapılmıyor. Trafik Kanunu mevzuatlarında 'kış lastiği' tanımlaması olmadığı için polis, lastiklerin uygunluğunu da denetleyemiyor. İhalelerde servis sahipleri tarafından beyan edilen araçlar yerine bazı bölgelerde 'eski' otobüsler kullanılıyor.

Öğrenci servislerinin karıştığı kazalar, her yıl birçok çocuğun ölümüne ve yaralanmasına neden oluyor. Emniyetin öğrenci servis denetimlerini ihbar üzerine yapması ise servislerde başıboşluğa neden oluyor. Korsan servislere kesilen cezalar caydırıcı olmadığı için yasal olmayan taşımacılığın önüne geçilemiyor. İlçe Milli Eğitim müdürlüklerinin öğrenci taşıması için yapılan ihalelerde öğrenci servis sahipleri tarafından beyan edilen araçlar yerine bazı bölgelerde 'hurda' otobüsler kullanılıyor. Avrupa'nın birçok ülkesinde mevzuatlara 'kış lastiği' tanımı getirildiğini anlatan fren uzmanı Yüksek Makine Mühendisi Alpay Lök, Türkiye mevzuatlarında henüz lastiklerin diş derinliği hususunda bir tanımlama yapılmadığına vurgu yaparak, polisin lastik dişleri denetimi yapamadığını kaydediyor. Almanya'da minibüs ve otobüslerin yaşları arttıkça muayene sayılarının da arttığına dikkat çeken Lök, "Almanya'da iki yaşına gelen minibüs ve otobüs yılda iki, 4 yaşına geldiğinde ise yılda 4 kez muayeneye giriyor. Türkiye otobüsle yolcu taşımacılığı Almanya'ya göre çok daha yaygın olduğu düşünüldüğünde muayeneye en az Almanya'daki kadar önem vermemiz gerekiyor." diyor.

Emniyet kaynaklarından alınan bilgiye göre okul servislerindeki denetim, okulların açıldığı dönemde ilk 3 ay içerisinde sık sık yapılırken daha sonra denetimler ihbar üzerine yapılıyor. Hal böyle olunca da sektörde başıboşluk ortaya çıkıyor. Meslek odalarına kayıtlı araçlar, öğrenci servisleri hakkındaki yönetmelik şartlarını yerine getirirken korsan servisler hiçbir denetime tabi olmayan trafiğe çıkıyor. Polis ve jandarma, yaptığı denetimlerde kazalara en çok neden olan lastik ve fren sistemlerini kontrol etmezken denetimler daha çok prosedür düzeyinde kalıyor. Sivil toplum örgütleri, mevcut servislerin büyük çoğunluğunun yasal prosedürlere uymadığına dikkat çekiyor. Mesleğin yasal gerekliliklerini yerine getiren ve profesyonel olarak hizmet veren esnaf ise korsanın bir türlü önüne geçilemediğinden yakınıyor ve 'öğrenci servisi' algısının bu yüzden kırılamadığından yakınıyor.

'servislerin çoğu prosedüre uymuyor'

Dünyada ve Türkiye'deki kurallara göre öğrenci servislerinin başka sektörlerde kullanılmaması gerektiğine değinen Trafik Kazalarını Önleme Derneği Genel Başkanı Hitay Güner, "Bizde servis öğrenciyi sabah okula bıraktıktan sonra akşama kadar turizm gibi başka hizmetlerde kullanılıyor. Odaya bağlı servislerde bile bu kadar eksiklik varken önüne geçilemeyen korsan servislerdeki durum ise çok daha vahim." şeklinde konuşuyor.

Milli Eğitim Bakanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü işbirliğiyle öğrencilerin trafikteki güvenliklerinin sağlanması amacıyla okul servis araçları, şoförleri ve rehber personeli denetleniyor. Denetimler kapsamında "Okul Servis Aracı Denetim Formu" periyodik olarak dolduruluyor. Denetimlerde; sürücünün herhangi bir kural ihlali yaptığı tespit edilmesi halinde form, hem okul müdürlüklerine gönderilmek üzere okulun bağlı olduğu İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü'ne hem de servis aracının bağlı olduğu firmaya gönderiliyor. Emniyet servis araçlarına yönelik yaptığı denetimlerde okulöncesi ve ilköğretim öğrencilerinin taşınması sırasında araçlarda rehber personel bulundurması, şoförün hız, aracın her koltuğunda emniyet kemeri bulunup bulunmadığı, taşıma sınırının üzerinde öğrenci taşınıp taşınmadığı üzerinde önemle duruluyor. Denetimlerde araçların büyük bölümü muayene ve bulundurulması gereken evrak eksikliği yüzünden cezaya maruz kalıyor. Servislerdeki en büyük eksiklik olarak 'hostes' ya da rehber öğretmen bulundurulmaması ve yolcu indirme bindirme anlarında arkada yanması gereken 'Dur' ışığının çalışmaması gösteriliyor.

Serkan SAĞLAM-ZAMAN