Otogazda da 'tek fiyat' fırsatçılığı

Benzin ve motorine oranla daha ucuz olan otogaz, bir diğer adıyla Likit Petrol Gazı (LPG), Cezayir, Norveç, Libya, Kazakistan, Mısır başta olmak üzere 17 ayrı ülkeden ithal ediliyor. Sektörde bulunan 61 firmanın, farklı ülkelerden alternatif fiyatlarla ithal edilen otogazı 'ağız birliği' yapmışçasına aynı fiyattan satması Rekabet Kanunu'na aykırı. Uzmanlar, kaynak çeşitliliğine rağmen LPG istasyonlarında otogazın 1-2 kuruş farkla satılmasını eleştiriyor.

Otogaz satışları ekonomik krize rağmen artıyor. Araç sahipleri otogazı, benzin ve motorine göre ucuz olması nedeniyle tercih ediyor. Bu durumu, Enerji Üst Kurulu tarafından hazırlanan LPG 2008 sektör raporu da doğruluyor. Rapora göre geçen yıl 3,5 milyon ton gaz tüketilmiş. Bu satışların içinde 2,1 milyon tonu otogaza, geri kalan bölümü ise tüplü ve dökme gaza ait. Aynı dönemde tüplü ve dökme gaz satışlarında gerileme yaşanırken, otogaz pazarı yüzde 5 büyümüş. Otogaz, renksiz ve kokusuz bir gaz olup muhtemel kazalara karşı kokulandırılarak satışa sunuluyor. Ham petrolün rafinerilerde arıtılması veya doğalgazdan elde edilen otogaz, ilk yıllarda tüpgaz-dökme gaz şeklinde mutfak ve konutlarda ısınma-aydınlanma amaçlı kullanılırken son yıllarda araçlarda tercih ediliyor. Avrupa'da çevreci özelliğiyle öne çıkan gaz, Türkiye'de daha çok akaryakıt ürünlerine göre ucuzluğu nedeniyle alınıyor. Resmî verilere göre (dağıtım şirketleri ve Tüpraş ithalat beyanları) 2008'de tüketilen 3,5 milyon ton gaz ihtiyacının önemli bir kısmı Tüpraş dahil 61 şirket tarafından ithalat yoluyla temin edildi. Ayrıca Türkiye'de rafineri tesislerinde ham petrolün işlenmesi sırasında yıllık 756 bin ton otogaz üretimi söz konusu. LPG ithalatında Cezayir, Rusya ve Birleşik Arap Emirlikleri öne çıkıyor. İthal edilen LPG'nin ağırlıklı kısmı Türkiye'de 7 bin 395 otogaz bayiinde, geri kalan kısmı ise tüplü-dökme gaz olarak satışa sunuluyor. EPDK verilerine göre İstanbul Anadolu yakasında 1 litre otogaz 1,57 liradan (yaklaşık 77 cent) satılıyor. Ankara'da ise sektörün önde gelen şirketlerinin pompa satış fiyatları 1,47 lira (litre). Bu fiyatlarla Türkiye, Avrupa'da en pahalı otogaz satan ülke konumunda bulunuyor. Aynı ürün Bulgaristan'da 35 cent (Euro) ile en ucuz, 57 cent ile de en pahalı Hollanda'da satılıyor. EPDK ve LPG sektör çevrelerine göre fiyatların Türkiye'de yüksek olmasında en önemli etken, Maliye'nin aldığı yüksek vergiler. Haksız rekabet ve ihlal, Rekabet Kurulu'nun geçen yılki en önemli gündem maddelerinden biriydi. Kurul, ortak fiyat nedeniyle 2008'de akaryakıt dağıtım şirketlerine yönelik ön soruşturma açmıştı. İnceleme sonucunda rekabet ihlali olmadığına karar veren Üst Kurul, buna gerekçe olarak akaryakıt şirketlerinin sattıkları ürünün yüzde 70'inin tek kaynaktan (Tüpraş) almalarını gerekçe göstermişti. Bu durum, rekabet imkanını sınırlandırıyor.

LPG'YE BİR DE RAFİNERİ KÂR'I EKLENİYOR

LPG fiyatlarını değerlendiren ve adlarının açıklanmasını istemeyen uzmanlar, akaryakıt ürünlerine göre otogazda farklı bir durumun varlığına dikkat çekiyor: Akaryakıtta, ağırlıklı ürün tek rafinerinin alınmasına karşılık, gaz 17 ayrı ülkeden alınıp satılıyor. İlginç olan, kaynak çeşitliliğine rağmen istasyonlarda satış fiyatı aynı veya çok küçük farklar var. Rekabet Kurulu'nun kaynak kıtlığı iddiası burada geçerliliğini yitiriyor. Bu nedenle otogaz fiyatlarında, çok net ortak fiyat belirlemesi yapılabilir. Aynı uzmanlar otogazla ilgili önemli bir hatırlatma yapıyor: LPG satışları genelde rafineri şirket fiyatlarına göre belirleniyor. Oysa rafineri şirketleri ham petrolü İtalya CIF'e göre, yani navlun, kâr vb. dahil getiriyor. Basit anlatımla petrol işlenirken LPG elde ediliyor. Buna bir de rafineri kârı eklenip satılıyor. Bu da fiyatı artırıyor. Öte yandan, Rekabet Kurulu'nun akaryakıt şirketleriyle ilgili verdiği karar, sektörü yakından ilgilendiriyor. Çünkü, ihlal olmadığına en önemli gerekçelerinden birisini, "ürün temin noktasında tek kaynağın ağırlıkta olması" oluşturuyordu.

ZAMAN