Petrol 50 dolara düşse bile bu vergilerle ucuz benzin hayal

Ham petrolün varil fiyatı 115 dolar seviyelerinden 85 dolarlara geriledi. Sürücülerin beklentisi, benzin-motorin fiyatlarının da aynı oranda ucuzlaması.

Ancak, pompada akaryakıt fiyatlarındaki ucuzluk litrede 25-30 kuruşla sınırlı kaldı. Nedeni ise Maliye’nin akaryakıt ürünlerinden aldığı ve sürekli artırdığı vergide indirime yanaşmaması. Resmi veriler de, yüksek verginin benzin ve motorin üzerindeki yükünü ortaya koyuyor. Buna göre akaryakıt fiyatlarını devletin son kez belirlediği 31 Aralık 2004’te 1 litre benzinden 1,71 lira vergi alınırken, bu rakam Eylül 2014’te 2,93 liraya çıktı. Motorinde de aynı dönem itibarıyla vergi litrede 1,19 liradan 2,26 liraya yükseldi. Sektör temsilcileri, akaryakıtta beklenen ucuzluk için mutlaka vergilerde yeni bir düzenlemeyi zorunlu görüyor. Aksi halde petrol 50 dolara düşse bile akaryakıt indirimi sınırlı kalacak.

Türkiye halen yüksek vergiler nedeniyle dünyanın en pahalı akaryakıtını satan ülkeler arasında yer alıyor. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) en yüksek hacimli ilk 8 şirket fiyat ortalamasına göre 16 Ekim itibarıyla istasyonlarda 1 litre benzin 4,79 lira (95 oktan), motorin ise 4,25 liradan satılıyor. Kurum, iç pazarda akaryakıt fiyat oluşumunda en yakın erişilebilir uluslararası piyasa olarak Almanya, İngiltere, İtalya ve Fransa’yı baz alıyor. Pompa fiyatlarını; ham petrol (rafineri), dağıtım-bayi geliri, nakliye, vergi ve fonlar oluşturuyor. Dövizdeki artış da fiyat oluşumunu olumsuz etkiliyor.

Türkiye’de akaryakıt fiyatları 1 Ocak 2005 itibarıyla serbest bırakıldı. Fiyatların serbest kalmasıyla EPDK, ‘akaryakıtta ucuz fiyat döneminin başladığını’ açıkladı. Ancak aradan geçen zamanda Maliye, akaryakıt vergilerinde (ÖTV, KDV) artışa gidince benzin-motorinde beklenen ucuzluk gerçekleşmedi. EPDK, Petrol İşleri Genel Müdürlüğü (PİGM), Maliye ve sektör verilerine göre kamunun son kez fiyat belirlediği Aralık 2004’te pompada 2,29 liraya satılan 1 litre benzinin 1,71 lirası vergi olarak (ÖTV+KDV) tahsil edildi. Ekim 2014’te ise 1 litre benzin pompada 4,80 liraya satılırken bunun 2,93 lirası vergi olarak Maliye’ye gitti. Aynı dönem itibarıyla pompada 1,89 liradan satılan motorinin 1,19 lirası; 4,29 liradan satılan motorinin ise 2,26 lirası vergiye ait.

EPDK, TÜPRAŞ’I ADRES GÖSTERDİ

Türkiye’de akaryakıt fiyatları denetimini EPDK yapıyor. Kurum yeni yayınladığı Petrol Piyasası Fiyatlandırma Raporu Eylül 2014’e göre, Türkiye’de vergisiz ürün fiyatlarının yüksekliğine dikkat çekiliyor. Raporda, vergisiz akaryakıt fiyatlarıyla ilgili ‘Ülkemizdeki vergisiz K. benzin 95 oktan ve motorin fiyatları AB 28 ağırlıklı ortalamasının üstünde seyretmekte’ değerlendirmesine yer veriliyor. EPDK kaynaklarına göre fiyatlar, özellikle Türkiye için baz alınan ülkelere göre uyumlu hale getirilmeli. EPDK verilerine göre Türkiye’de litresi vergisiz 2,93 lira olan benzin; Almanya’da 2,59 ve Fransa’da 2,46 lira. Aynı şekilde Türkiye’de çıplak fiyatı 2,26 lira olan motorin Almanya’da 1,97 ve Fransa’da ise 1,87 liradan satılıyor. TÜPRAŞ ise EPDK raporunda yer alan çıplak fiyatın; rafineri çıkış fiyatı, dağıtım, bayi masraf ve kar payı bileşenlerinden oluştuğu bilgisini verdi.

İSMAİL ALTUNSOY – ZAMAN

LOJİPORT