Petrolde iş yapmayan şirket en fazla bir yıl sahada kalacak

2011’deki 77 milyar dolarlık cari açık faturasının, 49.4 milyar dolarının sadece petrol ile doğalgazdan kaynaklanması ve giderek artan petrol fiyatları, hükümeti harekete geçirdi. Petrol ile doğalgaz aramalarına ivme kazandırması beklenen yeni petrol kanunu tasarısı Bakanlar Kurulu’nda imzaya açılırken, TBMM tatile girmeden yasalaşması bekleniyor. Türkiye’de bugüne kadar toplam 11 milyar dolarlık arama üretim yatırımı yapıldı. Yeni petrol kanunu tasarısı çalışmalarında yer alan bir enerji sektörü yetkilisi, kanunun en büyük amacının sektördeki çantacıların engellenmesi olduğunu vurgularken, tasarıya göre devletin veya özel sektörün elindeki ruhsatların süresi dolduğu an iptal edileceğini ve uzatmaya gidilemeyeceğini söyledi.

Yatırım planı zorunlu

Türkiye’de arama ve üretim faaliyetlerinin önündeki en önemli sorunun tüm sahaların lisanslandırılmış olması olduğunu belirten yetkili, şöyle konuştu: “Süresi dolan lisansların iptal edilmesiyle, dört yılda sahalar boşalacak ve yurtdışından gelecek yeni yatırımcıların da önü açılmış olacak. Mevcut kanuna göre, bir şirket sekiz yıl lisansın üzerine yatabiliyor. Bunun herhangi bir cezası da yok. Yeni kanun taslağına göre, şirketler iş ve yatırım programına göre Petrol İşleri Genel Müdürlüğü’ne taahhütte bulunarak, yıllar bazında yapacağı yatırımları belirtmek zorunda.”

Yüzde 2 teminat

Tasarıya göre, şirketler açığa çıkan herhangi bir lisans bölgesinde arama yapmak üzere başvurduğunda, Petrol İşleri Genel Müdürlüğü diğer şirketlerin de başvurması için ilana çıkacak. 90 günlük başvuru süresi sonunda da en iyi teklifi veren belirlenerek, lisans verilecek. Lisansı alan şirket, yatırımın yüzde 2’si kadar teminat yatıracak. Örneğin 10 milyon dolar teklif sunan bir şirket, 200 bin dolarlık teminat yatıracak.

Basiretli tüccar mantığı

Şirketlerin sunduğu yatırım planları her yıl denetlenecek ve bir şirket iş yapmadan sahanın üzerinde en fazla bir yıl kalabilecek. Programa uymayan şirketin lisansı yakılarak, saha için bir daha müzayedeye çıkılacak. Sektör yetkilileri, “Basiretli tüccar gibi herkes yapabileceği işi taahhüt edecek” diye konuştu. Yeni sisteme göre bir şirketin lisansını uzatmak istediğinde ise bir yatırım planı sunması gerekeceğine dikkat çeken yetkililer, şöyle konuştu: “Açılacak yeni sahalara tüm başvuranlar, taahhütle başvuracak. Bu da çantacılığı bitirecek. TPAO olsun, özel sektör olsun, iş yapacak adam gelecek.”

Ver alanı, al yeni ruhsatı

SEKTÖR yetkilisi, işletme sahalarının normalde büyük bir alanın içinde küçük bir yer kapladığına işaret ederek, şunu söyledi: “Örneğin 500 bin metrekarelik alanın, 50 bin metrekaresinde üretim yapıyorsunuz. Elinizde 20 yıllık ruhsat var, beş yılı kaldı. Petrol İşleri  ‘Lisansını getir, üretim yaptığın kısmı al, ben sana sıfır kilometre yeni ruhsat vereceğim. Karşılığında bana diğer tüm alanı vereceksin’ diyecek. Böylece yeni bölgeler de ortaya çıkmış olacak.”

TPAO özel sektöre eşit olacak

1954’te Türk Petrol Kanunu çıktığında, TPAO ile tüm şirketler eşitti. Ancak 1973 yılında çıkan petrol reformu kanunu ile TPAO’ya öncelikler verildi. Yeni kanunda böyle bir şey olmayacağına dikkat çeken yetkililer, “Yerli-yabancı herkes eşit olacak. Bazıları yabancı bir şirket memlekette tüm sahaları toplar mı’ endişesi taşıyor. Ancak kanunun ilk maddesine göre ‘Yer altı kaynaklarının hepsi devletin hüküm ve tasarrufu altında’. Milli menfaatlere uygun bulunmayan başvuruları iptal etme hakkı Enerji Bakanında bulunuyor” diye konuştu.

Merve ERDİL-HÜRRİYET