Alternatif senaryoları devreye alan Botaş, Mavi Akım ve Batı Hattı'nın kapasitesini artırarak günlük gaz alım miktarını 84 milyon metreküpe çıkardı.
3 haftadır sürekli kesinti uygulayan Tahran yönetimi, iç talebi karşılayamamasını buna gerekçe gösterdi. İran'ın gazı kesmesi dün Ankara'da da hareketli saatlerin yaşanmasına yol açtı. Botaş yetkilileri gerekli tedbirlerin alındığını açıkladı. Aradaki açığı kapatmak için Moskova ile temasa geçen yetkililer, Mavi Akım ve Batı Hattı'ndan alınan günlük gaz miktarını yüzde 5 oranında artırdı. Rus gazının yanı sıra sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) alımına da yönelen Botaş, Cezayir'den sonra Malezya'da spot piyasadan gaz almaya çalışıyor. Yetkililer, Kurban Bayramı'nda Malezya'da LNG için pazarlık yapmıştı.
Türkiye'ye aralık ayı öncesinde günde 27 milyon metreküp doğalgaz veren İran, bu aydan itibaren kademeli kesintilerle günlük gaz akışını 4 milyon metreküpe düşürmüştü. Dün sabahtan itibaren gazı tamamen kesen İran Petrol Bakanı Kâzım Veziri Hamaneh, Enerji Bakanı Hilmi Güler'i arayarak, "Aşırı soğuklar sebebiyle bizde gaz tüketimi artarken üretim düştü. Sanayi tesislerinin gazını kestik, elektrik üreten tesislere de gaz veremiyoruz." dedi. Halkı tasarrufa davet ettiklerini belirten İranlı bakan, "Vatandaşlarımız biraz daha tutumlu davranırlarsa, sorunun çözüleceği konusunda güvence verebilirim." diye konuştu. Hamaneh, güneyde bulunan Fars bölgesindeki tesisin hafta sonuna kadar faaliyete geçmesini ve gaz ihracatının yeniden başlamasını umduklarını dile getirdi.
İran'ın Ankara Büyükelçiliği Ekonomi ve Ticaret Müsteşarı Ahmed Nurani de, Parsian Gaz İşletmesi faaliyete geçtiğinde Türkiye'ye gelen gaz miktarındaki sorunların bir miktarının giderileceğini açıkladı. Parsian Rafinerisi'nin 14 Ocak'a kadar ilk aşamada 10 milyon ton gaz pompalayacağını, bir sorun olmaması halinde bunun günlük 235 milyon metreküpe çıkarılacağını vurgulayan Nurani, "Rafinerinin işletiminin ikinci aşamasına, ilkinden iki hafta sonra geçilmesi bekleniyor." dedi. İran'ın hava sıcaklıklarındaki aşırı düşüş sebebiyle yükümlülüğünü yerine getirmemesi üzerine Ankara'da hareketli saatler yaşandı. Bakan Güler, kararın Türkiye'yi etkilememesi için alternatif senaryoların devreye alındığını bildirdi. Türkiye'nin günlük doğalgaz tüketimi yaklaşık 105-110 milyon metreküp arasında değişiyor. İran'dan günlük 28 milyon metreküp gaz gelmesi gerekiyordu. Açığı kapatmak için Moskova ile temasa geçen Botaş, Mavi Akım ve Batı Hattı'ndan alınan günlük gaz miktarını yüzde 5 artırarak Batı Hattı'ndan gelen gazı 47, Mavi Akım'dan geleni ise 37 milyon metreküpe çıkardı. Cezayir'den geçen hafta alınan ve kiralanan Egegaz deposunda stoklanan 75 milyon metreküp sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) da sisteme verilmeye başlandı. Böylece sisteme ilaveten verilebilecek gaz miktarı günlük 18-19 milyon metreküpe kadar yükseltilmiş oldu. Botaş yetkilileri ayrıca birkaç gün önce spot piyasadan LNG almak için Malezya'ya gitti. Yetkililer Kurban Bayramı sürecinde görüşmelerde bulundu. Bu arada geçen hafta spot piyasadan doğalgaz alan Botaş ile Enerji Piyasası Düzenleme ve Denetleme Kurumu (EPDK) arasında sorun yaşandığı ortaya çıktı. Botaş Genel Müdür Vekili Saltuk Düzyol ile Genel Müdür Yardımcısı Şakir Arıkan'ın spot piyasadan gaz alımıyla ilgili olarak EPDK ile sorun yaşanma ihtimaline karşı inisiyatif aldıkları öğrenildi.
Türkiye, kesinti yüzünden İran'la mahkemelik
İran'ın geçen kış da doğalgazda kesintiye gitmesi Ankara-Tahran arasında soğuk rüzgârların esmesine yol açmıştı. Ukrayna'nın; fiyatı artırmadığı için gazını kesen Rusya'ya üzerinden geçen boru hatlarından gaz çekerek misillemede bulunması, Avrupa ve Türkiye'de büyük sıkıntıya yol açmıştı. Bu yüzden sanayi tesislerine verilen doğalgazda kesintiye gidilirken Türkiye karanlıkta kalma tehlikesi atlatmıştı. İthal edilen doğalgazın yarıya yakın kısmı elektrik üretiminde kullanılıyor. Ankara ile Tahran arasında uzun süredir fiyat merkezli yürütülen doğalgaz görüşmeleri tahkimlik. Enerji Bakanlığı, komşu ülkenin yapılan anlaşmaya uymadığını ve gazın kalitesi ve kesintisiz sunulması gibi üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirmediğini öne sürüyor. Davanın haziran ayında sonuçlanabileceği belirtiliyor.
İRAN, İKİNCİ BÜYÜK DOĞALGAZ TEDARİKÇİMİZ
Ülke - Miktar *
Rusya: 19
İran: 6,7
Nijerya-Cezayir: 5,8
Toplam: 31,5
(*) Milyar metreküp, yıllık