BULGARİSTAN
- Bulgaristan, iki ülke arasında kararlaştırılmış olan geçiş belgelerini transit belgeler hariç olmak üzere Türkiye’ye teslim etti. Ancak, 2014 yılı ilk altı ayı için 125.000 adet transit belge vermesi gerekirken, sadece 5.000 adet belgeyi Türk tarafına teslim etmiştir.
- Bulgar tarafı, bugün itibarıyla Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığımıza hitaben yazdığı ve sektör medyası ile ‘Türkiye’yi şikayet’ amaçlı olarak paylaştığı yazısında dahi, iki ülke Bakanlarının imzaları ile belirlenmiş Kara Ulaştırması Karma Komisyon Protokolü’nde taahhüt altına alınmış olan belge kotalarını Türk tarafına teslim etmemesini, 2014 yılı başında toplantı yapılması şartına bağlamıştır. Bu ifadeden de anlaşılacağı üzere, Bulgar tarafı Kara Ulaştırması Karma Komisyon Toplantısı yapılana kadar transit belgelerin tamamını vermeyerek bunu bir tehdit unsuru olarak kullanmayı amaçlamaktadır.
MEVCUT ANLAŞMA VE YÜKÜMLÜLÜKLER
- Bulgaristan ile ülkemiz arasında mevcut taşıma kotalarını belirleyen Kara Ulaştırması Karma Komisyon Protokolü 5 -6 Ocak 2012 tarihinde iki ülke Bakanları Sayın Ivaylo Moskovski ve Sayın Binali Yıldırım tarafından imza altına alınmıştır.
Kara Ulaştırması Karma Komisyon Toplantı Protokolü, Kota Miktarları (5-6 Ocak 2012)
- Türk Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Aralık ayından bu yana, daha önce imzalanan anlaşmaların gereği olarak tüm belgeleri muhatap ülkeye göndermiş ve aynı uygulamayı onlardan da beklemiştir. Ancak, karşı tarafın ısrarla belgeleri teslim etmeme yolunu seçmesi üzerine, Bulgar tarafına daha önce tamamını verdiği belgelerin kullanımını 30 Ocak 2014 tarihi itibarıyla durdurmuştur. Bulgaristan’dan beklenen tavır, “Devlet” olma sorumluluğunun bir gereği olarak anlaşmanın gereğini yerine getirmesidir.
UND
- Transit geçiş, uluslararası kuruluşlar tarafından tanımlanmış uluslararası bir haktır. İkili ülke ilişkilerinde bir pazarlık unsuru olamaz. Türk tarafı, transit konusundaki sağladığı kolaylıkları diğer ülkelerden de beklemektedir.
TRANSİT GEÇİŞLERDE ULUSLARARASI HUKUK
- GATT – DÜNYA TİCARET ÖRGÜTÜ
Tarifeler ve Ticarete İlişkin Genel Anlaşma’nın aşağıda yer alan beşinci maddesinde, transit serbestisi güvence altına alınmış ve engelleyici bir muamelede bulunulamayacağı belirtmiştir.
“5. Transit ile bağlantılı tüm ücretler, düzenlemeler ve formaliteler bağlamında, her bir akit taraf başka herhangi bir akit tarafın topraklarına yönelik ya da topraklarından yapılan transit taşımalara herhangi bir üçüncü ülkeye ya da ülkeden yapılan transit taşımalara sağlanan muameleden daha az elverişli muamelede bulunamaz.”
DTÖ Bakanlar Konferansı 3-6 Aralık 2013 tarihlerinde Bali’de yapılmış ve 159 ülkenin katılımı ile transit serbestisini daha da kolaylaştırıcı aşağıdaki kararlar alınmıştır;
- “GATT’ın 5. Maddesine ilaveten; Dünya Ticaret Örgütü üyeleri artık “TRANSİT TAŞIMALARI” daha da kolaylaştırıcı bazı yeni hükümleri de kabul etmiş bulunuyor,
- Transit formaliteleri ve düzenlemeleri gizli ayrımcılık aracı olarak kullanılamayacak,
- Mallar transit işlemine alındıktan sonra varış noktasına kadar gümrük vergisi veya gereksiz gecikmelere tabi olmayacak”
- AB – Malların Serbest Dolaşımı
Bulgaristan, 2007’de AB üyesi olması ile birlikte, AB’nin malların serbest dolaşımı ile ilgili yükümlülüklerini kabul etmesine rağmen, “Türkiye-AB Gümrük Birliği’ni kuran 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı’nın Türkiye-AB arasında “karşılıklı miktar kısıtlamaları ve bununla eş etkili tedbirleri engelleyen” 5. ve 6. Maddelerinin” gereğini yerine getirmemiş olup transit kotaları ile ve bu belgeleri teslim etmeme konusundaki ısrarı ile, yerine getirmemeye devam etmektedir.
SON DURUM
Bulgaristan’ın bu tutumu ile iki ülke arasındaki
- Transit
- İkili
- Boş Giriş
- 3. Ülke
belgeleri ile yapılan taşımalar tamamen durmuş durumdadır. Türkiye, Bulgaristan’a alternatif olarak Yunanistan güzergahını kullanmaya yönelmiş, aynı zamanda UND’nin girişimleri ile Pendik-Trieste Ro-Ro hattına haftada iki gemi ilavesi ile 500 araçlık yeni bir kapasite oluşturmuştur. Bulgaristan’ı by-pass edecek Türkiye-Romanya (Köstence) Ro-Ro hattının kurulması hazırlık çalışmalarını başlatmıştır. 31 Ocak 2014 Cuma günü saat 19.00 itibarıyla Kapıkule Sınır Kapısı’nın Türk tarafında Bulgaristan’ı transit geçmek üzere bekleyen araç yoktur. Dönüş güzergahında ise, Bulgaristan’ı transit geçecek olan araçlarla ilgili olarak Ulaştırma Bakanlıkları arasında görüş birliğine varılmıştır.
LOJİPORT