Çin’in dünyayı yeniden şekillendirecek lojistik planı

Çin basamakları hızla çıkarak dünyanın en büyük ikinci ekonomisi statüsüne yükseldi. Dünyanın en kalabalık ülkesi olan Çin, şimdilerde nüfuzunu artırmak adına kesenin ağzını daha da açarak “Tek Kuşak, Tek Yol” projesini hayata geçirmeyi amaçlıyor.“Tek Kuşak, Tek Yol” (One Belt, One Road-OBOR) inisiyatifi Asya, Avrupa, Orta Doğu ve Afrika’yı birbirine bağlamak, ticaret ve kalkınmayı desteklemek amacıyla ortaya çıktı. Bu hafta sonu, yabancı diplomatlar ve iş adamları Pekin’de iki gün sürecek bir toplantıda bu inisiyatif etrafında bir araya gelecekler.

“Tek kuşak, tek yol” ne anlama geliyor?

Çin Devlet Lideri Xi Jinping tarafından ilk kez 2013 yılında duyurulan, daha sonra Çin’in üç temel ulusal stratejisinden biri olarak adlandırılan ve mevcut 5 yıllık plana bütün bir fasıl olarak eklenerek 2020 yılına kadar politikalara dahil edilen bir inisiyatiftir.İnisiyatifin amacı Asya, Avrupa, Orta Doğu ve Afrika’yı karayolu, demiryolu, limanlar, boru hatları, havalimanları, elektrik şebekeleri ve fiber optik hatlardan oluşan lojistik ve ulaştırma ağı ile birbirine entegre etmektir. Oxford Economics’e göre, plan dahilinde dünya GSYH’nin üçte birini ve dünya nüfusunun yüzde 60’ını oluşturan 65 ülke yer alıyor.

Çin neden böyle bir planı hayata geçirmek istiyor?

Çin’in küresel cazibeyi artırmak yönündeki çabalarının bir parçasını oluşturuyor. Modern altyapı OBOR hattı boyunca daha fazla yatırım ve ticaret çekebilir. Daha az gelişmiş olan Batı Çin’in komşularıyla entegrasyonun artması sayesinde bu bölgeye fayda sağlayacak. Uzun vadede ise Çin’in enerji kaynaklarına erişimine imkan verecek.İnisiyatif, Çin’in iç ekonomisini yurt dışından gelecek taleple geliştirirken, Çin’in ağır sanayi kapasitesini aşırılıklardan da arındırabilir.Uzmanlar bu stratejiyi, ABD Başkanı Trump’ın Trans Pasifik Ortaklığı gibi büyük ticaret anlaşmalarından çekileceğini dillendirmesinin ardından oluşacak küresel liderlik boşluğunu doldurmak adına Çin’in attığı önemli bir adım olarak değerlendiriyorlar.Çin’in nüfuz alanını genişletmek istediği açık. Xi Jinping, Ocak ayında Davos’ta düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu’nda yaptığı konuşmada küreselleşmenin faydalarını öne çıkarırken, uluslararası işbirliğine de vurgu yaptı.

Çin ne kadar harcama yapıyor?

OBOR fonlamasının büyük bir kısmı Çin’in politika ve ticaret bankaları yoluyla sağlanırken, stratejinin projelerine ve harcama öngörülerine dair resmi veri bulunmuyor. 2015 yılında Çin Kalkınma Bankası strateji dahilindeki 900’den fazla proje için 890 milyar dolar ayırdığını açıkladı. Çin Eximbank ise geçtiğimiz yıl binden fazla projeyi finanse etmeye başladığını duyurdu. Çin liderliğinde kurulan Asya Altyapı Yatırım Bankası da stratejiye finansman sağlıyor. Oxford Economics’in analizine göre, Çin’in dört büyük devlet bankasının OBOR ülkelerine sağladığı kredi 90 milyar dolara ulaştı. Credit Suisse tahminlerine göre Çin önümüzdeki 5 yıl boyunca 60 ülkeye 500 milyar dolar civarında yatırım yapacak. Bu ülkelerin Çin’e geri ödeme yapabilecek olması ve borç verenlerin kredi riskini nasıl yöneteceklerini bildiği varsayılıyor. Bu da eğer projelerin zamanında bitirilmesi konusunda başarısız olunursa, borçların gerginlik yaratabileceği anlamına geliyor. Ancak altyapı projeleri uzun bir süreç dahilinde gerçekleştiği için bu zorluklar bir süre gündeme gelmeyebilir.

Şimdiye kadar hangi projeler başlatıldı?

Laos ile 48 km’lik demiryolu bağlantısı ve 46 milyar dolar değerinde Çin-Pakistan Ekonomik Koridoru kapsamındaki altyapı projeleri de dahil olmak üzere birçok projeye start verildi. Çin ve Avrupa’yı birbirine bağlayan yük treni hattı faaliyette. Ayrıca Çin ve Fransa 24 milyar dolar değerindeki Hinkley Point nükleer santrali için ortaklık geliştiriyorlar. Ancak raporlar, gecikmeler ve karışıklıkların da fazlalığına değiniyor. Çin’in yolsuzlukla mücadele önlemlerine rağmen diğer ülkelerdeki yatırımların ne şekilde harcandığının izlenmesindeki zorluk endişeleri de artırıyor.

Çin zaten yoğun yurt dışı yatırımı yapmıyor muydu?

Çin’in devlet kuruluşları ve özel şirketler uzun zamandır yurt dışına yatırım yapıyor. IHS araştırma şirketi uzmanları, OBOR inisiyatifinin Çin’in halihazırda yapmakta olduklarının akıllıca bir “marka çalışması” olduğunu söylüyorlar. Aynı zamanda Pekin, siyasi gücünü kullanarak yurt dışında yaptığı yatırım desteği, anlaşma ve sözleşmeleri daha hızlı ilerler hale getirmeye çalışıyor. Bu durumdan kimler yarar sağlar? Birçok proje, Sinopec, CRRC ve State grid gibi petrol-doğal gaz ve demiryolu sektörlerinde faaliyet gösteren Çin’in kamu iktisadi teşekküllerini içeriyor. Analistler, yabancı inşaat makinesi firmalarının da inisiyatiften fayda sağlayanlar arasında olduklarını belirtiyorlar. General Electric, Siemens gibi OBOR ülkelerini hedeflediklerini açıkça belirten büyük şirketler de fayda sağlayıcılar arasında. Oxford Economics’den Tianjie He “Uzun vadede OBOR, renminbinin ticari ve finansal işlemlerdeki kullanımını teşvik ederek küreselleşmesini destekleyecek” diye belirtti.

Paraanaliz

LOJİPORT