Derinliklerin Dilinden Sinemanın Büyüsü İle Anlamak

Yaklaşık 6 yıl kadar önce yazdığım denizcilik temalı bir şiirimde de vurguladığım gibi, “ister profesyonel, ister amatör biçimde dalgıçlıkla uğraşanların dünyamız denizlerinin derinliklerinde ilerlerken duyumsadıkları, sanırım ancak dünyamızın da bir bileşeni olduğu bitimsiz uzayın derinliklerinde hareket etme şansını yakalamış ender sayıda şanslı insanın hissetmiş olduklarıyla kıyaslanabilir.” Dalgalı ya da dalgasız deniz yüzeyinin metrelerce altındaki o eşsiz görkeme sahip sessiz çevre ile sarmaş dolaş olup, adeta bütünleşebilmeye olanak sağlayan profesyonel veya amatör dalgıçlıkla dalış tutkunluğunun ardındaki dinamik itici gücü doğru tanımlayabilmek için bir yüzme ve dalış meraklısı olunmasa da,  bir deniz ve denizcilik düşkünü olunması (tıpkı benim gibi) şart mı şarttır!

Diğer yandan, gezegenimiz denizlerinin altında ya da üzerinde yol alabilip de, balıkları en fazla andıran taşıtlar olduklarını düşündüğüm ve balinamsı iri çoğunluğu ülke donanmalarının şerefli birer üyesi durumundaki denizaltılar ile mürettebatları, kendileri hakkında defalarca seyrettiğim sayısız konulu ve belgesel filme, incelediğim sınırlı sayıdaki yazılı kaynağa karşın hâlâ beynimin kıvrımlarında lacivert gizemlerini korumaktadırlar.            Söz konusu gizemin korunmasında kanımca “denizaltı” kelimesinin hemen herkes gibi bende de bir “savaş gemisi”ni çağrıştırmasının önemli rolü vardır çünkü denizcilik tutkumun deyim yerinde ise karinasını ticari denizcilik oluşturmaktadır. Bununla birlikte, donanmaların varlığı olmaksızın yerküre denizlerinde güvenli bir ticari deniz taşımacılığı yapılamayacağı gerçeği de şimdiye dek asla belleğim sınırlarının dışına sızamamıştır. Ben bir denizcilik uzmanı değilim ama denizaltıcılık mesleğinin askeri ve sivil denizcilik birimleri içerisindeki diğer meslek dallarından millerce kez daha fazla özgüven, özveri ve çaba gerektirdiğini hiç duraksamadan her zaman rahatlıkla söyleyebilirim.

Bu pazar günkü köşe yazımda, LOJİPORT okurları arasında “dalış tutkunu veya meraklısı sinemaseverler” ile “donanma mensubu her rütbeden denizaltıcıların” hayli ilgisini çekeceğini tahmin ettiğim bir konuya değinecek ve şiir-düzyazı defterlerimdeki özel notların ve birtakım yazılı sinema tarihi kaynaklarının değerli desteğiyle derlediğim bilgiler toplamını kendileriyle paylaşacağım. Hangi konuyu paylaşacağıma gelince. Bugün aşağıdaki satırlarda, 2 ana başlık halinde önce “Dünya Sineması”nın deniz dipleri, dalgıçlık, sivil denizaltıcılık, sualtı serüven ve savaşlarına, sonra da askeri denizaltılar ve denizaltıcılığa açıkça bir tür devasa övgü özelliğindeki nitelikli filmlerinden kısaca söz edeceğim.

Köşemin kararlılıkla takipçisi olan okuyucular sanırım şunu kolayca anımsayacaklardır: Zaman zaman, ayrı ayrı temaları işleyen filmlere ait benzer listeleri bu sütunda kendileriyle paylaşmıştım. Tıpkı o seferkiler gibi, şimdi de, henüz tanınmayan bir edebiyat insanı (şair-yazar) olarak, son derece tanınan bir internet ulaştırma-lojistik haber sitesi konumundaki LOJİPORT’ta yol, yolculuk, taşıma ve ulaştırma izleğinde haftalık köşe yazıları yazabilme olumlu şansını yakalamanın bana verdiği yüksek oktanlı motivasyonla “Dünya Sineması”nın dalgıçlık ve denizaltıcılığa gerek barış gerekse de savaş zamanlarındaki bakışını kişisel ve genel yazılı kaynakların yardımıyla gözden geçirirken, yine kendimce birtakım ölçütler belirledim. Öncelikle, arzu edenlerinizin birazdan aşağıda göz atabileceği ideal olma iddiası taşımayan her 2 mütevazi listeme sadece sesli sinema dönemine ait, türünün en çarpıcı karakterdeki renkli ve siyah-beyaz filmlerinden örnekleri katmaya özen gösterdiğimi vurgulamalıyım. Gene söz konusu listeleri oluştururken, bilim-kurgu ve fantastik sinema örnekleriyle TV filmlerini, çizgi filmleri ve belgesel niteliği taşıyan yapıtları da dışarıda bıraktım [“Kadim edebiyat ustalarım” arasında yer alan Bay Jules Verne’in, düşsellikle gerçekliği harika biçimde kaynaştırmış unutulmaz eseri “Denizler Altında 20.000 Fersah”ın 1954 yılına ait son derece başarılı Hollywood uyarlamasını birinci listeme katmadığımdan dolayı beni bağışlayacağına eminim]. Ayrıca yine, beğeniler değişkenlik gösterebileceğinden ve aşırı ayrıntılarla okurlarımın canını sıkmak istemediğimden, bilinirliği daha ön plana çıkmış filmleri gezegenimiz sinemalarındaki ilk gösterime giriş tarihlerine göre ve özgün adlarını kullanarak sıraladım [Parantez içinde, filmlerin ülkemizdeki bilinen isimlerini (eğer varsa) eklemeyi de ihmal etmedim]. Tüm benzeşik listeler gibi, elbette meydana getirdiğim bu listeler de tam ve kesin bir örnek teşkil etmekten uzaktır ve dileyen sinemaseverler ilgili listeleri kendi gustoları doğrultusunda uzatıp kısaltabilirler.

Köşe yazımın sonuna iyice yaklaşırken, daha 1970’lerin başında, “insanlığın hem denizlerde barbarca davrandığını, hem de denizleri bir tür evrensel lağıma dönüştürdüğünü” inanılmaz bir öngörü ve açık sözlülükle dile getiren “okyanusların dâhi teknisyeni” Kaptan Jacques-Yves Cousteau’yu saygıyla anıyor, tüm dalgıçlar, sualtı araştırmacılarıyla tutkunlarını ve tabii ki bütün denizaltıcılık camiasını [başta “Türk Deniz Kuvvetleri”ninki olmak üzere] içtenlikle selamlıyorum.

Keyifli okumalar (ve seyirler), verimli günler ve gelecek pazarki yazımda görüşmek üzere.

- “DENİZ DİPLERİ, DALGIÇLIK, SİVİL DENİZALTICILIK, SUALTI SERÜVEN VE SAVAŞLARI” TEMEL TEMALI SEÇME FİLMLER

* 16 Fathoms Deep [?/1948]

* The Frogmen [Deniz Dibi Fedaileri/1951]

* City Beneath The Sea [Batan Şehrin Hazineleri/1953]

* Beneath The 12-Mile Reef [Sünger Avcıları/1953]

* Underwater! [Denizler Melikesi/1955]

* The Wreck Of The Mary Deare [Kaptanın İntikamı/1959]                                                                                         

* Thunderball [Yıldırım Harekâtı/1965]

* The Deep [Dip/1977]

* Le Grand Bleu [Derinlik Sarhoşluğu/1988]

* Men Of Honor [Onurlu Bir Adam/2000]

* Open Water [Açık Deniz/2003]

* Into The Blue [Maviliklere Doğru/2005]

* Into The Blue 2: The Reef [Maviliklere Doğru 2: Kayalık/2009]

* Fool’s Gold [Altın Şans/2008]

* Sanctum [Sanctum/2011]

* Pionér [?/2013]

* Black Sea [Kara Deniz/2014]

* L'Odyssée [Derinliklere Yolculuk/2016]
 

- “ASKERİ DENİZALTILAR VE DENİZALTICILIK” TEMEL TEMALI SEÇME FİLMLER

* The Seas Beneath [?/1931]

* Devil’s Playground [?/1937]

* We Dive At Dawn [?/1943]

* Destination Tokyo [Hedef Tokyo/1943]

* Les Maudits [Casuslar Denizaltısı/1947]

* Morning Departure [?/1950]

* Operation Pacific [Deniz Fedaileri/1951]

* La Grande Speranza [?/1955]

* Above Us the Waves [?/1955]

* Run Silent, Run Deep [Sessiz Ve Derinden Git/1958]

* The Enemy Below [Kanlı Deniz/1957]

* Torpedo Run [?/1958]

* Up Periscope [?/1959]

* Operation Petticoat [Donanmanın Melekleri/1959]

* Operation Bikini [?/1963]

* The Bedford Incident [?/1965]                                                                                                                                                                * Ice Station Zebra [Kutup Harekâtı/1968]

* Gray Lady Down [Gri Hanım Battı/1978]

* Das Boot [Mukaddes Vazife/1981]

* The Hunt For Red October [Kızıl Ekim/1990]

* Crimson Tide [Denizde İsyan/1995]

* Down Periscope [Çılgın Denizaltı/1996]

* Steel Sharks [?/1997]

* Yuryeong [?/1999]

* U-571 [U-571/2000]

* K-19: The Widowmaker [K-19: Tehlikeli Saatler/2002]

* 72 Metra [?/2004]

* In Enemy Hands [Düşmanın Ellerinde/2004]

* Phantom [Hayalet/2013]

* The Ghazi Attack [?/2017]