Doğalgazdan sonra TIR krizi

İran'la geçtiğimiz hafta yaşanan doğalgaz krizinin ardından şimdi de iki ülke arasında kara ulaştırmasında ÖTV'siz (Özel Tüketim Vergisi) yakıt krizi patlak verdi. Türk ihracat ürünü taşıyan TIR'lara teşvik amaçlı olarak sınır kapılarında ÖTV'siz ve KDV'siz yakıt veren Türkiye, kısa süre önce İran plakalı araçlar için bu uygulamayı kaldırdı. İran, misilleme olarak Türk TIR'larından aldığı 'akaryakıt fiyat farkı ücreti'ni yüzde 50 artırdı. Türkiye'nin bölgeye yönelik taşımacılığına darbe vuracak kararla birlikte her Türk plakalı TIR, İran'da yakıt aldığında eskiye göre yüzde 50 daha fazla para ödemek zorunda kalacak.

İran tarafındaki Bazargan Gümrüğü'nden Lotfabad şehrine giden bir Türk aracı, daha önce 474 dolar yakıt farkı öderken, İran'ın zam uygulamasını başlattığı yeni yılla birlikte bu rakam 689 dolara çıktı. Bazargan Gümrüğü'nden çıkıp, yükünü Chabahar'a bırakıp geri dönen bir Türk plakalı TIR, komşu ülkenin yeni uygulamasına göre 571 dolar fiyat farkı ödemek durumunda kalacak. Gelişmeleri Zaman'a değerlendiren Kara Ulaştırması Genel Müdürü Talat Aydın, uygulama kaldırılmadan önce İran plakalı TIR'ların Türkiye'ye dolu depolarla giriş yaptığını söyledi. Aydın, "Türkiye'den çıkarken Kapıkule'de ÖTV'siz, ucuz yakıt alıp Avrupa'ya gidiyorlardı. Şimdi alamıyorlar." dedi. Türkiye'nin bundan sonra izleyeceği politikaya ilişkin olarak ise Aydın, "Türkiye ile İran'ın taşımacılık sektörlerinde birbirlerinin topraklarını ne kadar kullandığını inceliyoruz. Eğer benim 10 bin TIR'ım İran'dan geçiyorsa, İran'ın da 500 aracı Türkiye üzerinden Avrupa'ya geçiyorsa, kendi ayağımıza kurşun sıkmamamız gerekir. O zaman lehimize olan uygulamaya geçeriz." değerlendirmesini yaptı.

Uluslararası Nakliyeciler Derneği Başkanı Çetin Nuhoğlu, İran'ın akaryakıt fiyatlarına zam yapmasının Türkiye'nin yanlış tutumundan kaynaklandığı görüşünde. İran plakalı TIR'lara verilen ÖTV'siz yakıtın kaldırılmaması halinde böyle bir gelişme yaşanmayacağını vurgulayan Nuhoğlu şöyle konuştu: "Asıl önemli bir başka konu, Bakanlar Kurulu, kaçakçılık iddiaları sebebiyle doğu kapılarına ÖTV'siz yakıt vermeyi durdurdu. Uygulamadan önce, Türk araçları sınır kapısından ucuz mazot alıp İran'a geçiyordu. İran, Türkiye'deki mazot fiyatı ile kendi ülkesindeki yakıt fiyatı arasındaki farkı, yapılan kilometreye göre hesap edip bizden alıyordu. Sınır kapılarından ucuz yakıt alımı kalkınca, bunu fırsat bilen İran, Türk araçlarından aldığı fiyat farkına zammı bastı. Hadise bundan ibarettir. Zararını Türk TIR'ları görecektir." İran ile Türkiye arasında yapılan Karma Ulaştırma Komisyonu, Ulaştırma Karma Komisyonu, Karma Ekonomik Komisyonu toplantılarında iki ülke arasında alınacak geçiş ücretleri protokolle hükme bağlanmış. Protokollere göre, İran plakalı araçlar Türkiye'ye geldiklerinde Türk plakalı araçların ödemiş oldukları otoyol, köprü vb. gider kalemlerinin dışında hiçbir ücret ödemeyecekler. Türk plakalı arçlar da İran'da, akaryakıt fiyatlarının Türkiye'ye göre daha ucuz olması sebebiyle kat ettiği kilometreye göre (şehir şehir bu rakamlar tespit edilerek ücret alınıyor) Türk ihraç malını taşıyan Türk plakalı araçlardan akaryakıt fiyat farkı alınıyordu. İran yılbaşından geçerli olmak üzere akaryakıt fiyat farkına yüzde 50 zam yaptı. İran'daki akaryakıt fiyatı ile Türk TIR'larına verilen ÖTV'siz akaryakıt fiyatı arasındaki bakiye, akaryakıt fiyat farkı olarak hesaplanıyor.

LOJİPORT