Mersin Ticaret ve Sanayi Odası (MTSO) 20 No’lu Komite Başkanı Hasan Büyük, sektörde yaşanan gelişmeleri değerlendirip komite olarak yürüttükleri faaliyetler hakkında bilgi verdi. 2019 yılına artan mali yüklerle girdiklerini anlatan Büyük, motorlu taşıtlar vergisinden, işçi maliyetlerine, yakıtlardan, yedek parça fiyatlarına kadar faaliyetlerinin her alanında maliyet artışı yaşandığını söyledi. Artan maliyetleri karşılamakta zorlandıklarını ifade eden Büyük, “2019 yılında yükümüz daha da ağırlaştı, ayakta kalmak giderek zorlaşıyor” değerlendirmesini yaptı.
Ardından ticaretlerinin devam ettiği ülkelerle yaşanan sıkıntılara değinen Büyük, ilk olarak Özbekistan taşımaları üzerinde durdu. Türk Cumhuriyetleri’ne çalışan firmaların ciddi sıkıntılar yaşadığını dile getiren Büyük, “Mevcut durumda Özbekistan’a yeterli sayıda geçiş belgesine sahip olmamamız nedeniyle Gürbulak Sınır Kapısı’nda 500’den fazla aracımız 10 günden fazla süredir bekliyor. Bu şoförlerimizin mazotları çalındı, dolapları kırıldı, erzakları yok, perişan haldeler. Hükümetler arasında vakit kaybedilmeden bu geçiş belgesi sorununa çözüm bulunmasını bekliyoruz” dedi.
Bir yıl içinde yaklaşık 17 – 18 bin arası geçiş belgesine ihtiyaç duyulduğunu anlatan Büyük, belgelerin bir şekilde verildiğini ancak bin ya da 2 bin adet gibi az sayılarda gönderilip firmaların uzun süre bekletildiğini anlattı. Uzun süren beklemeler nedeniyle sınır kapılarında yığılmalar yaşandığını, şoförlerin mağduriyeti yanında firmaların da mağdur olduğunu ifade eden Büyük, “Taşımasını gerçekleştirdiğimiz şirketlere verdiğimiz teslim süresi taahhüdümüzü yerine getiremiyoruz. Malı zamanında teslim edemiyor olmamız nedeniyle hem ciddi ek cezalar ödüyoruz hem de itibarımız zedeleniyor. Artık bu sıkıntıları yaşamak istemiyoruz” değerlendirmesini yaptı.
Yalnızca Özbekistan taşımaları değil, Özbekistan üzerinden yola devam etmek durumunda oldukları Tacikistan, Kırgızistan ve Kazakistan’a da gidemediklerini anlatan Büyük, bu nedenle 4 ülke ile ticaretin durma noktasına geldiğini söyledi. Ekonomik durgunluğun yaşandığı günümüzde Pazar kaybetmeyi kimsenin istemeyeceğini vurgulayan Büyük, sorunun acil olarak hükümetler nezdinde çözülmesini beklediklerini dile getirdi. 2019 yılı belgelerinin başvurularının çok önce yapılmış olmasına rağmen halen ellerine ulaşmadığını belirten Büyük, çözüm olarak İran üzerinden taşıma yolunu seçtiklerini, ancak bu durumda da hem araç başına yaklaşık 2 bin dolar zarar ettiklerini hem de teslim sürelerinin yine uzaması nedeniyle rekabette geri plana düştüklerini bildirdi.
“IRAK PAZARINI KAYBETMEMELİYİZ”
Bir diğer önemli pazar olarak Irak’ı değerlendiren Hasan Büyük, geçmiş yıllarda Almanya’nın ardından ikinci büyük Pazar olarak Irak gösterilirken artık bu pazarın İran’a kaptırılması nedeniyle 16, 17’inci sıraya düşmesinin sıkıntısını yaşadıklarını söyledi. Irak’ın her zaman için Türkiye adına önemli bir Pazar olduğunu ve bu pazarın kaybedilmesi halinde aynı ölçüde bir ikame bulunamayacağını vurgulayan Büyük, “Bu pazardan vazgeçmeyi göze alamayız mutlaka sorun ne ise konu görüşülüp çözüme kavuşturulmalı” değerlendirmesini yaptı.
“ERBİL TİCARET ODASI İLE GÖRÜŞMEYİ PLANLIYORUZ”
Komite olarak önümüzdeki süreçte bu bölgede yaşanan sorunları araştırmak istediklerini, gerekirse Erbil Ticaret Odası ile bir araya gelip sorunları tespit edip talepleri yerinde dinlemeyi planladıklarını anlatan Hasan Büyük, ardından hazırlayacakları raporu Ankara’da ilgili mercilere ileterek çözüm aramak istediklerini anlattı. Mevcut durumda Türkiye ile Irak arası ihracatın 4,5 milyar dolar civarında olduğunu, İran ile Irak arası ihracatın ise 12 milyar dolarlara ulaştığını kaydeden Büyük, “Irak’a İran’dan daha uygun maliyetlerle taşıma yapıyor olmamıza rağmen eskisi kadar rahat iş alamıyoruz. Bu sorunu da 2019 yılında mutlaka çözmemiz gerektiğine inanıyoruz” değerlendirmesini yaptı.
“MAZOT CEZASI VE SİGORTA SORUNU DA ÇÖZÜLMELİ”
Irak pazarının daralmasıyla birlikte bu ülke ticaretindeki artan maliyetlerin daha çok dikkatlerini çekmeye başladığına da değinen Hasan Büyük şunları söyledi: “Araçlarımızdan Irak’tan dönüşlerinde mazot cezası adı altında araç başına 110 dolar ücret alınıyor. Aynı zamanda buradan giderken sigorta adı altında yine araç başına 50 dolar alınıyor. Ama eğer orada kaza yapacak olsanız hiçbir destekle karşılaşmıyorsunuz. Bir şirketin en az 14 – 15 aracının olduğu düşünülecek olursa bu rakam ciddi maliyetleri de beraberinde getiriyor. Yapmayı planladığımız görüşmede bu sıkıntılarımızı da dile getirmeyi düşünüyoruz. Ancak bu sorunun temelden çözümü de yine hükümetler düzeyinde olabilir. Bu nedenle bu konuda da destek bekliyoruz. Irak’a günlük yaklaşık 2 bin aracımız giriş çıkış yapıyor ve çok ciddi maddi kayıplar yaşanıyor.”
“BELGE KAYBINDA PARA CEZASI VERİLMELİ”
Sektör olarak belge kayıplarıyla ilgili sıkıntılar yaşadıklarını da belirten Hasan Büyük, “Kimi zaman şoförlerde kimi zaman gümrüklerde belgelerimiz kayboluyor ve Bakanlıklardan yenilerini talep ediyoruz. 5 tane belgeye kadar belge başına para cezası ödeyip belgeyi yeniden çıkarıyoruz. Ancak bir yıl içinde 5’ten fazla belge kaybolacak olursa 10 gün süreyle şirketin işlemleri yapılmıyor, faaliyeti durduruluyor. Bu uygulamayı doğru bulmuyoruz. Para cezası verilmesi anlaşılabilir ama işlem durdurmak doğru değil” dedi.
Nakliyecilerin ciddi sıkıntıları bulunduğunu ve bu sıkıntıları artırmak yerine dış ticaret hedeflerine ulaşılabilmesi adına kolaylaştırılması gerektiğini vurgulayan Büyük, uluslararası rekabete olanak tanımak adına maliyetleri artırmak yerine düşürücü adımlar atılması gerektiğini söyledi.
“ARAÇLARIN YÜZDE 90’I BOŞ GELİYOR”
Yurtdışına giden araçların yaklaşık yüzde 90’ının boş dönüyor olmasının da önemli bir problem olarak karşılarına çıktığını anlatan Hasan Büyük, bu dönemde yaşanan sıkıntıların azaltılmasına yönelik önlemler alınmasını beklediklerini söyledi.
Yurtdışından boş olarak Türkiye’ye giriş yapan araçların yasaklanmasını beklediklerini dile getiren Büyük, “Bizim araçlarımızın boş olarak başka bir ülkeye giriş yapması yasak. Ancak İran araçları boş olarak Türkiye’ye girebiliyor. Ülkemizdeki yükü bizim araçlarımızın taşımasının desteklenmesi adına bu konunun önüne geçilmeli” ifadelerini kullandı.
Son olarak kaçakçılığa yönelik değerlendirme de yapan Büyük şöyle konuştu:
“Özellikle kaçak sigaraların yakalanması durumunda cezaların şoför yerine araca kesiliyor olmasını doğru bulmuyoruz. Bizim böyle bir durumdan haberimiz dahi olmuyor. Cezayı olayın faili şoför değil, araç çekiyor. Bunu da adil bulmuyor ve düzeltilmesini istiyoruz.”
Büyük, bir düzenlemeyi de işçilere yönelik beklediklerini belirterek, işçilerin alacakları için mahkemeye başvurma süresinin bir yıla indirilmesini istediklerini, ilişiği kesilmiş bir işçiye 7 – 8 sonra açılan bir dava nedeniyle ödeme yapmayı doğru bulmadıklarını sözlerine ekledi.
Hediye EROĞLU - MERSİN / LOJİPORT