Gemi Makineleri İşletme Mühendisleri Odası, Türkiye ve Dünya genelindeki uygulamalara aykırı olarak, Nemrut Körfezinde kılavuzluk hizmetlerinin fiilen rekabete açılmasını eleştiren bir bildiri yayınladı.
Deniz ulaşımının yeni bir belirsizliğe sürüklendiğine dikkat çeken bildiride, şu ifadelere yer verildi:
"Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetleri konusunda almış olduğu karar ile deniz ulaşımını yeni bir belirsizliğe doğru sürükleyerek Aliağa Bölgesi Nemrut Koyu’ndaki “kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetleri” fiilen rekabete açılmıştır.
Hâlbuki Türkiye’de Kılavuzluk ve Römorkörcülük Teşkilatları ile ilgili mevzuatta “belirli bir bölgede tek bir teşkilatın hizmet verebileceği” şeklinde hükümler bulunmaktaydı. Bu hükümlerin rekabet ortamını ortadan kaldıracağına dair açılan iptal davalarında ise Türk yargısı; “Her bir yetki bölgesi sınırları içerisinde yalnız bir Kılavuzluk ve Römorkör teşkilatına izin verilmesine, izin verme aşamasında bir bölge için birden fazla kuruluşun başvurusu durumunda, bunlar içinde en yeterli ekipman ve personeli sağlayacak kuruluşa izin verilmesinde, kamu yararına ve hukuka aykırılık bulunmadığına; kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetinin, 2886 sayılı yasa uyarınca ihale yolu ile verilmesinde hiçbir yasal zorunluluk bulunmadığı gibi, işin niteliğinin de bunu gerektirdiğine” kararını vermiştir.
Aslında bu gün yaşadığımız sorunun kaynağı, bağımsız Türk yargısı tarafından yukarıda tanımlanan çerçeveye uygun bir düzenlemenin Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından henüz yapılamamış olmasıdır. Bu süreçte yetkilendirildikleri bölgelerde kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetlerine yönelik izin süreleri dolan teşkilatlara geçici izinler verilerek sorunun günümüze kadar ötelenmesine sebep olunmuştur. Bu gün geldiğimiz bu noktada, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı hala yeni bir düzenleme ortaya koyamadığı gibi, verdiği pragmatik kararlar ile sorunu işin içinden çıkılmaz hale dönüştürmeye başlamıştır.
Özellikle “kılavuzluk” hizmetlerindeki rekabet tüm dünyada sorgulanmış ve ABD’de emniyet konusundaki sakıncalarından dolayı vazgeçilmiştir. Avrupa Birliği Parlamentosu tarafından reddedilmiş, IMPA, EMPA gibi uluslararası meslek örgütleri tarafından rekabetin sakıncaları defalarca kamuoyu ile paylaşılmıştır. Türkiye’de ise 2004-2006 yılları arasında İzmit Körfezinde yaratılan ve yaşanan rekabet karmaşası ve ödenen bedellerin çok çabuk unutulduğu anlaşılmaktadır.
Kılavuz kaptan, yetkilendirilmiş olduğu bölgede seyir, can, mal ve çevre emniyetini/güvenliğini kamu adına gözeterek gelen gemi kaptanlarına danışmanlık hizmeti veren kişi olarak tanımlanmaktadır. Bu danışmanlık vasfını gemi kaptanlığı tecrübesine ek olarak yetkilendirildiği sahada yaptığı, “staj”, “sınav”, “belirli bir manevra sayısı”, “uygunluk görüşleri” ve “yükselme eğitimi” gibi şartları başarmak suretiyle kazanmaktadır.
Kılavuz kaptanın danışmanlık vasfının kaynağını oluşturan bilgi, tecrübe ve öngörüleri yetkilendirildiği bölgeye aittir. Başka bir bölgede gemi kaptanlarına danışmanlık yapması, kamu adına seyir, can, mal ve çevre emniyetini/güvenliğini gözetmesi konusundaki ehliyeti tartışma konusudur.
Aliağa Bölgesi Nemrut Koyu, bağımsız bir kılavuzluk bölgesi olarak tanımlanmış bir bölge olup, gemi kaptanlarına seyir ve manevra konularında danışmanlık yapabilecek vasıflara sahip, resmi olarak bu bölge için yetkilendirilmiş 13 adet Kılavuz Kaptan bulunmaktadır. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı ise, bu bölgeye komşu bölgelerde yetkilendirilmiş olan kılavuz kaptanların kendi bölgelerinin dışında kalan bu bölgede de kılavuzluk hizmeti verebileceklerine dair kararı ile dünyada emsali olmayan bir uygulamayı hayata sokmuştur.
Bu kararın şu anda sesiz kalan birçok teşkilatı da tehdit edebilecek süreçlere sokabileceğini, meydana gelebilecek kazalardan doğacak sorumluluk ve ehliyet ilişkisinin iyi irdelenmesi gerektiğini, kamu adına hizmet veren kılavuz kaptanların bu tip belirsizlikler altında rekabet şartlarına sokulmasının seyir, can, mal ve çevre emniyetini/güvenliğini tehdit edebileceğini hatırlatarak tüm paydaşlarımızı sorumlu davranmaya davet ediyoruz.”
LOJİPORT