Yaşamak için beslenmemiz gerek. Nefes almanın dışındaki en önemli konu vücudumuzun beslenmesidir. Harcadığımız enerjinin yerine konması, büyümemiz, yaşamımızı devam ettirmemiz için her canlı gibi biz de besin malzemelerini yani gıdaları tüketiriz. Tarihin derinliklerinde topladığı yiyeceklerle, avladığı hayvanlarla beslenen insanlar. Yerleşik düzene geçtikten ve nüfusları arttıktan sonra yetiştirmeye başladılar. Tarım ile tarımsal ürünler üretildi, depolandı ve mevsim dışında tüketilebilecek saklama metotları geliştirildi. Et ihtiyacı da besicilikle karşılanmaya başladı. Yumurta, süt ve hayvanların etlerinin her mevsim bulunası mümkün oldu. Üretim fazlası veya değişik ürünlerin yerleşim alanlarının dışından temin edilmesi gıda taşımacılığını gündeme getirdi.
İlk başlangıcında ham madde olarak taşınan gıda ürünleri daha sonra işlenmiş gıdaların daha uzun süre dayanması, taşımada kolaylık sağlanması, üretilen bölgelerde daha ucuz iş gücü ile ve daha büyük ölçekle tüketime hazır hale gelebilmesi ile gelişmiştir. Bu sayede gıda maddelerinin atıklarının taşımaya girmemesi sadece tüketilecek ürünlerin taşınması ile taşıma maliyetleri de azalmıştır.
Gıda maddelerinin tamamına yakını organik malzemelerdir, bu nedenle zaman içinde bekletilmeleri sırasında özelliklerini yitirirler hatta bozulmaya uğrarlar. Gıda malzemelerinin bozulup özelliklerini kaybetmemesi için ısı kontrollü, hatta atmosfer kontrolü ortamlarda saklanması, taşınması gerekmektedir.
Dünya ticaretinin serbestleşmesi, küreselleşmenin etkisi ile uluslararası taşımacılık gelişmiş ve kıtalar arası taşıma ile deniz taşıması lojistik sektöründe önem kazanmıştır. Gıda taşımasını geliştiren taşıma şekli konteyner taşımacılığı olmuştur. Önce işlenmiş kuru gıdaların taşınması başlamış ardından soğuk ortamda gıdaların özelliklerini kaybetmemesi için reefer konteynerler yani soğuk hava tesisatı olan konteynerler devreye girmiştir ve hızla sayıları artmaktadır.
Soğuk taşınması gereken ürünlerin üretimden sonra depolanması için ısı kontrollü soğuk hava depoları inşa edilmiş, bu ürünlerin soğuk zincir içinde ısılarının değişmeden taşınması amacıyla soğuk taşımacılık başlatılmış, satış noktalarında da soğuk teşhir ve satış sistemleri kurulmuştur.
Taşıma sırasında RFID sistemli, online kontrol etiketleri kullanılması, taşımayı garanti altına almakta, soğuk zincirin kırılması takip edilebilmektedir. Bütün bu teknolojik gelişmeler taşıma sırasında ürünlerin özelliklerinin değişmemesi, raf bekleme sürelerinin kısalmaması için, toplam maliyetlerin yükselmemesi için yapılmaktadır. Ülkemizde de soğuk taşıma konusunda ihtisaslaşmış şirketlerimiz vardır. Henüz pazar payları çok yüksek değildir. Normal taşıma yöntemleri ile taşınan tonlarca tarım ürünleri mevcuttur. Bu eski tip taşıma şekli ürünün cinsine göre % 10 ile % 20 arasında ürün kaybına neden olmakta ve taşıma maliyetlerini arttırıp, tarım ürünlerinin maliyetini yükseltmektedir.
Çözüm olarak gıda taşımasına bazı denetleyici kurallar getirilmesi, uygulamaların takip edilmesi, teşvikler uygulanması, ürünlerin fiyatlarının taşıma maliyetlerini azaltarak tüketim fiyatlarının düşürülmesi, lojistik şirketlerin ye gıda üreticilerinin gıda lojistiği üzerinde uzmanlaşması ve ölçeklerini büyütmeleri gerekmektedir. Gıda tüketimi ekonomik koşullardan olumsuz olarak en az etkilenen ürün çeşididir. Bu nedenle bugün tüm sektörlerde rastladığımız ekonomik krizden en az etkilenen sektörlerin başında gelmektedir. Bina almasak da olur, eski giysilerimizle idare edebiliriz. Beyaz eşya da bekleyebilir, eskisi kullanılabilir. Mobilyalar de aynı gruptadır. Gıdaların tüketilmesi, üretiminin azalması söz konusu değildir. Yaşamak için hepimiz tüketecek ve tüketeceğimiz gıda ürünlerinin lojistiğini, yanı depolama ve taşınmasını yapmak zorundayız.
Atilla Yıldıztekin
Tedarik Zinciri ve Lojistik Yönetim Danışmanı
atilla@yildiztekin.com
0 532 215 6818