Hafriyat kamyonlarının neden olduğu ölümlü kazalar dur durak bilmiyor. İstanbul yollarını son 2 yılda adeta kan gölüne çeviren hafriyat kamyonlarının sürücülerine ‘Dur’ demek için İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin (İBB) harekete geçtiği öğrenildi. İBB ile sektör dernekleri ortak bir çalışma hazırlığında. Proje kapsamında tek havuzda toplanacak hafriyat kamyonu sürücülerine eğitimlerden sonra karne verilmesi planlanıyor. Hata yapanın karne notu düşürülecek, notu yetersiz olan meslekten men edilecek.
İstanbul’da geçtiğimiz hafta hafriyat kamyonlarının karıştığı 3 ayrı kazada 2 kişinin hayatını kaybetmesi, gözleri yeniden ‘hafriyat terörü’ne çevirdi. Kentte Son 2 yılda 52 vatandaşın ölümüne neden olan hafriyat kamyonları ülke genelinde de yüzlerce eve ateş düşürdü. Kazalarla birlikte denetimler sıklaşsa da ateş maalesef söndürülemedi. Geçtiğimiz yıl denetlenen 110 bin hafriyat kamyonundan 600’ü trafikten men edilirken, kuralları ihlal eden sürücülere de yaklaşık 13 milyon lira ceza yazıldı.
15 bin kamyon var
Ancak ceza ne de önlemler hafriyat terörünü önleyemiyor. Bu durumdan sadece vatandaşlar değil, sektörün içindeki bilinçli sürücü ve iş verenler rahatsız. Kazaların başlıca nedeninin sürücülerin eğitimsiz ve deneyimsiz olması olduğunu belirten bir sektör yetkilisi, “İstanbul’da hızla artan kentsel dönüşüm ve inşaat projeleri nedeniyle, hafriyat kamyon sayısında da patlama yaşanıyor. Kent genelinde toplam 15 bin hafriyat kamyonu yollarda. İstanbul bu kamyon yükünü taşıyamaz. Bu sayı azalmalı.
Ancak talep arttıkça eğitimli, bilinçli, deneyimli sürücü bulmak imkansız hale geldi. Daha önce taksicilik veya servisçilik yapan insanlar E sınıf ehliyet alarak 20 ton yük kapasiteli tırların direksiyonuna geçti. Hafriyat kamyon sürücülerinin çok ciddi eğitim ve denetimlerden geçmesi gerekiyor” diyor. Sürücülerin tepkisinden dolayı isim vermekten kaçınan yetkili, kent genelinde hafriyat taşımacılığı yapan yaklaşık 600 şirket bulunduğuna dikkat çekerek şunları söylüyor;
“Şu an inşaat şartlarına uygun olmayan tırlar kullanılıyor. Hafriyat tırları genelde 2 veya 3 aks (dingil) araçlar. 4 akslı (dingil) tırların kullanımı daha doğru olacaktır. 4 akslı aracın yol tutuş, taşıma kapasitesi ve sürat limiti açısından doğru seçenek olacaktır. Hız sınırı aşımları artık MOBESE’lerden denetleniyor. Trafik cezaları 400 liradan başlayıp 800, 1600. 3200 lira şeklinde katlanarak devam ediyor. Şehir dışına çıkmayan hafriyat araçlarının meskun mahaldeki hızları 30 kilometre, ana yollarda 50-60 kilometre sınırını geçmemesi gerekir. Şehir içinde hizmet veren araç sürücüleri hız sınırlarına uymuyor. Kazalardan araç sahipleri değil, aracı teslim ettiği sürücüler sorumlu. Bu konuda İBB ile sektör dernekleri ortak bir çalışma başlatacak. Hafriyat sürücülerinin tamamı bir havuzda toplanıp, eğitimden geçecek. Sürücülere karne verilecek. Hatalı sürüş yapan veya kusurlu araç kullananların notu karneye işlendikten sonra meslekten men edilebilecek. İBB ile yapılacak ortak çalışmada tecrübeli iyi sürücülerin işlerine devam etmesi, eğitimsiz, deneyimsiz olanların eksiklerini giderene kadar trafiğe çıkmaması yönünde karar alınması gerekir.”
Aksları kaldırıyorlar
Yetkili, bazı araç sürücülerinin lastik aşınmasını önlemek için aksları havaya kaldırdığını da belirterek, “Yüksüz araçlarda aksları havaya kaldırmak tehlikeye zemin hazırlıyor. Bu yağışlı havalarda felaket demek. Römork kısmındaki 3 akstan 2’sini havaya kaldıran sürücü frenleme ve yol tutuşta büyük risk almış demektir. Kamyon sürücülerinin ortalama maaşları 3 - 4 bin 500 lira arasında. Yük başına pirim ile sürücü çalıştırmaya kesinlikle izin verilmemeli” değerlendirmesini yaptı. Hafriyat kamyonu sürücülerinin çok sıkı bir eğitim ve denetimden geçmesi gerektiğini söyleyen İstanbul Kamyoncular Esnaf Odası Başkanı Cemil Ok da, “Hafriyatçılar bize bağlı değil. Bu arkadaşların doğru sürüş teknikleri almaları için İBB’ye görüşlerimizi bildirmiştik. Hafriyatçıların güzergah ve döküm alanlarıyla ilgili sorunları olduğunu biliyoruz.
Kamyoncu esnafı olarak yılda 3-4 kez sempozyum ve çalıştaylar düzenliyoruz. Bu çalışmalarımıza hafriyatçıları davet etmemize karşın hiç bir toplantımıza gelmiyorlar. Maalesef hafriyat kamyonu sürücüleri başı boş bir dinamit gibi etrafta dolaşıyor. Cebinde biraz parası ve E sınıf ehliyeti olanlar hafriyat taşımacılığına başlıyor. Türkiye’de ağır yük taşıyacak 400 bin araç olması gerekirken bu rakam 1 milyonu geçmiş durumda. Çözüm eğitim, denetim ve yasal düzenlemede” diye konuştu.
Acı bilanço
İstanbul’da 2016 yılı itibarıyla 22 vatandaş, hafriyat kamyonlarının karıştığı kazalarda yaşamını yitirdi. 6 Ağustos 2016’da Davutpaşa’da meydana gelen kazada 2 Suriyeli mülteci çocuk hayatını kaybederken, 12 Aralık 2016’da Sarıyer’de gerçekleşen kazada ise 5 yaşındaki Yaren Aluç vefat etmişti. 2017 yılında İstanbul’da hafriyat terörü devam etti. Megakent genelinde yıl boyunca 22 kişi hafriyat kamyonlarının neden olduğu kazalarda hayatını kaybetti. Esenyurt’ta 5 Ocak 2017 tarihinde meydana gelen kazada 7 yaşındaki Mervan Buldu, yaşamını yitirmiş, Türkiye genelinde hafriyatçıların neden olduğu kazalarda toplam 141 kişi hayatını kaybetmişti. 2018’in ilk 5 aylık döneminde ise Saime Gündüzoğlu, Ayşe Özgen Şerefli, Tamer Tavukçu, Altun Can, Nuray Altun, Ahmet Kandemir, Ali Önlem, Ada Erdem ve Narinç Erdem hafriyat terörünün kurbanı oldu. 2018’in ilk 5 ayında megakentteki kurban sayısı 8’e ulaşmış durumda.
ATS devrede
Öte yandan İstanbul Büyükşehir Belediyesi, hafriyat kamyonlarının daha etkin bir şekilde denetlenmesi için Araç Takip Sistemi (ATS) projesini hayata geçirdi. Sisteme dahil olmayan araçlara döküm yeri gösterilmiyor. Ancak hafriyat kamyon sürücülerinin bir kısmı bu uygulamaya karşı çıkıyor. İstanbul’da Kantarlı saharlarda ortalama hafriyat döküm ücretleri ise 1 ton başına yaklaşık 3.25 ile 5.50 lira arasında değişiyor. Kamyonların en yoğun olduğu güzergah ise 3.Havalimanı inşaatı nedeniyle Hasdal, Yeniköy hattı, Cendere ile kentsel dönüşümün yoğun olduğu Kadıköy çevresi. Bu güzergahlar dışında Esenler, Beylükdüzü, Çekmeköy, Şile yolu gibi yerleşim yerlerinde hafriyat kamyonlarının çokluğu dikkat çekiyor. Özellikle 3. Havalimanı ve Kuzey Marmara Otoyolu inşaatı sürecinde çalışan hafriyat kamyonları; Arnavutköy, Sarıyer, Kemerburgaz ve Göktürk başta olmak üzere İstanbul’un birçok semtinde ölümlü kazalara sebep oluyor.”
‘Kızım cinayete kurban gitti’
Kuzey Ormanları Savunması ve Don Kişot Bisiklet Kolektifi dün hafriyat kamyonu terörüne karşı İBB önünde protesto gösterisi düzenledi. Grup, özellikle 3. Havalimanı ve Kuzey Marmara Otoyolu inşaatında çalışan hafriyat kamyonlarına yönelik denetim işlemlerinin yapılmadığını savundu. Yoğurtçu Parkı’nın yaya yolunda hafriyat kamyonunun ezerek öldürdüğü Şule İdil Dere’nin annesi Nesrin Arslan da protestoya katılan gruptaydı. Anne Arslan, “Kızım cinayete kurban gitti. Buna kazaydı diyemezsiniz” dedi. Grubun yaptığı açıklamada da, “Elektronik Araç Denetim sistemi ile etkin denetim yapılmalıdır. Şoförleri potansiyel katil haline getiren sefer başına ücretlendirmeden vazgeçilmelidir” denildi.
Ölüm yolundan okula gidiyorlar
Geçtiğimiz hafta 56 yaşındaki Ali Önlem’in bir hafriyat kamyonunca ezildiği Arnavutköy’deki Milli Egemenlik Caddesi’nde de veliller endişeli. Çünkü cadde üzerindeki Boğazköy İlköğretim Okulu var ve çocuklar dakikada 1 kamyonun geçtiği caddeden yürüyerek okula gidiyor. Caddeden sağ salim evlerine ulaşmaya çalışan çocukların ellerini aileleri bir an olsun bırakmıyor. Kamyonların bu caddeyi kullanmaması için yıllardır mücadele veren mahallelilerden Hasibe Coşkun, “Kamyonlar çok hızlı ilerliyorlar. Korkuyoruz” diyor. Dilaver Durmuş ise, “Caddede çok fazla kamyon var. Kamyonların biran önce buradan gitmesi lazım” tepkisini gösterirken Nihal Kaya da kızını iki kez kamyonun altında kalmaktan kurtardığını söylüyor.
Mert İNAN – MİLLİYET
LOJİPORT