Avrupa Komisyonu'nun yayınladığı rapora göre, uçaklardan kaynaklanan sera gazı miktarı, Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde salgılanan toplam sera gazı oranının %3'ünü oluşturuyor. Dünya genelinde ölçeklediğimizde, uçaklardan yayılan sera gazı miktarı, toplam sera gazı salınımının %4'ü seviyesinde. Karşılaştırma yapmak gerekirse, bir Londra - New York uçuşunda ortaya çıkan emisyon değerleri, AB ülkelerinde yaşayan bir kişinin, evini yıl boyunca ısıtmasıyla ortaya çıkan miktara kabaca eşdeğer.
Hızla yükselen bu değerler, uzun vadede sürdürülebilir olmaktan çıkmış durumda. Havacılık, dünya genelinde sera gazı emisyon miktarının azımsanmayacak bir yüzdesini oluşturuyor. Bu noktada "elektrikli havacılık" kavramı yüzünü göstermeye başladı. Elektrikli uçaklar, sera gazı salınımını büyük ölçüde azaltarak, tehlikeli değerlerin çok daha aşağısına inilmesini sağlayacak. Tahminlere göre 2030'da, 1990 yılındaki miktarın %40'ı kadar daha düşük seviyede sera gazı salınacak. AB'nin 2050 hedefi ise 1990'ın %80'i kadar daha az sera gazı salınımı...
Elektrikli havacılığın önündeki zorluklar
Elektrikli havacılık, havacılığın geleceği gibi görünse de önünde aşılması gereken çok büyük mesafeler var. 2012 yılında bir elektrikli uçak, tek bir yolcu taşıyarak saatte 326 km hıza çıkabildi. Buna karşın günümüzde bir Boeing 787, 940 km hıza çıkabiliyor ve bunu 240'tan fazla yolcu ile yapıyor. Bu rakamlar, elektrikli havacılığın henüz geleneksel havacılığın yerini almaktan çok uzak olduğunu çarpıcı bir şekilde ortaya koyuyor. Tahminler, 2030 yılına kadar elektrikli ya da hibrit bir motor teknolojisiyle ticari havacılığın yapılamayacağı yönünde. Hatta 2030'ın iyimser bir tahmin olduğunu düşünenler de mevcut.
Batarya teknolojisi
Elektrikli havacılık için en önemli sınırlayıcılar, uçakların tasarımı ya da motorların ağırlığı değil, bataryalardır. Şu an için batarya teknolojisi, elektrikli havacılık için gereken güç ve ağırlık oranlarını tutturmaktan çok uzakta. Halihazırda bir jet yakıtı, bir batarya biriminden 43 kat daha fazla enerji üretiyor. Batarya teknolojileri, enerji yoğunluğu bakımından her yıl %5 ila %8 arasında gelişim gösteriyor. Bataryaların küçük ölçekli havacılıkta kullanılabilmesi için bile bu yoğunluğun yaklaşık 5 katına ulaşması gerekiyor.
Elektrikli uçaklar üretilmeye başlandı
Boeing ve JetBlue şirketleri, elektrikli uçak teknolojilerine yatırım yapmaya başladı. İki şirket, 2013'ten bu yana Zunum Aero adlı firmaya yatırım yaparak, elektrikli havacılık için hazırlık yapıyor. Firma, 2020'de 12 yolcu ile uçmayı planlayan bir prototip üzerinde çalışıyor.
Airbus firması, Rolls-Royce ve Siemens ile birlikte Airbus E-Fan X'i geliştiriyor. Bu prototip 2 kişilik elektrikli uçağın 2 adet elektrikli motoru bulunuyor ve bu motorlara, akıllı telefonlarda da kullanılan lityum-iyon pil teknolojisiyle enerji sağlanıyor. 2014'te 60 dakika menzile sahip olan E-Fan X, 2020'de daha gelişmiş bir versiyonla tekrar uçacak.
Eviation Aircraft adlı İsrail'li bir firma, Eviation Alice adını verdikleri elektrikli uçağı geliştirme aşamasında. 2015'te başlanan çalışmalar sürüyor ve ilk elektrikli prototipin ortaya çıkması için geliştirmeler yapılıyor. Bu girişimlerin haricinde Wright Electric, Ampaire ve Joby Aviation gibi elektrikli havacılık için yoğun mesai harcayan firmalar mevcut. Wright Electric, yaklaşık 500 km mesafeye gidebilecek bir ticari uçak tasarlamaya çalışıyor. Ampaire'ın hedefi, 2020 için 7-9 yolcu kapasiteli ve 160 km menzile sahip bir uçak geliştirmek. Joby Aviation ise son 10 yılını kendi elektrik motorlarını geliştirerek geçirdi. Firmanın hedefi, 5 kişilik bir uçağı 240 km mesafe boyunca havada tutabilmek.
Sokakların elektrikli otomobillerle dolmasıyla gökyüzünün elektrikli uçaklarla dolması arasında büyük bir zaman farkı olacak gibi görünüyor. Elektrikli uçaklara giden çok uzun bir yol var ve başarılı bir taşımacılık seviyesi için bataryaların, motorların ve tasarımların sayısız engeli aşması gerekiyor.
Cem SÜNBÜL – HABERTÜRK
LOJİPORT