Hem Bir Sanat Hem Bir Bilim Dalıdır Lojistik

Hem bir sanat hem de bir bilim dalı olarak lojistik, deneyci ve pragmatik olduğu kadar da stoacıdır.

Deneyci, pragmatik ve stoacı olmak onun DNA’sına işlemiştir âdeta. 21’inci yüzyılda taşımacılık alanında çözemeyeceği sorun(lar) gitgide azalan lojistik, A noktasından B noktasına her tür malzemeyi, sanatın inceliği ve bilimin nesnelliği ile nakledilmesini gerçekleştirmeye başladığından beri artık abartıdan yoksun, güçlü ve kalıcı bir efsaneye dönüşmüştür. Gerek sanat gerekse de bilim tarihçilerine göre efsaneleşmek, bir lütuf olduğu kadar bir lanettir de! Ama eğer lojistik gibi 40’lı yaşlarınızın başında, özgün işlevsel felsefenizi yaratarak efsane olabilmişseniz, büyük ihtimalle hiç yaşlanmayıp hep genç kalmayı da başarmışsınız demektir.

Günümüzde lojistik genelde, uygulamaya yönelik bir sanat ve bilim dalı şeklinde kabul görmektedir. Lojistik bu bağlamda çoğunlukla, tedarik zinciri yönetiminin sanatı ve nakliyat yönetiminin bilimi olarak tanımlanmaktadır. Söz konusu heyecan verici, devingen sanat ve bilim dalı, işbölümü ve işbirliğinin uyumlu iç içeliğiyle ekonomik sistemlerin taşımacılık ağlarındaki nesnelerin (her şeyden önce mallar/yükler ve yolcuların) zamana ve konuma dayalı akışlarını tarafsızlıkla analiz ederek, sürekli yeni eylem önerileri sunar. Lojistik alanındaki öncelikli fonksiyonelik bu nedenledir ki, lojistiğin ekonomik, ekolojik ve sosyal hedeflere dengeli bir şekilde ulaşılmasında, ilerlemenin yolunu açmak amacıyla tüm nakliyat ağlarıyla akışların sağlam şekilde yapılandırılması, organizasyonu, kontrolü veya düzenlenmesi ile ilgilidir.

Lojistik, türlü kolaylıklarla zorlukların sıklıkla rol değiştirdiği, yaşadığımız belirsizlik katsayısı devamlı artma eğilimindeki çağda; doğru ürünü, doğru müşteriye doğru zamanda, doğru yerde, doğru koşulda, doğru miktarda ve doğru maliyetle ulaştırmayı hedeflemiş bir değişkenler toplamıdır. Bu amacını da hakkıyla yerine getirmiş, uluslararası üne sahip bir sanatçı ya da bir iş insanı gözüyle bakılabilir kendisine. Zaten onun, 21'inci yüzyılda bir sanat ve bilim dalı olarak kabullenilip, yönetimsel bir bakış açısıyla irdelenmesi de bu özlü savı destekler niteliktedir diyebiliriz.

Gezegen tarihinde, 1980'lere kadar sadece taşımacılık olarak algılanan lojistik kavramı, 1990'lardan sonra süratle bugünkü modern anlamını kazanmaya başlamıştır. Hatta 2000'lerin başından itibaren, lojistiğe çok daha geniş bir perspektiften yaklaşılıp, tedarik zincirinin bütüncüllüğü içinde fakat kendine özgülüğü de gözden kaybedilmeksizin ele alınmaya başlanmıştır. Böylece lojistik ve tedarik zinciri kavramları, daha karmaşık ve geniş kapsamlı, daha bilimsel ve sanatsal bir nitelik çerçevesine oturtulmak suretiyle gerek pratikte gerekse de teoride yerini bulmuştur. Varılan bu algılayış aşamasında kimileyin, tedarik zinciri ve lojistik sözcüklerinin birbirleri yerine sanki eş anlamlı sözcükler gibi kullanılmasının, eksper kulaklarda bile rahatsızlık uyandırıcı bir çınlama yaratmamasını, lojistiğin sanatsal ve bilimsel kimliğinin tümevarımsal tek renkliliği olarak yorumlamak mümkündür.

Son yıllarda küresel tedarik zinciri (ve dolayısıyla lojistik), büyük veri tabanları tarafından yönlendirilen muazzam bir evrilişe tanık olmuş durumdadır. Böylesine heyula gibi veriyi doğru işle(yebil)mek için tedarik zinciri bilgi yönetimi ekipleri yapay zekâ, blok zinciri ve robotik gibi hayli ileri teknolojileri bir sanatçı duyarlığıyla kullanmaktadırlar. Bu ilginç tablo, tedarik zinciri sektöründe artık yetenekli lojistikçiler kadar yetenekli veri bilimcileri için de artan bir talep olduğu realitesini çarpıcı bir biçimde ortaya koymuş durumdadır.

Global tedarik zincirinin tartışmasız en kritik ve karmaşık bileşeni, lojistik destekli taşımacılıktır. Taşımacılık hizmetinin uluslararası boyuttaki kompleks ortamı; iklim, ekonomi, enerji, jeopolitik, fiyatlandırma, nakliye araçları, trafik ve zaman yönetimi gibi parametreler bağlamında detaylıca incelendiğinde, şirketlerle müşterileri arasındaki stratejik hareketliliğin ancak sanatla bilimin örnek işbirliğiyle çözüm odaklı tatminkar sonuçlara ulaşabileceği kolayca anlaşılacaktır. Nitekim, sanatçı duyarlığıyla hayata geçirilemeyen ultramodern teknolojik gelişmelerin, çağcıl lojistik uygulamalarıyla ilişkilendirilmesinin neredeyse olanak dışılaştığı zamanlara girmiş bulunmaktayız çoktandır!

Hem bir sanat hem de bir bilim dalı olarak lojistik, deneyci ve pragmatik olduğu kadar da stoacıdır. Deneyci, pragmatik ve stoacı olmak onun asal taktiği ve stratejisidir âdeta. Son 40 senelik zaman diliminde, sanatın en güzel ilkeleriyle bilimin en yüksek ilkelerini ustalıkla harmanlayarak, tedarik zincirini bir bütün halinde aynı devasa porselen demlikte lezzetli, motive edici ve verimlilik artırıcı, muhteşem bir kaliteli çay içimi şöleni haline getirmeyi becerebilmiştir. Hayal gücüyle matematiği birleştirme tutkunu, işinin ehli her lojistikçi için bundan daha çekici bir vizyon olamaz hiç kuşkusuz!

Verimli günler ve gelecek yazımda yine bu sütunda görüşmek üzere.