Demiryolu özelleştirmesi, bilinen birçok uygulamayı sona erdirecek yaptırımlar içeriyor. Bunlardan en önemlilerinden biri de artık hemzemin geçit yapılamayacak olması. Yeni hiçbir yolda hemzemin geçit olmayacak, yerine alt ya da üst geçit yapılacak.
Yeditepe Üniversitesi Lojistik Kulübü’nün düzenlediği Logistics Forum’14 kapsamında yapılan forumların 26 Nisan Cumartesi günü yapılan son etkinliğinde demiryolunun serbestleştirilmesi masaya yatırıldı.
Oturum başkanlığını Omsan Lojistik Demiryolu Koordinatörü, Emekli TCDD Hareket Dairesi Başkan Yardımcısı Mehmet Sıddık Övmen’in yaptığı panelin konuşmacıları, Ekol Lojistik Stratejik Müşteri İlişkileri Yöneticisi Mehmet Şahintürk, TCDD Genel Müdürlüğü Demiryolu Düzenleme Genel Müdürlüğü’nde Daire Başkanı İbrahim Yiğit, Batı Vagon Yönetim Kurulu Başkanı Nejat Olcay, BTS Başkanı Nazım Karakurt ve UTİKAD Yönetim Kurulu Üyesi Hacer Uyarlar oldu.
Demiryolu Düzenleme Genel Müdürlüğü’nde Daire Başkanı olan İbrahim Yiğit, Demiryolu Özelleştirilmesi ile ilgili kanun maddelerini ağırlıklı olarak ele aldığı konuşmasında şu görüşlere değindi:
“6461 sayılı kanuna göre, TCDD ikiye bölünecek. Bir kısmı altyapı işletmecisi olacak. Diğer kısmı ise taşımacılık işleri yapacak. Demiryolu Altyapı İşletmecisi TCDD kalacak ve trafik tekeli onda olacak. Tasarrufundaki demiryolu altyapısını güvenli bir şekilde işletmek ve tren işletmecilerinin hizmetine sunmak da düzenleyici kuruluşun uhdesinde olacak. Ayrıca Yüksek hızlı tren taşımacılığı için demiryolu altyapısını yapmak ve yaptırmak da yine bu kuruluşun görevleri arasında. Bunun yanı sıra, taşımacılık ile ilgili konularda düzenleme yapma, emniyet sertifikası verme görevi de yine bu kuruluşa ait.
Yurtdışındaki herhangi bir firma, Türkiye’de şirket kurduğu zaman hem tren işletmeciliği, hem de altyapı işletmeciliği yapabilecek.
Herhangi bir özel şirket, altyapısını da kendi yapmak isterse, tüm kamulaşma bedelini kendi ödeyecek. Tüm altyapı bedelini de kendi karşılayacak. Belli bir hattı isteyen şirket ile çok yıllı anlaşma olabilecek.
Hemzemin geçitlerdeki kazalar için de çıkan bir mevzuatla nerelerde hemzemin geçit açılabileceğine karar verilecek. Yeni yapılan hiçbir yolda hemzemin geçit yapılamayacak. Bunların yerine alt üst geçit yapılabilecek. Mevcut hemzemin geçitler de 3 yıl süre ile TCDD tarafından rehabilite edilecek.”
Kamu adına yapılan konuşmadan sonra sözü çalışanları temsil eden Birleşik Taşımacılık Sendikası (BTS) Genel Başkanı Nazım Karakurt aldı. Demiryollarını sermayeye peşkeş çektirmemek gerektiğini ifade eden Karakurt, “Dünya Ticaret Örgütü ve IMF 1995 yılında yapılan anlaşmaya imza atan ülkelere artık anlaşmanın gereklerini yerine getirmelisiniz diyor. Demiryolu kültürü bitirildi. 16-17 bin demiryolcu önünü göremeyen bir yapı içinde. Birçok istasyon kapatıldı. Birçok bölgesel tren lağvedildi. Demiryolu meslek lisesi, basımevi kapatıldı. Demiryollarında 7-8 bin taşeron personel çalışıyor. Bu uygulama 2015 yılında hayata geçer mi geçmez mi bilemem ama. Türkiye artık rekabetçi gücünü kaybedecektir.
Yeniden bir yapılanma düşünüyorsanız paydaşları da düşünmelisiniz. Sendikaların da temsil ettiği çalışanlar var. Devlet, tek başına planladığı bir uygulamayı hayata geçiriyor. Dışardan gelen direktiflerle bazı uygulamaları hayata geçirmenin hiçbir anlamı olmaz. Her şeyin bakanın iki dudağı arasında olan bir yapı oluşturuluyor. Örneğin kaza kurullarında sivil toplum örgütlerinden ya da sendikalardan hiçbir temsilci yok. O halde kaza hakkında nasıl yansız karar alınabilecek. Trafiği parçalayan bir yönetmelik hazırlanmış” diye konuştu.
UTİKAD Yönetim Kurulu Üyesi Hacer Uyarlar da, ağırlıklı olarak derneğin demiryolu ile ilgili faaliyetlerine yer verdiği konuşmasında şu görüşleri aktardı:
“Kamu yatırımlarının yüzde 30’u taşımacılık ve özellikle lojistik sektörüne yapıldı. Demiryolunda hedef bütün yıl taşıma yapan sezondan etkilenmemesi gereken mal gruplarıdır. Bunlar arasında da laminant parke, plastik hammaddesi, kaynak elektrodu, rulo gibi ürünleri sayabiliriz.
Özel sektör, altyapı sektörünün iyileştirilmesini bekliyor. Demiryolu yatırımları ağır yatırımlar olduğu için özel sektör, sürdürülebilirlik ve verimlilik bekler.”
Batı Vagon Yönetim Kurulu Başkanı Nejat Olcay da, kısa fakat öz sayılabilecek bir konuşma yaparak öğrencilerle şu görüşleri paylaştı:
“Özelleştireceğiz ama sonunda fayda sağlayacak mıyız onu tartışmak gerekir. Bizim en büyük derdimiz 1 km daha da olsa demiryolu üretmek olmalı. Yönetmelik çıktı, biraz yavaş gidiyor. Türkiye’de demiryolunun neden gelişmediği sorusunun cevabı otomotiv ve petrol lobisidir. Bana göre altyapı olmazsa olmazdır. Altyapının nasıl gelişeceğine kafa yormak lazım. Kaynakları nasıl yaratacağız? Yabancı sermaye istiyor muyuz, istemiyor muyuz? Buna karar vermek gerek. 50 yıldır bir km yapılmamış, artık ne yapılması gerekiyorsa yapılması lazım. Hangi özel sektör istimlak yükü altına girebilir. Devlet, geri dönüşümü daha uzun olan ama bu ülkede yaşayan insanların lehine ve ticari bir bakış açısı gözetmeden adımlar atabilir ve bu adımları yalnızca devlet atabilir, özel sektörün buna gücü yetmez.”
Panelin son konuşmacısı ise Ekol Lojistik Stratejik Müşteri İlişkileri Yöneticisi Mehmet Şahintürk oldu. Demiryolu yatırımlarının 2000 yılından sonra hız kazandığını ifade eden Şahintürk, “Biz de Ekol Lojistik olarak özellikle karbon salınımını azaltmak açısından demiryoluna ağırlık verdik. 2008 yılında başlayan yatırımlarla önemli ölçüde blok tren taşımacılığı yapıyoruz. Demiryolunda altyapı yatırımlarının yine devlet tarafından yapılıp, daha sonra özel sektöre devredilmesi daha mantıklı gibi gözüküyor. Demiryolu taşımacılığı, elektrikli lokomotifleri kullanacağımız için karbon salınımının sıfır olması anlamına geliyor ve yeşil lojistik için en güzel çözüm. Öte yandan en riskli taşımacılık yöntemi karayolu taşımacılığıdır. Demiryolu çok daha güvenli bir yöntemdir. Demiryolu ile özellikle uzak mesafelerde, karayolundaki gibi belirli saat ve aralıklarda gitme şartı olmayacak gibi artıları düşünürseniz ne kadar ideal bir taşıma yöntemi olduğu ortaya çıkar.
Konuşmaların ardından Yeditepe Üniversitesi Lojistik Kulübü Yönetim Kurulu Başkanı Tuğba Kar ve Yönetim Kurulu üyelerinden Mehmet Çiçek tarafından katılımcılara birer plaket takdim edildi.
[gallery ids="75908,75909,75910,75911,75912,75913,75914,75915,75916"]
Selçuk ONUR - LOJİPORT