Kartlı Geçiş Sistemi'nin (KGS) yerini alması planlanan Hızlı Geçiş Sistemi'nde (HGS) 30 lira bakiyenin altındaki geçişlerin 'kaçak' olarak değerlendirilecek olması tüketicileri ayağa kaldırdı. Tüketici örgütleri belirlenen kriterin değişmemesi durumunda uygulamanın tamamının iptali için mahkemeye gitmeye hazırlanıyor. Ankara'dan gelen haberlere göre ise bu sınırı kimin belirlediği belli değil.
Karayolları Genel Müdürlüğü'nün 17 Eylül’den itibaren ülke genelinde başlatmayı planladığı HGS uygulaması yaklaşık 8 milyon KGS kullanıcısını yakından ilgilendiriyor.
Uygulamada birinci sınıfta yer alan otomobil sahiplerinin, HGS etiketlerine en az 60 lira yüklemesi gerekirken, bakiyeleri 45 liranın altına düştüğünde kendilerine uyarı mesajı gönderilecek. HGS etiketindeki bakiye 30 liranın altına düştükten sonra 'kara listeye' alınacak ve yapılan geçişler da 'kaçak' olarak değerlendirilecek. Araç sürücüsüne de cezai işlem için tebligat yapılacak.
Yasal süre içinde HGS etiketindeki para miktarını 30 liranın üzerine çıkaran sürücünün geçiş ücreti yatırdığı paradan düşülerek ceza uygulanmayacak, ancak yasal süre içinde yeterli parayı yatırmayan sürücünün aracına kaçak geçiş muamelesi yapılacak.
30 TL’Yİ KİM BELİRLEDİ
Ankara'dan gelen haberler göre ise bu sınırı kimin belirlediği belli değil.
Karayolları Genel Müdürlüğü yetkilileri asgari 60 liralık yükleme sınırını da 30 liranın altına kara listeye alma sınırını da PTT Genel Müdürlüğü'nün belirlediğini söylerken; PTT Genel Müdürü Osman Tural, "Bunu Karayolları Genel Müdürlüğü belirledi" dedi.
Karayolları Genel Müdürlüğü yetkilileri, "Tüm şartları belirleye PTT'dir. Biz hiçbir şart ya da sınırlama ileri sürmedik" diye konuştu.
Üst düzey bir yetkili, "Köprü ya da otoyoldan bir araç geçtiğinde biz geçiş numarasını alıp, PTT'ye bildiriyoruz. Geçişi yapan aracın kim olduğu, kartında yeterli bakiye bulunup bulunmadığı bizi ilgilendirmiyor. PTT ile yaptığımız protokole göre biz geçen araç numarasını PTT'ye bildirip, 1 hafta içinde hesabımıza ücretin yatırılmasını isteyeceğiz" dedi.
PTT'nin vatandaşın 'yetersiz bakiyesi' nedeniyle zor duruma düşmemek için 'depozito' olarak 30 lirayı hesapta tutmasını istemiş olabileceğini belirten yetkili, bankaların da verdikleri OGS'ler için bireysel hesapta belli bir miktar bulundurma zorunluluğu olduğunu anımsattı. Aynı yetkili HGS'nin KGS'ye göre yüzde 20 daha ucuz olduğunu belirterek, vatandaş kullanımı arttıkça KGS gişelerinin azaltacağını, zamanla tek geçişe düşeceğini söyledi.
Vatandaşın tek gişede uzayan kuyruğu gördükçe HGS veya OGS'ye döneceğini tahmin ettiklerini anlatan yetkili, "Hem ucuz hem hızlı geçiş olsun, diyen vatandaş HGS'ye geçecek. Ancak her şeyin bir bedeli var, KGS'de dilediği kadar ve dilediği zamanda yükleme yapabilirken, HGS'de belirlenen limite uymak zorunda olacak" dedi.
"TOPTAN İPTALİ İÇİN YASAL SÜREÇ BAŞLATIRIZ"
Kararın üzerine uygulamayı anayasaya aykırı bulan tüketici örgütleri büyük tepki gösterdi. Tüketiciler Birliği Onur Kurulu Başkanı Aydın Ağaoğlu, uygulamanın kabul edilmesinin mümkün olmadığını ve geri adım atılmadığı takdirde yasal sürecin başlatılabileceği uyarısında bulundu.
Ağaoğlu, "Bunu kabul etmek mümkün değil. Yüz binlerce vatandaşın cebindeki para alınıp faizsiz olarak kullanılmak isteniyor. Ülkenin milli serveti olan bu insanların zaman kaybı ve akaryakıt ziyanı gibi unsurların önüne geçilmesi açısından bu türlü hızlı geçişlerin özendirilmesi gerekirken, 30 lira bakiyenin asgari limit olarak belirlenmesi ve altının kaçak geçiş olarak uygulanması asla kabul edilemez.
"30 LİRASI OLMAYAN VATANDAŞIN SEYAHAT ÖZGÜRLÜĞÜ OLMAYACAK"
"Yani cebinde 30 lirası olmayan vatandaş seyahat özgürlüğünden mahrum kalacak. Bu anayasa ihlalidir. Eşitlik, sosyal devlet ve tüketicilerin korunması ilkelerine aykırıdır. Eğer, bu uygulamadan ötürü bir tüketici herhangi bir cezaya maruz kalırsa; yani hesabında 29 lira olduğu halde cezalı geçişe muhatap olursa bu yargı tarafından iptal ettirilir. Ayrıca, bu uygulamadan vazgeçilmediği takdirde, konu Tüketiciler Birliği'nin hukukçuları tarafından incelenerek uygulamanın toptan iptali için dava açılabilir.
Uygulamanın ne adil ne de hakkaniyete uygun olduğunu belirten Ağaoğlu, bu tarz düzenlemeler yapıldığında toplum çeşitli kesimlerinin görüşünün alınmasının da önemine vurgu yaptı.
Ağaoğlu, "Masa başında bir takım düzenlemeler yapılıyor, sonucunda da böyle çarpık durumlar ortaya çıkıyor. Bu tür düzenlemeler yapılırken mutlaka sivil toplum kuruluşlarının, akademik çevrelerin ve baroların görüşlerinin alınması gerekir" dedi.
DEVLET BEDAVA FON OLUŞTURUYOR
Tüketici Dernekleri Federasyonu (TÜDEF) Başkanı Ali Çetin de uygulamanın hem mantığa hem de yasa yapma tekniğine aykırı olduğuna dikkat çekerek, asıl amacın devletin vatandaşın cebindeki parayla bedava fon oluşturmak olduğunu söyledi.
Çetin şöyle konuştu:
"OGS'lerde 20 liralık dolum yapıp bu miktar bitene kadar kullanabiliyoruz. Bunda bir sorun yok ancak 30 liranın altına 'kaçak' uygulamasının mantıkla bağdaşır hiç bir yönü yok. Böyle bir şey olursa iptali için doğrudan dava açarız. Siz, 8 liralık bir alacak için 30 lirayı zorunlu kılarsanız, önceden para tahsil etmiş olursunuz bu da hem akla, hem yasa yapma tekniğine hem de ticari teamüllere aykırı bir durumdur.
"Bir işlemin suç ya da 'kaçak' kaçak olarak belirlenmesi için bir kanun gereklidir. Bu da şöyle suç olmaz. Bir araç sahibinin hesabında geçisi kadar para varken, uygulanırsa bu yasaya aykırıdır. Bunun tek nedeni olabilir. Ulaştırma bakanlığı, tüketicilerin kullanmadığı bir parayı kendisi için bir fon oluşturmak için kullanıyor. 45 lirayken uyarı gidiyorsa bir milyon araçta bu 45 milyon lira eder... Devlet kendine vatandaşın cebinden kullanacağı bedava bir fon oluşturuyor."
Emek Kaplangil - Aysel Alp/HÜRRİYET