“Hızlı Tüketim Malları” FMCG lojistiği

Hızlı tüketim malları satış raflarında fazla beklemeyen,  raf devir hızları yüksek, fiyatları düşük, satın alma kararı için fazla düşünülmeyen, marka bazında tercih edilen, kısa süreli stoklanan ve sürekli tüketilen ürünler olarak tanımlanmaktadır. Hızlı tüketim malları aynı zamanda CPG ( Consumer Packed Goods) “ Perakende Tüketim İçin Paketlenmiş” ürünler diye de bilinse de; günümüzde “Hızlı Tüketim Malları” daha fazla kullanılan bir terim olarak karşımıza çıkmaktadır.  Hızlı tüketim mallarının temel özelliği, üretimden tüketime zaman kaybetmeden ulaştırılma şartıdır. Ürünler kendi içlerinde gıda, içecek, sigara, kişisel bakım, kozmetik, temizlik gibi alt gruplara ayrılsa bile lojistik anlamda soğuk zincir ürünleri, yaş sebze ve meyveler, kuru gıdalar, tekel ürünleri ve diğerleri gibi  farklı segmentlere bölünmektedir. Her segmentte yer alan ürünlerin lojistikleri farklı yöntemlerle sağlanır. Farklılıklar gösterir. Hızlı Tüketim Malları küreselleşmeyi ilk planda yaşamış, hatta başlatmış bir üretim sektörüdür. Geçmişte küresel know-how’la veya lisanslarla tüm dünya için tek noktada üretilmesi ve dağıtılması şeklinde başlayan üretim, belli markaların küreselleşmenin de etkisiyle farklı ülkelerde üretilmesi ile yaygınlaşmıştır. Pazarda ürün tanıtımı, marka tanıtımı savaşı veren bu kuruluşlar kısa zaman içinde kendi rakiplerini yaratmış ve günümüzde sayılamayacak kadar çok markanın, dünyanın bir çok ülkesinde, aynı kalite ile üretilmesi ve lojistik sektörünün desteği ile her noktada tüketiciye ulaştırılması ile son bulmuştur.  Bugün bir çok markanın benzer ürünlerinin üretimi aynı ülkelerde gerçekleşmekte ve küresel lojistik şirketler kanalı ile dağıtım zincirine girmektedir. Sektör rekabette öne çıkabilmek amacıyla farklı satış yöntemleri uygulamaktadır. Şirketlerin çoğu hem ihracat, hem iç piyasa için üretim yapmaktadır. İhracatları deniz, kara veya hava yolu ile forwarder şirketler aracığı ile yapılmaktadır. İç dağıtımda ise distribütörlere komple kamyonlarla taşıma yaptırılmakta, bu iş için nakliye komisyoncuları kullanmaktadırlar. Şehir içi zincir mağaza veya toptancı satışları lojistik şirketlere verilmektedir. Sıcak satış yapılan hızlı tüketim malları dağıtımı da şirketlerin kendi araçları ile sağlanmaktadır. Şirketler bu sayede rakipleri ile ilgili pazar bilgisi toplamakta, son satıcıya yakınlaşmakta, tahsilatlarını hızlandırmaktadır. Dolaşan araçlar bir gezer depo olarak değerlendirilmektedir. Tedarik zinciri yönetiminin çok kritik olduğu hızlı tüketim malları sektöründe sürecin yönetimi önem kazanmaktadır. Ürünlerin rafta bulunabilirlik oranını yükseltmekle kalmayıp, rafta devir hızını arttıracak bir dağıtım optimizasyonu gerekmektedir. Birbirine ters çalışan bu iki faktör ancak doğru bir satış yönetimi ile sağlanabilmektedir. Planlama oluşacak talebin tahmini ile başlamakta, bu talebi karşılayacak optimum raf adedini belirlemekle devam etmektedir. Üçüncü adım rafta istenilen miktarda ( ne az olup mal eksikliğine düşecek, ne de fazla olup stok finansman yükü yaratacak veya raf ömründen kaybedecek  duruma düşmeden) malın bulunması için dağıtım ağının optimizasyonunu sağlamaktır. Dağıtım planlaması dağıtımın başlangıcı olan depolardaki veya aktarma merkezlerindeki  operasyonları planlamayı ön görmektedir. Depo optimizasyonu, depo içindeki operasyonların verimliliğini arttırmayı amçalamaktadır. Depoya üretimden gelecek malların taşınması süreci de yönetilmeli ve verimliliği sağlanmalıdır. Tedarik zinciri içinde üretim planlaması ve hammadde giriş lojistiği de üretici firma ile lojistik firmanın birlikte yapacağı bir çalışma olacaktır. Tüm bu operasyonların yönetilmesi ancak tedarik zincirinin dijital ortamda yönetilmesi ile yani Tedarik Zinciri Yönetim Yazılımı (SCM) ile mümkün olabilmektedir. Soğuk zincirlerde ürün sıcaklığının on line takibi, raporlanması, sertifikasyonu taze sebze ve meyvelerde raf ömrünü uzatacak taşıma metotlarının uygulanması, sigara ve içki gibi kıymetli ve çalınabilen malzemelerin güvenliğinin sağlanması, raf ömrü olan malzemelerin gıda lojistiği sistemine göre takibi SCM ile birlikte çalışabilecek lojistik yazılımları, uydu takip sistemleri sayesinde gerçekleşmektedir Hızlı tüketim malları lojistiği gelecekte tüketimin Anadolu’ya yayılması ile ülkemizde büyük önem kazanacak bir iş kolu haline gelecektir. Zincir mağazaların büyük şehirlerimiz dışına da genişleme çalışmaları başlamış olup; şu anda üretici takipli satış sistemi ile veya sipariş üzerine yapılan teslimat sistemi ile doğrudan mağaza teslimi olarak yapılan dağıtım, büyük zincirlerin kendi depolarını ve dağıtım ağlarını kurma çalışmaları ile üreticiden zincir mağaza deposuna dönecektir. Ölçekleri büyütecek, verimliliği arttıracak olan bu çalışmada zincir mağazaların depolarını işleten, yöneten, dağıtımını yapan lojistik şirketleri büyüyecekler, lokal şirketler piyasadan kalkacaktır. Kurumsallaşmasını tamamlamış, güçlü sermaye desteği olan, lojistik bilgisi yeterli büyük şirketler hızlı tüketim mallarında bulunabilirliği arttıracak, fiyatları düşürecek, raf ömrünü uzatacak,  tüketici memnuniyeti ve artı değer yaratacaktır.