Türkiye, en önemli ihracat pazarlarından Irak’ta kan kaybediyor. Irak’a ihracat gerek eylülde gerekse de ilk 9 aylık rakamlarda toplam ihracattan çok daha hızlı düştü. Toplam ihracat eylülde 2014 Eylül'e göre yüzde 19.8, ilk 9 ayda da yüzde 10 geriledi. Irak’a ihracat ise eylülde geçen yılın aynı ayına göre yüzde 32.45, bu yılın ağustos ayına göre yüzde 13.52 düşerken ilk 9 aylık gerileme yüzde 20’yi aştı. Irak geçen yıl ilk 9 ayın sonunda Türkiye’nin en fazla ihracat yaptığı ikinci ülke iken bu yıl aynı dönemde üçüncü sıraya geriledi.
Şehrin mezhebine göre şoför
Irak, zor, kendine özgü kodları olan bir pazar. Geçen yaz IŞİD’in Irak'taki bazı şehirleri ele geçirmesi, ulaşımı daha da zorlaştırmıştı. Ancak her türlü zor koşula kısa sürede adapte olan Türk firmaları, buna da yeni çözümler bulmuştu. Zeki Oruç, “Irak’ın 5-6 şehri IŞİD’in kontrolünde. Oralara giremiyoruz. Bizim şoförlerimiz TIR’ları Kuzey Irak’a götürüyor. Güneye geçerken yük başka araca aktarılıyor. Öyle ki aracı her şehirde, o şehrin mezhebine göre şoför kullanıyor” dedi.
Yol uzadı, maliyet arttı
İhracatı bu kez sekteye uğratan ise Irak’ta değil, Türkiye’deki güvenlik koşullarının değişmesi. Güneydoğu’da tırmanan terör olaylarının taşımaları olumsuz etkilediğini belirten Oruç şunları söyledi:
“Taşıma hacminde yüzde 30’a varan düşüşler oldu. Sigorta maliyetleri ikiye katlandı, terör sigortası da yaptırdık. Navlunlar arttı çünkü şoförler can güvenliklerinden endişe etmeye başladı. Cizre kapanınca Midyat yolunu kullanmaya başladık. Üstelik PKK yolumuzu kesip gece sürüşlerini engelledi. Bir an geldi, 260 kilometre yolu üç günde alır oldu. Askerin bölgede güvenliği sağlamada öne çıkmasıyla bir miktar normalleşme yaşandı ama hala maliyetlerimiz mayısın yüzde 40 üzerinde. Araçlarımız Nusaybin üzerinden Irak’a gidiyor. Ulaşım süremiz bir buçuk gün arttı.”
‘Hükümet diyalog içinde olmalı’
Irak pazarının Türkiye için çok önemli olduğunu vurgulayan Zeki Oruç şöyle konuştu: “Iraklılar tüketen bir millet. Üstelik Türk mallarına Irak’ta güven var, kalitesinden memnunlar. Irak milleti, bir üründe kalite arar. Öyle olmasaydı Çin çoktan bu pazarı kapatırdı. Bir de tabii Türkiye’nin Irak’a yakınlığı da önemli bir avantaj. İhracatçı için en sıcak para Irak’ta. Türk hükümeti, Irak hükümeti ile diyalog içinde olmalı. Sınır kapısının 24 saat çalışması ve en önemlisi yolun emniyeti mutlaka sağlanmalı. Türk ihracatçısı bu pazardan çekilirse başkası doldurur. Geçtiğimiz günlerde yaşanan olaylar nedeniyle ihtiyaçlarını karşılayamayan Irak, ticaretini İran’a yöneltti. Türkiye’deki nakliyeciler malların yüzde 10’luk acil kısmını uçaklarla yolladı. Özetle Ortadoğu’ya ticaret, ihracatçıyı nakliyecilerin cesaretlendirmesiyle sürüyor."
Hem taşımacılık hem ihracat yapıyor
Kuzey Iraklı bir Türkmen olan Zeki Oruç, 1990 yılından bu yana Türkiye’de yaşıyor ancak Irak’la bağları hala çok güçlü. Zeki Oruç, taşımacılığın yanı sıra Türkiye’de ürettirdikleri temizlik ürünlerini Irak’a ihraç ettiklerini, ayrıca Irak’ta peynir ve meyve suyu yatırımlarının bulunduğu anlattı. Zeki Oruç’un verdiği bilgilere göre, Reyyan Group bu yıl ilk 9 ayda 13.5 milyon dolarlık ciro elde etti. Taşımacılık işlerinin yavaşlamasından dolayı grubun toplam cirosu geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 13.4 geriledi. Bununla birlikte temizlik ürünü ihracatından elde ettikleri gelir geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 50’ye yaklaşan artışla ilk 9 ayda 4 milyon dolara ulaştı.
Ebru SUNGUR - DÜNYA
LOJİPORT