İhracatçının ve nakliyecinin Orta Asya’ya yönelik taşımalarda yaşadığı transit geçiş krizine çözüm olabilecek müjdeli haber Kırgızistan’dan geldi. Türkiye ile Kırgızistan arasında yapılan kara ulaştırma anlaşmasıyla, taşımacılıkta serbestleşme adımı atıldı. İki ülke arasında ikili ve transit taşımaların libere edildiği anlaşma ile Orta Asya ticaretinin geliştirilmesi ve transitte bazı ülkelerin çıkardığı geçiş zorluklarının aşılması hedefleniyor.
15-16 Eylül tarihlerinde Bişkek’te gerçekleştirilen Türkiye Kırgızistan Kara Ulaştırması Karma Komisyon (KUKK) toplantısında bir araya gelen heyetler, 28 Nisan 1992 tarihinde imzalanan Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Kırgızistan Cumhuriyeti Hükümeti arasında Uluslararası Karayolu taşımacılığı anlaşmasını tadil ederek, ikili ve transit geçişlerin libere edilmesi kararını aldı. Bu karar doğrultusunda, iki ülkenin ulaştırma bakanlıkları, Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Anlaşmasını Tadil Eden Protokol taslağını, KUKK esnasında hazırlayarak, resmi süreci başlattı. Anlaşma ile Orta Asya’daki bazı ülkelerin transit geçişleri kısıtlayarak zarar verdiği ticaretin ve iki ülke arasındaki mevcut ilişkilerin geliştirilmesinin amaçlandığı vurgulandı.
İşbirliği fırsatlarını görüştüler
Toplantı işbirliği fırsatlarını değerlendirdi. İkili ve transit taşımaların libere edilmesiyle Türk dünyasını en önemli transit konumlarından birine gelecek Kırgızistan’ın, lojistik merkezleri ve diğer ülkelerle olan sınır kapılarına yönelik yatırımlar konusunda Türk taşımacılar için bir sunum gerçekleştirildi.
Yakın dönemde Çin ile Türkiye arasında yapılan uluslararası karayolu anlaşması kapsamında da Kırgızistan’ın transit güzergah olmasını hedefl iyordu. Ancak bunun için pandemi nedeniyle transite kapanan Türkmenistan kapısının yeniden açılmasına ihtiyaç var. Nakliyeciler, Türkmenistan tarafında da yakın zamanda benzer bir müjdeli haber gelmesini umut ediyor.
Orta Asya krize dönüşmüştü
Orta Asya Türkiye’nin önemli ihracat pazarlarından biri konumunda. Özbekistan başta olmak üzere Kırgızistan, Tacikistan ve Kazakistan’a yıllık 40 bine yakın ihracat seferi yapılıyor. Pandemi öncesinde Türk nakliyeciler Orta Asya seferlerinin yüzde 90’ını İran üzerinden Türkmenistan’a, oradan da diğer ülkelere geçerek yapıyordu. Ancak salgın nedeniyle Türkmenistan tüm dünyaya transit geçişi kapattı. Türk nakliyeciler için Orta Asya’ya ulaşmak için alternatif en kısa yol Gürcistan- Azerbaycan rotası oldu.
Ancak Azerbaycan, araç başına 500 dolardan fazla ek ücret aldığı için nakliyeciler çoğunlukla Gürcistan-Rusya-Kazakistan üzerinden Orta Asya’ya geçmeyi tercih ediyor. Kazakistan’dan 30 bin transit geçiş belgesine ihtiyaç duyulurken, sadece birkaç bin adetlik belge verilmesi, Orta Asya taşımalarında krizin derinleşmesine neden oldu. Kazakistan ve Azerbaycan ile transit geçiş sorununu çözemeyen nakliyeciler, Orta Asya taşımalarında bu yıl pazar payında yüzde 40’a yakın düşüş yaşadı. Yabancı araçlar ise pazar payını önemli oranda artırdı.
Türkiye’den Kırgızistan’a yıllık 4 bin 500’e yakın ihracat seferi yapılıyor.
"Türkmenistan da açılırsa, Çin'e ihracat 10 kat artar"
Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) Yönetim Kurulu Üyesi Fatih Şener, Kırgızistan ile yapılan anlaşmayı DÜNYA’ya değerlendirdi:
"Yapılan anlaşmayla Kırgızistan’ın ikili ve transitte libere olması çok büyük anlam ifade ediyor. Aslında transit taşımalarda sınırsız sayıda geçiş önemli bir adım. Öncelikle Kazakistan ve Azerbaycan gibi belge sorunu yaşadığımız Türk Cumhuriyetleri için örnek olacak bir hareket. Diğer yandan, Çin’le yakın dönemde 30 bin sefer taşıma anlaşması yaptık. Bu pazar için iki kapı var. Biri Kazakistan diğeri Kırgızistan. Bizim Kazakistan’dan transit geçiş hakkımız yok. Yaklaşık 2 bin kadardı, şimdi ilave birkaç tane daha aldık ama 30 bini karşılamıyor. Ancak daha aşağıda Kaşgar diye bir bölge var, Çin burayı çok önemsiyor. Kaşgar’dan Kırgızistan’a, oradan da Taşkent’e kadar 950 km otoyol yapmış Çinliler. Bir de biz Çin’e gideceksek TIR’larımızla Türkmenistan’ın açık olduğunu varsayarsak Türkmenistan, Özbekistan ve Kırgızistan üzerinden gideceğiz ve Kazakistan yoluna göre daha kolay ve daha kısa bir yol olacak. TIR’lar Çin’e gidebilirse aslında bunu o ülkeye ihracatımız 10 kat artar ve bu ihracat büyük bir devrim olur bizim açımızdan. O bölgede çok sayıda Uygur Türkü de var. Çok büyük oranda Türk malı kullanacaklardır. Bu nedenle pandemi nedeniyle transite kapanan Türkmenistan kapısının en kısa sürede açılmasını umut ediyoruz."
Aysel YÜCEL – DÜNYA
LOJİPORT