Köprü ve otoyol gişelerindeki araç kuyruklarını azaltmak için Kartlı Geçiş Sistemi’nin (KGS) yerine getirilen Hızlı Geçiş Sistemi’nden (HGS) sonra kaçak geçişlerde büyük artış oldu.
KGS’li araçlar kartlarını okutmadan gişedeki bariyerden geçemezken, HGS gişelerinden doğrudan geçiş yapılabiliyor. KGS’nin kalktığı 2013’te 3 milyonu OGS, 7,5 milyonu HGS gişelerinden olmak üzere 10 milyon 463 bin araç kaçak geçiş yaptı. Bu araçlara 1 milyar 162 milyon lira para cezası kesildi. 2011’de bu rakam 266, 2012’de ise 371 milyon liraydı. Geçen yıl köprü ve otoyollardaki araç geçişlerinden elde edilen toplam gelir 960 milyon lira oldu. Kaçak geçiş cezasının da sadece 31 milyon lirası tahsil edilebildi.
Köprü ve otoyol gişelerindeki araç yoğunluğunu azaltmak için OGS gişelerinin yanı sıra 17 Eylül 2012’de HGS sistemi devreye alındı. 1 Şubat 2013’ten itibaren KGS sistemi tamamen kaldırıldı, KGS gişeleri HGS’ye çevrildi. Gişelerde doğrudan geçme imkanı tanıyan HGS sistemi sayesinde yoğunluk önemli ölçüde azaldı. Ancak kaçak geçiş yapan araçların sayısı zirveye çıktı. Sayıştay’ın yeni açıkladığı Karayolları Genel Müdürlüğü 2013 denetim raporunda köprü ve otoyol gelirleriyle ilgili çarpıcı istatistikler yer aldı. Buna göre 2013’te 1 milyon KGS’li geçişten (KGS 1 Şubat’ta kalktı) 4 milyon, 168 milyon OGS geçişinden 518 milyon ve 139 milyon HGS’li geçişten 438 milyon lira olmak üzere köprü ve otoyollardan toplam 960 milyon 563 bin lira gelir elde edildi. 2013’te OGS gişelerinden 3 milyon 45 bin araç kaçak geçiş yaptı. Bu araçların 2 milyon 631 bininin plakası tespit edilirken, 414 bininin plakası okunamadı. OGS gişelerinden kaçak geçen araçlara 313 milyon lira para cezası kesildi. HGS gişelerinden kaçak geçen 7 milyon 417 bin araca ise yaklaşık 850 milyon lira para cezası kesildi. Kaçak geçiş yapan 1 milyon 316 bin araçtan 31 milyon 729 bin lira para cezası tahsil edildi. 9 milyon 147 bin kaçak geçişin için kesilen 1 milyar 131 milyon liralık para ve idari para cezası ise alınamadı.
2013’te 1,1 milyar lirayı aşan kaçak geçiş cezası geçmiş yıllarla kıyaslandığında büyük bir fark göze çarpıyor. 1999 yılında uygulanmaya başlayan Otomatik Geçiş Sistemi (OGS) ve 2005’te hayata geçirilen KGS sistemleri devreye girdiğinden 2011 yılı sonuna kadar toplam 19 milyon 761 bin 601 sürücü kaçak geçiş yaptı. 12 yılda kaçak geçiş için kesilen ceza miktarı ise 1 milyar 70 milyon 281 bin 322 liraydı. Sayıştay’ın Karayolları Genel Müdürlüğü denetim raporunda kaçak geçişlerle ilgili gelirlerin mali tablolarda görülmediği, bu sebeple faaliyet alacakları hesabının olması gerekenden daha düşük göründüğü belirtildi. Tahakkuk eden tüm kaçak geçiş cezalarının tahsil edilip edilmemesine bakılmasının muhasebeleştirilmesi ve mali tablolara yerleştirilmesi istendi.
Köprü ve otoyol gişelerinden ücret ödemeden kaçak geçiş yapanlara o güzergahın en uzun mesafesine ait geçiş ücretinin on katı tutarında idari para cezası veriliyor. Kaçak geçişin yapıldığı tarihten itibaren yedi gün içerisinde aracın plakasına ait hesabın ana kontrol merkezine bildirilmesi durumunda cezasız geçiş ücreti bu hesaptan tahsil ediliyor. Ayrıca kaçak geçiş yapan aracın plakası üzerine geçişin yapıldığı günden itibaren 7 gün içinde OGS ya da HGS abone olunması ve hesapların bankalar tarafından aktif duruma getirilmesi durumunda kaçak cezası, köprü geçişleri için normal geçiş ücretine, otoyol geçişleri için ise en uzak mesafe ücretine otomatik olarak çevriliyor. İdari para cezaları ile geçiş ücretleri, araç sahibine tebliğ tarihinden itibaren bir ay içerisinde ödenmek zorunda. Tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde ödenen cezalar için yüzde 25 indirim uygulanıyor. Bir ay içinde ödenmeyen ücretler için vergi daireleri devreye giriyor. Kaçak geçişlerle ilgili kamera görüntülerinin incelenmesini gerektiren itirazlar geçiş ücreti ve idari para cezasının ödemesini durdurmuyor. Geçiş ücretleri ve idari para cezaları ödenmeden kaçak geçiş yapan araçların fenni muayeneleri ile satış ve devirleri yapılmıyor.
ZAMAN
LOJİPORT