Klasik üretim ve sonrasında tüketim süreci nasıldır? Üretici; malın üretimi için kullanacağı malzemeleri satın alır, bunlar üretim tesisine getirilir veya bir kısmı fason üretildikten sonra üretim tesisinde nihai mal üretilir. Üretilen mallar, ya depolanır ve toptancıya veya direkt tüketim noktasına gönderilir ya da depolanmadan toptancıya veya direkt tüketim noktasına gönderilir. Tüketici; gelir, satın alır ve tüketir. Bu sürecin büyük kısmı, tedarik zinciri olup onun hareketini sağlayan ise lojistiktir. Artık bütün bu süreçleri unutabilirsiniz.!!!! 3 Boyutlu Baskı Üretim (3D Printing veya Additive manufacturing) teknolojisi (kısaca 3D) ile belki aylar süren üretim ve tüketim döngüsü ve onun tedarik zinciri, belki de saatler mertebesine kadar düşürülebilecek. Hatta günümüzde pratik uygulamaları vardır. 3D, masaüstü imalat ya da katkılı üretim (additive manufacturing), 3D yazıcılar kullanılarak bilgisayar üzerinde tasarlanmış veya 3 boyutlu olarak taranmış modellerin birçok farklı malzeme (komposit, plastik, seramik vs) kullanılarak çok hızlı ve ekstra kalıba ihtiyaç duyulmadan üretilmesi ve gerçek objeye dönüştürülmesidir. Günümüzde az olsa da gelecekte her hangi bir objeye ait tasarım bilgilerini içeren bir bilgisayar dosyası, internet üzerinden gönderildikten sonra tüketici tarafından indirilip, 3D yazıcılar tarafından üretilip (daha doğrusu 3 boyutlu baskı) dakikalar sonra tüketime hazır olabilecektir. İnternet aldığınız bir gözlüğün teslimatı için günlerce beklemenize gerek kalmayacak. Eğer evinizde 3D yazıcınız var ise e-ticaret portalı, size bu ürünün dijital kopyasını gönderecek ve siz üretip kullanabileceksiniz. Evlenmeden önce annenizin hediye ettiği yemek servis takımınızdan bir tabak kırıldı ve aynısını bulamadığınız için bu takımı kullanamıyorsanız bu tabağın üreticisi veya satıcısı ile temasa geçerek bu takımın bir dijital kopyasını isteyebilecek ve evde 3D yazıcınızda üretebileceksiniz. 3D baskı, seri imalatın (mass production) yerini alacağı için “kitlesel bireyselleştirme (mass customisation)” yani sadece çok az sayıda kişi, manşetinde adı yazılı gömlek giyebilirken artık çok daha fazla insan böyle özel gömlek giyebilecektir. Eğer ayaklarınız taraklı ve her istediğiniz ayakkabıyı alamıyorsanız artık bu sorun olmaktan çıkabilecektir. Bu sayede; kitlesel üretimdeki ölçek ekonomileri muhafaza edilirken, bireysel müşteri ihtiyaçlarının tatmini mümkün olacaktır. Eğer araba veya evdeki buzdolabı gibi cihazları tamir edecek kadar yetenekli ve becerikli iseniz artık servise gitmeniz gerek kalmayacaktır. Üreticinin web sayfasında istediğiniz yedek parçanın dijital çizimini indirebilecek (download) ve 3D yazıcınızda basabileceksiniz veya “parça yok veya sipariş verirsek 4 günde gelir” gibi sözler yerine, servis “yedek parçayı hemen üretip geliyorum ve buzdolabınızı bir saat sonra teslim ederim” sözünü servislerden duyabileceksiniz. Aracınız yolda kaldı. Acil servis geldi ama gerekli parça olmadığı için tamir edilemedi mi? Tekniker, dizüstü bilgisayarından internete bağlanıp parçanın çizimlerini indirip 3D yazıcıda üretip araca takabilecektir. Wohlers Report 2013’e göre 2012 yılında yaklaşık 2.2 Milyar Dolar (2011’de 1.7 Milyar Dolar ve gelecekte çift haneli büyüyerek 2017’de 6 Milyar Dolar, 2021’de 11 Milyar Dolar olması bekleniyor) olan küresel 3D üretim pazarının % 28’ini, alıp (yazıcıdan çıkartıp) hemen kullanabileceğiniz nihai ürünler (ev aksesuarı, sanat objesi, maket, oyuncak, gözlük, cüzdan, kemer ve takı gibi giyim aksesuarı, ayakkabı, Kendin Yap ve hobi malzemesi ve diğerleri) oluşturuyor. 2020’de toplam 3D pazarının % 50’sinin nihai ürünlerin oluşturması bekleniyor. Sıkı durun! Et için kasaba gitmenize gerek kalmayacak. Peter Thiel isimli dolar milyarderi, “biolojik baskılı taze et” çalışması için Modern Meadow adlı şirkete fon aktarmaya başladı. http://news.cnet.com/8301-11386_3-57493377-76/3d-printed-meat-its-whats-for-dinner/ Sadece tüketim malzemeleri değil! Ameliyat öncesi doktorların pratik yapabilmesi için medikal modelleme ile vücut parçaları, bu şekilde üretilebiliyor. Hollandalı DUS Architects adlı firma, bütün bir evi 3D ile inşa etmeyi planlıyor. 2013 yılının Ocak ayındaki Paris Fashion Week kapsamında Iris van Herpen’s Haute Couture tarafından tasarlanan ve 3D ile üretilen Voltage koleksiyonu tanıtıldı. Gülhane Askeri Tıp Akademisi(GATA); 3D ile kafatası, göğüs ve çene gibi "vücut yedek parçalarını" aslına bire bir uygun üretilip hastanın vücuduna takılabiliyor. Organovo adlı bioteknoloji firması, 2010 yılının Aralık ayında 3D ile damar ürettiğini yine bu şekilde üretilen sinir dokularının farelerde denendiğini ve 3D ile üretilecek böbrek üzerinde çalışıldığını duyurdu. Audi, bazı parçalarını (logo, klima vs) bu şekilde üretiyor. Southampton Üniversitesi’nde 3D ile SULSA adı verilen uçak üretildi ve deneme uçuşu yapıldı. Bu üretim tekniği, tedarik zinciri ve lojistiği çok ama çok etkileyecektir. Etkileyecek mi? Olumlu …. veya olumsuz ….. Nasıl mı?
- Özellikle “kitlesel bireyselleştirme” etkisi ile daha az envanter tutulacak ve böylece daha az envanter tutma maliyeti, daha az depolama alanı, daha az depolama masrafı, daha az depo çalışanı … olabilecektir.
- Çin’de üretilip Amerika’ya veya Avrupa’ya malların konteyner veya uçak ile taşınması veya Türkiye’den Avrupa’ya karayolu taşıması veya İstanbul’dan Malatya’ya yurtiçi taşınması veya dağıtım operasyonları ortadan kalkabilecek veya azalacaktır.
- Özellikle uzun mesafeli taşımaların ve taşıma türlerinin ortadan kalkması veya azalması ile çevre kirliliği azalacaktır.
- Daha az ambalaj malzemesi veya palet kullanılacağı için atık sayısı azalabilecektir.
- Uzun termin (lead time) süreleri, saatlere inebilecektir.
- İthalat, ihracat ve gümrük formaliteleri azalacak ve belki de gümrüklerden elde edieln gelirler azalacaktır.
- Üretim sonrası dağıtım kanallarının sayısında azalma olacak ve üretici, direkt tüketiciye ulaşabilecektir.
- Üretim öncesi tedarikçi kanalında önemli oranda azalma (sadeleşme) olacaktır.
- E-ticaretteki kargo ile dağıtım azalacaktır.
- Gerçek anlamda Tam Zamanlı Üretim (JIT) sağlanabilecektir.
- Envanter yükü, nihai ürünlerden hammadde veya yarı mamule kayabilecektir.
Sanırım bundan sonrası artık ışınlama olacaktır. Firmaların tedarik zinciri, 3D avantajlarına ve dezavantajlarına hazır mı? Lojistik firmalarının veya nakliye firmalarının veya kargo firmalarının veya …. durumu ne olacak? Onlar için daha az iş hacmi tehlikesi mi olacak? Lojistik uzmanı yetiştiren okulların durumu ne olacak? Lojistik için yapılan yatırımlar (depolar, yazılımlar, köprüler, kamyonlar, deniz limanları, hava limanları, otoyollar, demiryolları … ) ne olacak? Başlıkta yazdığım gibi “Allah Rahmet Eylesin, Merhum veya Merhume Lojistiği iyi bilirdik, Mekanı Cennet Olsun” mu diyeceğiz? Benden buraya kadar, geri kalanını büyük lojistik ustalarının hayal gücüne ve eğer olursa nasıl ayakta kalınabilir sorusunun cevabının onlar tarafından verilmesine bırakıyorum. Yukarıda belirttiğim bazı şeylerin özellikle tüketim ürünlerinde olması için 20-25 yıl gerekebilir. Özellikle evde kullanılabilecek ucuz fiyatlı 3D Baskı yazıcılarının gelişmesiyle ortam çok daha fazla şenlenecek ve hareketlenecektir. Biz, hâlâ sayamayacağım bir sürü gibi garip şeylerle uğraşarak geleceği öldürmeye çalışırken A.B.D., 3D fırsatlarını daha iyi ve farklı kullanmak için National Additive Manufacturing Innovation Institute (NAMII) adlı devlet kurumunu kurdu. Saygılarımla, Oruç KAYA