Bu yılın ortalarında Diyarbakır’a atanan Vali Hasan Basri Güzeloğlu, projeleri ile sosyal, ekonomik, kültürel yapısı ve geleceğin marka şehri olmayı hedefleyen kent hakkında sorularımızı yanıtladı. Diyarbakır’ın 10 bin yılı aşan geçmişi ve 33 ayrı medeniyete ev sahipliği yapmasıyla bölgenin cazibe merkezi olduğunu belirten Güzeloğlu “Bulunduğu coğrafi konum ve ticaret yollarının kavşağında bulunan Diyarbakır’da şimdi valiliğin girişimleri ile Lojistik Köy Projesi hayata geçiriliyor. Sulama sonrası tarım ürünlerinin işlenmesi, taşınması ve depolanması ihtiyacına cevap olacak bu projenin 2018’de hayata geçirilmesi planlanıyor” dedi.
Medeniyetler kenti olan, kültür ve inanç turizmiyle bilinen Diyarbakır için neler söylersiniz?
Diyarbakır medeniyetlerin mührüdür. Turistik açıdan oldukça fazla sayıda tescilli kültür varlığını barındıran, Sahabeler diyarı, İstanbul’dan sonra en fazla vakıf varlığına ve dünyanın en uzun şehir surlarına sahip, Çin Seddi’nden sonra dünyanın ikinci uzun duvarı olan Diyarbakır surları ile birlikte, camileri, kiliseleri, hanları, köprüleri, Peygamber kabirleri, Kral Kayamezarları, Mitras tapınağı, antik yerleşim yerleri, Dicle Nehri’nin doğduğu yerler olmak üzere doğal güzellikleri, Hevsel Bahçeleri, endemik bitki türleri, kaplıcaları ve mutfağı ile kültür, inanç, tarih, sağlık, gastronomi, doğa ve akarsu turizmi için oldukça elverişli bir envantere sahiptir.
Günümüzde turistlerin yeni ilgi odağı deniz turizmi yerine kültür ve inanç turizmidir. Kadim kimliği ile Diyarbakır, medeniyetlerin harmanlandığı ve her bir sokağında farklı bir medeniyete ait izler bulabileceğiniz özel bir şehirdir.
Diyarbakır’ın da bulunduğu coğrafyada ilk tahıl üretiminin yapıldığı tarihi kayıtlarda mevcut. Diyarbakır tarımda ne durumda?
Ergani’deki Çayönü, tarımsal üretimin ilk bu topraklarda yapıldığının bir delilidir adeta. Tarım devrimini binlerce yıl öncesinden başlatan bu coğrafya günümüzde de tarımın en büyük merkezleri arasında yer almaktadır. Diyarbakır tarımsal üretim verilerine baktığımızda mercimek üretiminde yıllık yaklaşık 150 bin ton üretim ile Türkiye’de 1. sırada, buğday üretiminde ise 1 bin 450 ton üretimle 3. sırada yer almaktadır.
GAP’ın Diyarbakır için önemi nedir?
Ülkemizin en önemli kalkınma projelerinden biri olan GAP’ın faaliyet yürüttüğü 9 ildeki toplam tarım alanı 3,1 milyon hektar, Diyarbakır ili tarım alanları büyüklüğü ise 700 bin hektar civarındadır. Bu yönüyle Diyarbakır ili tek başına GAP bölgesindeki tarım alanlarının yaklaşık yüzde 20’sine sahiptir. Sulama projelerinin tamamlanması ile birlikte, tarım alanlarının yüzde 70’inden fazlasının sulamaya açılması hedeflenmektedir.
Sulu tarıma geçilmesiyle üretim çeşitliliği konusunda ve tarıma dayalı sanayideki beklentileriniz neler?
Sulama yatırımlarının tamamlanması ile birlikte ürün deseni çeşitlenecek ve bir üretim sezonu içerisinde birden fazla ürün üretme imkânı olacaktır. Amacımız tarımda katma değeri yüksek ve gıda sanayisine ham madde olacak ürünler üretmek, bunun sonucunda gerek bitkisel üretim gerekse hayvansal üretim hem nitelik hem de nicelik olarak bir dönüşüm geçirecektir. Başta Valiliğimiz olmak üzere ilgili tüm aktörlerle birlikte tarıma dayalı sanayide Diyarbakır’ı yeni bir seviyeye yükseltmekte kararlıyız. Bu kapsamda tedarik zinciri analiz çalışmalarını başlattık. Diyarbakır’da üretilen ürünlerin bir değer zinciri mantığıyla sanayi sektörüne yönlendirilmesi ve markalı bir şekilde ulusal ve uluslararası pazarlara sunulması en önemli önceliklerimizden biri. Diyarbakır’a bir gıda ihtisas OSB kurmak için de çalışmalara başladık. Ayrıca yer seçimi onaylanan İkinci Karma OSB sayesinde de yine tarıma dayalı sanayinin önemli unsurlarından biri olan tarımsal makine ekipman üretiminde de belli bir kapasite oluşturmayı hedefliyoruz.
Diyarbakır için Lojistik Köy Projesi ne durumda?
Diyarbakır, tarihin her döneminde önemli ticaret yollarının kavşak noktasında bulunması sebebiyle lojistik açıdan önemli bir toplanma ve dağılma merkezi olmuştur. Bu stratejik konumla birlikte, sulama sonrasında bölgede elde edilen tarımsal ürün miktarında artış olması, beraberinde bu ürünlerin işlenmesi, taşınması ve depolanması ihtiyacını doğuracaktır. Bu fırsatı değerlendirebilmek adına ilimizde bir Lojistik Köy kurulmasına yönelik çalışmalarımıza da başladık. Çalışmalarda 2018 yılının sonu itibariyle önemli bir aşamaya gelmiş olacağız.
Yürütmüş olduğumuz bu çabalar yürürlükte olan ve yatırımcılara çok büyük avantajlar sağlayan yeni teşvik sistemi ile birlikte düşünüldüğünde Diyarbakır tarıma dayalı sanayide yatırıma en elverişli illerden biri haline gelecektir. Bildiğiniz üzere Diyarbakır, yeni teşvik sistemine göre oluşturulan altı bölge içerisinde en avantajlı konumda olan 6. bölgede yer almıştır. Yeni teşvik sistemine son dönemde yatırımcılarımızın gösterdiği ilgi ilimizin önümüzdeki yıllarda yapacağı kalkınma hamlesine ilişkin ipuçları sunmaktadır.
Diyarbakır için hayata geçirilen Cazibe Merkezi Programı hakkında bilgi verir misiniz?
Diyarbakır ili 2017 yılında alınan yatırım teşvik belgeleri bakımından rekora koşuyor. Henüz Cazibe Merkezleri Programı kapsamında destek almaya hak kazanan yatırımcılar belli olmamasına rağmen, yatırımcılarımız yatırım yapmak için girişimlerde bulunmaya başladılar. 2017 yılının ilk 9 aylık döneminde 2008 yılından bu yana alınan belgeler hesaba katıldığında hem sayı hem sabit yatırım hem de istihdam taahhüdü bakımından en yüksek orana bu yılın ilk 9 ayında ulaşıldı. 2008-2016 döneminde en yüksek sayılara 2014 yılında ulaşılmıştı. 2014 yılında 111 yatırım teşvik belgesi alınmış ve alınan bu belgelerle 510 milyon TL sabit yatırım ve 3 bin 903 kişilik istihdam taahhüdünde bulunulmuştu. 2017 yılının ilk 9 ayında ise 130 adet yatırım teşvik belgesi alınmış olup alınan bu belgelerle 807 milyon TL’lik sabit yatırım ve 5 bin 678 kişilik istihdam taahhüdünde bulunulmuştur.
Okul öncesi eğitimde artış
Kentte eğitim oranı ne durumda?
Nüfusun yaklaşık yüzde 56’sı 0-24 yaş aralığında olan şehirde insana yatırım yapmadan, beşeri ve sosyal sermayeyi geliştirmeden diğer alanlarda gelişme kaydetmek mümkün görünmemektedir. Diyarbakır’a 2002 yılından bugüne 753 trilyon eğitim yatırımı yapılmıştır. Gelişmiş ülkelere bakıldığında bu ülkelerin neredeyse tamamının okul öncesi eğitime büyük önem verdikleri görülecektir. Biz de bu noktadan hareketle bu yıl okul öncesi eğitime katılım oranlarını artırmak amacıyla bir seferberlik başlattık. Geçtiğimiz yıl yüzde 41 seviyelerinde olan 5 yaş grubu okul öncesi okullaşma oranını bu yıl yüzde 92’ye çıkarmayı başardık. Önümüzdeki dönemde gerek bu yaş grubu, gerekse de 3-4 yaş grubunda yüzde 100’e ulaşmayı hedefliyoruz.
5. Harem-i Şerif Diyarbakır’da
Diyarbakır, İslam’ın 5. Harem-i Şerifi olarak adlandırılan Ulu Cami’ye ev sahipliği yapmaktadır. Diyarbakır’ın İslamlaşmasından sonra şehrin merkezindeki en büyük mabet olan Mar Toma Kilisesi’nin bulunduğu alana inşa edilen Ulu Camii, Anadolu’nun ilk ve en eski camilerinden olup, Kâbe-i Muazzama’yı kuşatan Mescid-i Haram, Medine’de Mescid-i Nebevi, Kudüs’te Mescid-i Aksa ve Şam Emeviye Camii’nden sonra İslam âleminin 5. Harem-i Şerifi olarak kabul edilmektedir. (Aziz Fidancı-Milliyet)
LOJİPORT