Finansman kaynakları, şirketlerin yatırımlarını ve cari faaliyetlerini finanse etmek için ihtiyaç duydukları mali kaynakları temin ettikleri yerlerdir. Bu kaynaklar; banka, faktoring şirketi ve finansal kiralama şirketi gibi finansal kaynaklardan veya hisse senedi ve tahvil gibi menkul kıymetlerin ihraç edilmesi ile sermaye piyasasından veya iç kaynaklardan (öz sermaye veya kâr payı dağıtılmaması) temin edilebilir.
2009 yılında yapılan düzenlemeyle, ihracat geliri olmayan şirketler de sabit ya da değişken faiz oranı ile döviz kredisi de kullanabilir. Bu kredi türünde eğer değişken faiz oranı tercih edildiyse, faiz oranı; Libor veya Euribor vb. faiz oranının üzerine "Spread" olarak adlandırılan ilave (+) faiz oranının eklenmesi suretiyle "Libor+Spread" ya da "Euribor+Spread" şeklinde tespit edilir.
Finansman kaynakları, kısa vadeli (bir yıl içinde geri ödenmeli) ve uzun vadeli (bir yıldan uzun bir sürede ödenmeli) olabilir. Öte yandan; iç kaynaklar ise vadesi sonsuz olan kaynak olarak gösterilebilir.
Türkiye’deki lojistik faaliyetleri (taşımacılık, depolama vs.) gerçekleştiren şirketler de nakdi banka kredileri, faktoring kredileri, finansal kiralama krediler ve yurtdışı döviz kredileri ile mali kaynak bulmaya çalışıyor.
Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi’nin “Taşımacılık” ve “Diğer Taşımacılık Faaliyetleri ve Depolama” şirketlerine ait Haziran 2013 – Şubat 2015 verilerine göre;
- “Taşımacılık” şirketleri, 21 aylık dönemde toplam 727,2 Milyar TL’lik kredi kullanmış (94,5%’ü nakdi banka, 1,4%’ü faktoring, 4,1%’i finansal kiralama) olup bunlar, Türkiye toplamının (bireysel krediler hariç) 3,7%’sidir.
- “Diğer Taşımacılık Faaliyetleri ve Depolama” şirketleri, 21 aylık dönemde toplam 257,5 Milyar TL kredi (96,5%’i nakdi banka, 1,9%’u faktoring, 1,6%’sı finansal kiralama) olup bunlar, Türkiye toplamının (bireysel krediler hariç) 1,3%’üdür.
- İki gruba ait şirketlerin kullandığı toplam kredi miktarı, 984,7 Milyar TL (95%’i nakdi banka, 3,4%’ü finansal kiralama, 1,6%’sı faktoring) olup bunlar, Türkiye toplamının (bireysel krediler hariç) 5%’idir.
- İki gruba ait şirketlerin kullandığı toplam nakdi banka kredisi, Türkiye’de kullanılan toplam nakdi banka kredisinin (bireysel krediler hariç) 4,9%’u; iki grubun kullandığı toplam faktöring kredisi, Türkiye’de kullanılan toplam faktöring kredisinin 4,6%’sı ve iki grubun kullandığı toplam finansal kiralama kredisi, Türkiye’de kullanılan toplam finansal kiralama kredisinin 6,6%’sıdır.
Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi’nin “Taşımacılık” ve “Diğer Taşımacılık Faaliyetleri ve Depolama” şirketlerinin Haziran 2013 – Şubat 2015 döneminde kullandığı “nakdi banka kredisi” verilerine göre;
- “Taşımacılık” şirketleri, 21 aylık dönemde toplam 687,1 Milyar TL ve her ay ortalama 32,7 Milyar TL nakdi banka kredisi kullanırken “Diğer Taşımacılık Faaliyetleri ve Depolama” şirketleri ise aynı dönemde toplam 248,6 Milyar TL ve her ay ortalama 11,8 Milyar TL banka kredisi kullanmıştır.
- “Taşımacılık” şirketlerinin kullandığı nakdi banka kredisi, Türkiye’de kullanılan toplam nakdi banka kredisinin (bireysel krediler hariç), 3,6%’sı ve “Diğer Taşımacılık Faaliyetleri ve Depolama” şirketlerinin kullandığı nakdi banka kredisi ise Türkiye’de kullanılan toplam nakdi banka kredisinin (bireysel krediler hariç) 1,3%’üdür.
- “Taşımacılık” şirketlerinin 2014 yılının ikinci yarısında kullandığı nakdi banka kredisi, 2013 yılının ikinci yarısına göre 17% artarken “Diğer Taşımacılık Faaliyetleri ve Depolama” şirketlerinin kullandığı banka kredisi ise aynı dönemde sadece 0,5% artış göstermiştir.
- 2014 ve 2015 yıllarının ilk iki ayı kıyaslandığında “Taşımacılık” şirketlerinin kullandığı nakdi banka kredisi 11% artarken “Diğer Taşımacılık Faaliyetleri ve Depolama” şirketlerinin kullandığı nakdi banka kredisi ise aynı dönemde 20% azalmıştır.
- Türkiye'de kullanılan toplam banka kredilerinin (bireysel krediler hariç) 4,9%'unu kullanan “"Taşımacılık" ve "Diğer Taşımacılık Faaliyetleri ve Depolama" sektörü, ilk beş sektör arasındadır.
Nakdi banka kredisi, genellikle, "nakit akışını" dengelemek veya borçlar ve ödemeler için tercih edilir.
Özellikle 2013 yılının sonlarından itibaren “Taşımacılık” şirketlerinin alacaklarını tahsil etmekte ve borçlarını ödeyebilmekte zorluk yaşadığı ve dolayısıyla "nakit akışının" olumsuz etkilendiğine dair serzenişler duyulmaya başlamıştır. “Taşımacılık” şirketleri tarafından kullanılan banka kredisinin 2014 yılının ikinci yarısındaki artışı (17%), “bu şirketlerin borçları ve ödemeleri için daha fazla nakdi banka kredisi kullanma zorunda kaldığını” gösteriyor olabilir mi?
Öte yandan; "Diğer Taşımacılık Faaliyetleri ve Depolama" şirketlerinin nakdi banka kredi kullanımında çok az artış olması (0,5%) ve hatta bu kredi kullanımının azalmaya başlaması, “bu şirketlerin daha fazla nakdi banka kredisine ihtiyaç duymadan kendi yağları ile kavrulmaya çalıştıklarını ve belki de işlerin daralmaya başladığını görüp bankalarla fazla uğraşmak istemediklerine” yönelik yorum yapılabilir mi?
Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi’nin “Taşımacılık” ve “Diğer Taşımacılık Faaliyetleri ve Depolama” şirketlerinin Haziran 2013 – Şubat 2015 döneminde kullandığı “faktoring” verilerine göre;
- “Taşımacılık” şirketleri, 21 aylık dönemde toplam 10,5 Milyar TL ve her ay ortalama 500 Milyon TL faktoring kredisi kullanırken “Diğer Taşımacılık Faaliyetleri ve Depolama” şirketleri ise aynı dönemde toplam 4,8 Milyar TL ve her ay ortalama 228 Milyon TL faktöring kredisi kullanmıştır.
- “Taşımacılık” şirketlerinin kullandığı faktoring, Türkiye’de kullanılan toplam faktöringin 3,1%’i ve “Diğer Taşımacılık Faaliyetleri ve Depolama” şirketlerinin kullandığı faktoring ise Türkiye’de kullanılan toplam faktöringin 1,4%’üdür.
- “Taşımacılık” ve “Diğer Taşımacılık Faaliyetleri ve Depolama” şirketlerinin 2014 yılının ikinci yarısında kullandığı faktoring, 2013 yılının ikinci yarısına göre 40% ve 29% artış göstermiştir.
- 2014 ve 2015 yıllarının ilk iki ayının kıyaslandığında ise hem “Taşımacılık” hem de “Diğer Taşımacılık Faaliyetleri ve Depolama” şirketlerinin kullandığı faktöringde benzer artış görülür.
- Türkiye'de kullanılan toplam faktöringin 4,6%'sını kullanan "Taşımacılık" ve "Diğer Taşımacılık Faaliyetleri ve Depolama" sektörü, ilk beş sektör arasındadır
Faktöring kredisi, tahsil edilmemiş vadeli alacağın faktoring şirketine devir edilerek bahse konu alacağın normal vadesinden önce nakde dönüştürülmesini ve "nakit" girişini sağlar.
Şirketler, tahsil edemediği veya edemeyeceğini düşündüğü alacaklarına karşılık "faktoring kredisi" kullanarak nakit akışını dengelemeye çalışıyor olabilir mi?
Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi’nin “Taşımacılık” ve “Diğer Taşımacılık Faaliyetleri ve Depolama” şirketlerinin Haziran 2013 – Şubat 2015 döneminde kullandığı “finansal kiralama” verilerine göre;
- “Taşımacılık” şirketleri, 21 aylık dönemde toplam 29,6 Milyar TL ve her ay ortalama 1,4 Milyar TL finansal kiralama kullanırken “Diğer Taşımacılık Faaliyetleri ve Depolama” şirketleri, aynı dönemde toplam 4,1 Milyar TL ve her ay ortalama 196,6 Milyon TL finansal kiralama kullanmıştır.
- “Taşımacılık” şirketlerinin kullandığı finansal kiralama, Türkiye’de kullanılan toplam finansal kiralamanın 5,8%’i ve “Diğer Taşımacılık Faaliyetleri ve Depolama” şirketlerinin kullandığı finansal kiralama ise Türkiye’de kullanılan toplam finansal kiralamanın 0,8%’idir.
- “Taşımacılık” şirketlerinin 2014 yılının ikinci yarısında kullandığı finansal kiralama, 2013 yılının ikinci yarısına göre 25% artarken “Diğer Taşımacılık Faaliyetleri ve Depolama” şirketlerinin kullanılan finansal kiralama ise aynı dönemde 10,7% azalmıştır.
- 2014 ve 2015 yıllarının ilk iki ayı kıyaslandığında “Taşımacılık” şirketlerinin kullandığı finansal kiralamanın 8% azalırken “Diğer Taşımacılık Faaliyetleri ve Depolama” şirketlerinin kullandığı finansal kiralama aynı dönemde 6% artmıştır.
- Türkiye'de kullanılan toplam finansal kiralama 6,6%'sını kullanan "Taşımacılık" ve "Diğer Taşımacılık Faaliyetleri ve Depolama", ilk beş sektör arasındadır.
Şirketler, gerekli yatırımlar için banka kredi yerine finansal kiralama yöntemini tercih etmektedir. Finansal kiralama her türlü mal için söz konusu olabilir.
"Taşımacılık" ve "Diğer Taşımacılık Faaliyetleri ve Depolama" şirketleri de ihtiyaç duydukları özellikle raf, ticari araç vb. ekipman yatırımları için finansal kiralama yöntemini kullanmaktadır.
“Taşımacılık” şirketlerinin “nakit akışı” sorunu yaşarken yatırım için finansal kredi kullanmaya devam etmesi çok önemlidir ama 2014 ve 2015 yıllarının ilk ayının verileri kıyaslandığında sanırım onlar da yatırım yapmamaya başlamış olabilir.
Öte yandan; "Diğer Taşımacılık Faaliyetleri ve Depolama" şirketlerinin kullandığı finansal kiralama miktarının azalması, ya bu şirketlerin yatırımlarını öz kaynakları ile yaptığı ya da yatırımların azaldığını gösteriyor olabilir mi? Ayrıca; veriler, "Diğer Taşımacılık Faaliyetleri ve Depolama" şirketlerinin finansal kiralamayı Türkiye ortalamasının çok altında tercih ettiğini göstermektedir.
Şirketler, Türkiye’deki finans kaynağı alternatiflerine ilaveten yurtdışından kredi alabilir. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası “Özel Sektörün Yurtdışından Sağladığı Kredi Borcu” verilerine göre;
- “Ulaştırma ve Depolama” sektörünün 2015 Şubat ayı “yurtdışından sağladığı kısa vadeli kredi borcu”, 37,6 Milyon USD’dir (2015 Ocak ayında 98,6 Milyon USD). Türkiye’nin kısa vadeli borcu ise aynı dönemde 44,4 Milyar USD (2015 Ocak ayında 44,3 Milyar USD)
- “Ulaştırma ve Depolama” sektörü, 2004 – 2014 arasında toplam 194 Milyon USD kısa vadeli yurtdışı kredisi kullanmış. Türkiye’de kullanılan kısa vadeli yurtdışı kredisi ise aynı dönemde toplam 220 Milyar USD’dir.
- “Ulaştırma ve Depolama” sektörünün 2015 Şubat ayı “yurtdışından sağladığı uzun vadeli kredi borcu”, 12,42 Milyar USD’dir (2015 Ocak ayında 12,43 Milyar USD). Türkiye’nin uzun vadeli borcu ise aynı dönemde 164,9 Milyar USD’dir (2015 Ocak ayında 164 Milyar USD).
- “Ulaştırma ve Depolama” sektörü, 2002 – 2014 arasında toplam 96,4 Milyar USD uzun vadeli yurtdışı kredisi kullanmış. Türkiye’de kullanılan uzun vadeli yurtdışı kredisi ise aynı dönemde toplam 1,3 Trilyon USD’dir.
- Ulaştırma ve Depolama” sektörünün Şubat 2015 itibariyle “yurtdışından sağladığı uzun vadeli kredi borcunun” 8,2%'si 1-12 ay vadeli, 10,1%’i 13-24 ay vadeli, 12,9%’u 25-36 ay vadeli, 24,9%’u 37-60 ay vadeli, 39,3%’ü 60-120 ay vadeli ve 4,7%’si 120 aydan fazla vadelidir. Bu bakımdan; “ulaştırma ve depolama” sektörü, diğer sektörlere kıyasla daha avantajlıdır. Örneğin; “Ulaştırma ve depolama” sektörünün 37 ay ve üzeri vadeli borcu, toplam uzun dönem borcunun 69% iken bu oran Türkiye geneli için 52,4%’dir.
- “Ulaştırma ve Depolama” sektörünün Şubat 2015 itibariyle “yurtdışından sağladığı uzun vadeli kredilerin”44%’ü ABD Doları cinsinden olup bunun 64%’ü “değişken” ve 36%’sı “sabit” faizlidir. Türkiye genelinde ise ABD Doları cinsinden kredinin oranı 62% olup bunun 39%’u “değişken” ve 61%’i “sabit” faizlidir.
- “Ulaştırma ve Depolama” sektörünün Şubat 2015 itibariyle “yurtdışından sağladığı uzun vadeli kredilerin 44%’ü EURO cinsinden olup bunun 61%’i “değişken” ve 39%’u “sabit” faizlidir. Türkiye genelinde ise EURO cinsinden kredinin oranı 30% olup bunun 52%’si “değişken” ve 48%’i “sabit” faizlidir.
- “Ulaştırma ve Depolama” sektörünün Şubat 2015 itibariyle “yurtdışından sağladığı uzun vadeli kredilerin 13%’ü diğer döviz cinsinden olup bunun 95%’i “değişken” ve 5%’i “sabit” faizlidir. Türkiye genelinde ise diğer döviz cinsinden kredinin oranı 8% olup bunun 34%’ü “değişken” ve 66%’sı “sabit” faizlidir.
- “Ulaştırma ve Depolama” sektörü, en yüksek “spread” oranının uygulandığı sektörlerden birisidir.
“Ulaştırma ve Depolama” sektörünün döviz cinsi içinde ABD dolarının Türkiye geneline göre daha az olması nedeniyle “Ulaştırma ve Depolama” sektörü, son günlerde görülen ABD Doları’ndaki hızlı yükselişten Türkiye geneline göre daha az etkilenebilir. Ancak; “Ulaştırma ve Depolama” sektörünün diğer sektörlerle direkt etkileşim içinde olması, “Ulaştırma ve Depolama” sektörünü de olumsuz etkileyebilir.
Biraz uzun oldu ama lojistik faaliyetleri gerçekleştiren şirketlerin kredi alternatifleri ve kredi borçları hakkında bilgilerin faydalı olacağını düşünüyorum.
Saygılarımla;
Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi (28 Haziran 2013 tarihinde faaliyete geçti)
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası “Özel Sektörün Yurtdışından Sağladığı Kısa ve Uzun Kredi Borcu”