Kamu İktisadi Teşebbüsü (KİT) statüsündeki TÜLOMSAŞ, son dönemde yaptığı teknolojik yatırımlar ve uluslararası işbirliği anlaşmalarıyla dünyanın önde gelen firmalarından General Electric'in (GE) partneri olarak Avrupa'nın en gelişmiş lokomotiflerinin üretileceği şirket haline geldi.
TÜLOMSAŞ yetkililerinden alınan bilgiye göre, 1894 yılında Almanlar tarafından Anadolu-Bağdat demir yolunun inşası sırasında buharlı lokomotif ve vagon tamiri ihtiyacını karşılamak üzere Eskişehir'de ''Anadolu-Osmanlı Kumpanyası'' adıyla küçük atölye kuruldu.
Ulusal Kurtuluş Savaşı sırasında top kamaları Eskişehir Demiryolu Atölyesinde yapıldı. 1974 yılı Kıbrıs Barış Harekatı sırasında, bomba kuyrukları burada imal edildi.
KARAKURT VE DEVRİM ÜRETİLDİ
Adı daha sonra Eskişehir Cer Atölyesi olarak değiştirilen kuruluşta 1957 yılında iki küçük buharlı lokomotif, ''Mehmetçik'' ve ''Efe'', üretildi.
İlk Türk otomobili ''Devrim'' 1961 yılında dönemin Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel'in talimatıyla 4,5 ay gibi kısa bir sürede motorundan kaportasına kadar tümüyle özgün olarak burada yapıldı. 1958 yılında 1915 beygir gücünde, 97 ton ağırlığında, saate 70 km hız yapabilen ilk Türk buharlı lokomotifi ''Karakurt'' da yine Eskişehir Cer Atölyesinde imal edildi.
Dizel teknolojisine geçiş çalışmaları 1965-1970 yılları arasında başlayan kuruluşta, 1968'de Alman MAK Firmasının lisansıyla 360 beygir gücünde DH 3600 tipi dizel manevra lokomotiflerinin sürekli olarak yapımına başlandı ve 1975'e kadar 25 adet üretildi.
Şirket 1986 yılında Bakanlar Kurulu kararıyla TCDD Genel Müdürlüğü'nün bağlı ortaklığı haline dönüştürüldü TÜLOMSAŞ olarak yeni bir hukuki yapıya kavuşturuldu.
DİZEL ELEKTRİKLİ LOKOMOTİFLER
1986'da, DE 11000 tipi dizel elektrikli, 1987'de DE 22000 tipi ana hat, 1988'de 43000 tipi elektrikli lokomotifler imal eden TÜLOMSAŞ, 1994'de, proje ve imalatı TÜLOMSAŞ'a ait olan DH 7000 tipi dizel hidrolik manevra lokomotifi üretimini, 1997 yılında kamuda bir ilk olarak ISO 9001 standardının sertifikalandırılmasını gerçekleştirdi. 2003 yılına kadar TCDD'nin araç ve gereç ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik strateji izleyen TÜLOMSAŞ'ta 2003'ten itibaren EFQM bazlı toplam kalite yönetim yaklaşımı çerçevesinde bilimsel yöntemler uygulanmaya başlandı ve 2015 yılı vizyonu hazırlandı.
Emek yoğun işleri yan sanayiye kaydırıp teknoloji ağırlıklı üretim modellerine geçen kuruluş, üniversiteler ve TÜBİTAK ile ortak işbirliği çalışmaları başlattı.
Sektörü ilgilendiren yurt içi potansiyel pazar haritası hazırlandıktan sonra ilgili kuruluşlarla görüşerek ihtiyaçları tespit eden TÜLOMSAŞ, bu sayede lokomotif taleplerinin karşılanması yönünde çalışmalar gerçekleştirdi.
Yurt dışı hedef pazarlara yönelik politika değişiklikleri gerçekleştirip ihracat pazarlarını saptayan kuruluş, ABD, Kore, Tayland, Mısır, Tayvan, İran, Irak, Cezayir, Fas, Kosova, Sırbistan, Bulgaristan, Almanya, Fransa, Suudi Arabistan, Hindistan, Suriye gibi ülkelere teklifler verdi. Dünya lokomotif devi olarak bilinen bazı firmalar, TÜLOMSAŞ'ın ürettiği lokomotifleri kendi pazarlarına sunmaya başladı.
Son 5 yılda 1236 vagon, son 5 yılda 105 lokomotif imalatı gerçekleştiren TOLÜMSAŞ, Referans Gazetesi tarafından düzenlenen ''Hızlı Balık Ödülleri'' kapsamında otomotiv ve taşıt araçları sektöründe Türkiye'nin en hızlı değişen ve gelişen şirketi olarak ödülün sahibi oldu.
GE İLE ANLAŞMA
Geliştirme Programı ile 2015 TÜLOMSAŞ vizyonu gereğince dünyanın önde gelen firmalarından biriyle uzun süreli stratejik işbirliğine gidilmesi için faaliyetlerin başlatılması üzerine GE firmasıyla 2 yıl süren çalışmalar sonucu Avrupa platformu lokomotiflerinin ortak olarak TÜLOMSAŞ'ta üretilmesine karar verildi.
Bu anlaşma ile TÜLOMSAŞ'ın, lokomotif sektörünün dünyanın önde gelen kuruluşlarından GE'nin partneri olarak Avrupa'nın en gelişmiş lokomotiflerinin üretileceği merkez haline gelmesi konusunda önemli bir adım atılmış oldu.
Böylece, Türkiye, dizel elektrik lokomotifleri ile ilgili yüksek teknolojiye sahip bir ülke konumuna, Eskişehir ve bölgesi de demir yolu araçları üretim merkezi haline gelecek. Demir yolu araçları yan sanayinin gelişmesiyle önemli oranda istihdam imkanları oluşacak.
Lokomotifler maliyet açısından birim ürün olarak yüksek katma değer ürettiğinden bu birlikteliğin ülke ekonomisine sağlayacağı katkı maksimum seviyeye ulaşacak.
Avrupa, Kuzey Afrika, Orta Doğu ülkeleri ve Türkiye'de çalışabilecek yapıda olan yeni nesil lokomotifler, 3700 beygir gücünde, çift kabinli AC/AC tip, DC teknolojiye göre yüzde 26 fazla çekiş güçlü, Cer motorları bakım gereksinimi yüzde 33 daha az, yüksek çalışma güvenilirliğine sahip ve uzun bakım periyotları olan, yakıt sarfiyatlı, motor bakım süreleri uzun özelliklerine sahip.
Bu anlaşmayla TÜLOMSAŞ, pazara sunabileceği bir ana hat lokomotifine sahip olacak. Süresi 20 yıl olan anlaşma kapsamında başlangıç olarak TÜLOMSAŞ'ın katkısı yüzde 30-35 düzeyinde bulunacak. Zaman içinde yerlilik oranı yüzde 50'ye çıkacak. Yılda 100 adet yüzde 50 yerlilik oranıyla lokomotif üretmeyi planlayan TÜLOMSAŞ, hedef pazar olarak da Avrupa, Orta Doğu ve Kuzey Afrika'yı belirledi. Lokomotifler bu pazarlar için sadece TÜLOMSAŞ'ta üretilecek.
GE, TÜLOMSAŞ tesislerinde üretilmek üzere 2010 yılının ilk yarısında ilk lokomotifin siparişini verecek. GE, TÜLOMSAŞ'ta başlangıç olarak yaklaşık 5 milyon dolarlık yatırımı öngörüyor.
TÜLOMSAŞ'ın hihai hedefi Eskişehir'in lokomotif ve yük vagonları üretim merkezi olması. Bu kapsamda kentte demir yolu araçları sanayi bölgesinin oluşturulmasının öncelikler arasında yer aldığı bildirildi.
ZAMAN