Eskişehir'de kurulacak "Ulusal Raylı Sistemler Araştırma ve Test Merkezi (URAYSİM)" ile 2018 yılında raylarda olması planlanan milli trenin, test ve sertifikasyon işlemlerinin yapılacağı bildirildi.
URAYSİM Koordinatörü ve Anadolu Üniversitesi (AÜ) Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Mustafa Cavcar, AÜ tarafından yürütülen ve "Raylı Sistemler Mükemmeliyet Merkezi" projesi kapsamında Eskişehir'in Alpu ilçesinde kurulacak olan URAYSİM'in çalışmaları hakkında yaptığı açıklamada, dünyada raylı sistemlerin testlerinin yapıldığı çok az merkez olduğunu, bunlarında en kapsamlı olanların Almanya, Çek Cumhuriyeti ve ABD'de bulunduğunu söyledi.
Türkiye'de raylı sistemlerin son yıllarda yeniden gündeme geldiğini anlatan Cavcar, "Türkiye son yıllarda Eskişehir - Ankara Yüksek Hızlı Tren'i, yakında açılacak olan Eskişehir-İstanbul Yüksek Hızlı Tren çalışmaları, mevcut yolların yenilenmesi, rayların yerli olarak yapılabilmesi gibi bir atılıma girdi. Kabiliyetimiz olmasına rağmen yerli üretim yapma noktasında sıkıntılarımız var. Kendi üretimimizi yapıp, bunu sanayi haline getirip yurtdışına da satabilmeliyiz ancak yurtdışı, bu trenleri can güvenliği açısından teste tabi tutulmuş ve sertifikalı olarak almak istiyor" dedi.
Üretilen vagon ve lokomotiflerin prototiplerinin test edilmesinin maliyetinin çok yüksek olduğunu, trenin kendi maliyetinin onda biri oranında ücret ödendiğine dikkati çeken Cavcar, şöyle konuştu:
Kendi test merkezimizi yapalım düşüncesi doğdu
"Biz, Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayii AŞ'yle (TÜLOMSAŞ), Adapazarı'yla, Sivas'ıyla, vagon, lokomatif üretiyoruz ama ihracatında çok büyük sıkıntı yaşıyoruz. Bu merkezle hem yurtiçinde emniyeti sağlamış olacağız hem de ihracatta sertifikasyonumuz elimizde olacak. Daha önce bunu yapabilmek için trenlerimizi, yurtdışına sertifika almaya göndermemiz gerekiyordu. Şimdi milli tren projesi başladı. Biz milli treni, Almanya'ya veya Çek Cumhuriyeti'ne götürürsek, rakiplerimizin eline, yaptığımız bir takım inovasyonlarımızı, teknolojilerimizi koymak olmaz mı? Bunun da önüne geçmemiz gerekti. Böylece Türkiye olarak, kendi test merkezimizi yapalım düşüncesi doğdu"
Merkezle ilgili çalışmaların 2009 yılında başladığını, 2010 yılında da Anadolu Üniversitesi'nin projeyi hayata geçirmek için talip olduğunu aktaran Cavcar, 2012'de Devlet Planlama Teşkilatından, ilk yatırım bedeli olarak 150 milyon liralık bütçe sağlandığını ve merkez bitene kadar da öngörülen toplam bütçe miktarının 240 milyon lira olduğunu ifade etti.
Saatte 400 kilometreye çıkan ilk test yolu Türkiye'de
Projenin 3 önemli ayağı olduğunu vurgulayan Cavcar, birincisinin test sürüşleri için bir test yolu yapılması olduğunu belirtti.
Test yolunun özellikleri hakkında bilgi veren Cavcar, şunları kaydetti:
"Yaklaşık 50 kilometrelik bu test yolunu yaptığımız zaman, kesintisiz olarak tren, çalıştırılacak ve trenin yorulmasını, yoldaki davranışlarını gözlemleyebileceğiz. Bununla ilgili bir yıldan fazla süren ihale hazırlığı yapıldı. Bizim merkezimizdeki test yolu, dünyada ilk defa saatte 400 kilometre hızla, trenleri test edebilecek. Dünyada bu hıza erişebilen ilk test yolu olacak. İhalesi yaz aylarında tamamlandı. İhaleyi alan firma şu anda Alpu'daki yolun güzergahını hazırlıyor. Test yolu da 3 türlü olacak. Birinci yol trenlerin saatte 400, ikincisi 200, üçüncüsü ise tramvay tipi araçların denendiği saatte 100 kilometre hıza çıkabildiği bir yol olacak"
Cavcar, projenin diğer önemli ayağının atölyeler içinde statik ve dinamik testlerinin yapılacağı cihazların tedariği olduğunu ve trenlerin, en az 25 testten geçmesi gerektiğine işaret ederek, "Çok kompleks makinalar kullanılacak. Bunun da teknik şartnameleri bitti, yurtiçi ve yurtdışından uzmanlar tarafından son kez gözden geçirilecek ve ihale süreci başlayacak" diye konuştu.
Araştırma binalarının temeli 2014 yazında atılacak
Projenin son ayağında ise araştırma binaları, eğitim binaları, testlere yurtdışında tren getirecek ekibin konaklayacağı yerler, AÜ'ye ait çeşitli bölümler ve laboratuvarların yapılacağını vurgulayan Cavcar, Alpu'daki 700 dönümlük arazi üzerindeki mera vasfının kaldırılmasının ardından 2014 yılı yaz aylarında bu binaların temelinin atılacağını vurguladı.
Türkiye'de, raylı sistemler alanında yetişmiş bilim adamı ve mühendis sayısının yetersiz olduğunu dile getiren Cavcar, yapılacak bu merkezle 160'ı uzman olmak üzere teknik personel dahil yaklaşık 500 personel istihdam edileceğini açıkladı.
Merkezin hayata geçirilmesiyle ekonomiye büyük bir döviz girdisi kazandırılacağını savunan Cavcar, "Almanya'da, trenler saatte 160, Çek Cumhuriyeti'nde, 210 kilometreye kadar test edilebiliyor. Şu an yapılan trenler, saatte 360-400 kilometre hızla gidebiliyor. Bunları da mevcut yollarda deniyorlar. Yolda denemenin dezavantajları var. Bu yüzden test için bize getirebilirler, böyle bir potansiyel mevcut. İlk sertifikasyon için çekinenler olabilir ama seri imalata girmiş trenler buraya getirilebilir. Ayrıca TÜLOMSAŞ'ın ürettiği trenlere sertifika verebileceğimiz için yurtdışına ihracatı da sağlanabilecektir" ifadelerini kullandı.
LOJİPORT