Rusya’dan Gürcistan’a geçmek isteyen binlerce Türk TIR’ı haftalardır sınırda bekletiliyor. İki ülke arasındaki Vladikavkaz Sınır Kapısı’nda bekleyen araçların oluşturduğu kuyruk 75 km’yi aştı. 4 bine yakın TIR, yaklaşık bir aydır Rus sınırını aşamıyor. Pandemi öncesi Orta Asya ülkelerine karayolu ihracat taşımalarının yüzde 90’ı İran üzerinden yapılıyordu. Ancak Türkmenistan’ın kapıları kapatması nedeniyle Kırgızistan, Tacikistan, Özbekistan ve Kazakistan’a İran üzerinden taşıma yapılamıyor. Bu nedenle Türk taşımacılar Gürcistan üzerinden Azerbaycan’a geçip oradan Kazakistan’a gidiyor. Ancak Azerbaycan, araç başına 500 dolardan fazla ek ücret aldığı için nakliyeciler çoğunlukla Gürcistan-Rusya-Kazakistan üzerinden Orta Asya’ya geçmeyi tercih ediyor. Orta Asya’dan dönüşte Kazakistan’dan Rusya’ya geçerken şoförlerin kullandığı iki ayrı yol bulunuyor. Yollardan birini ağırlıklı olarak Rus, Gürcü ve Ermeni şoförler kullanıyor. Türk sürücüler ise diğer yolu kullanıyor. İşte bu iki yol Rusya’nın Vladikavkaz Sınır Kapısına yaklaşırken birleşiyor. Yolun birleşmesinden sonra ise kontrol tamamen Rus polislerinin eline geçiyor. Türk şoförlerin geldiği istikametten günde en fazla 30 aracın geçmesine izin verilirken, Rus, Ermeni ve Gürcü şoförlerin kullandığı yoldan gelen araçlardan günde 500’e kadar geçiş izni veriliyor.
“Kardeş ülke, Ruslara yapmadığını bize yapıyor”
DÜNYA’ya konuşan Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) Strateji ve İş Geliştirme Başkanı Fatih Şener, nakliyeciler olarak şu anda en büyük sıkıntıyı Orta Asya taşımalarında yaşadıklarını dile getirerek, sorunun ise Azerbaycan’ın tutumundan kaynaklandığını söylüyor. Şener, “Bu biraz trajikomik gelecek ama bizim kritik noktamız Azerbaycan. ‘Kardeş ülke’ diyoruz, havada uçan Türk ve Azerbaycanlı bayraklı helikopterler, Şuşa’da asılan iki ülke bayrağı ile inanılmaz bir kardeşlik ve birliktelik görüntüsü veriliyor ancak Azerbaycan, Rus şoföre yapmadığını bize yapıyor. Azerbaycan bizim araçlarımızdan 500 dolar transit ücreti alırken, Rus, Gürcü, Ukraynalı, Özbek, Kazak hiçbir araçtan almıyor. Türk araçları da 4 bin TL’yi bulan ekstra ücrete katlanmamak için Rusya üzerinden gidiyor. Azeri yetkililer, sadece bu ücreti almakla da kalmıyor, diğer ek ücretlerle bu güzergahta ekstra ödediğimiz para 750 doları buluyor. Diğer yandan bütün ülkelerde toplam ağırlık sınırı 40 ton olmasına rağmen bu ülkede sınır 38 ton. Bunu aşana ceza yazıyor. Yanıcı madde taşıdığı gerekçesiyle 320 dolara kadar ücret alıyor. Dünyanın hiçbir yerinde böyle bir ücret yok. Ateş tuğlası ibaresini görüp, ‘yanıcıdır’ diye ücret aldıklarını söylüyorlar. Ruslar da kendi vatandaşlarına ait araçlarla, Gürcü ve Ermeni araçlarına öncelik verip Türk araçlarını 25-30 gün sıra bekletiyor” dedi.
“Hastayım; aracı bırakıp gidemiyorum, perişan haldeyiz”
Haftalardır Türkiye’ye dönme savaşı veren şoförlerden biri olan Mehmet Şerif Hacıoğlu sınırda bekleyen araç sayısının hızla arttığını, haftalardır bekleyen şoförlerin yaşam koşullarının giderek zorlaştığını dile getirdi. Sınırda bekleyen bir diğer şoför Selahattin Kaçuru da “Geçen hafta 40 km olan kuyruk bu hafta 75 km’ye kadar çıktı. 5 günde 4 km yol alamadık. Hastayım aracı bırakıp hastaneye gidemiyorum. Kalp hastası olan, ilacı biten şoförler var. 22 gündür duş alamadık. Yiyecek, içecek ve mazot sıkıntımız var. Firmalar, ‘başınızın çaresine bakın’ diyor. Henüz hükümetimizden destek göremedik. Sesimizi duyan yok” diye konuştu. Bölgede yaşayan Çeçen, Dağıstanlı ve İnguş Müslümanlar Türk şoförlere su ve gıda yardımında bulunuyor. Özellikle Ramazan’ın başlamasıyla oruç tutan şoförlere sahurda su ve yemek getirenler var.
“Aliyev’den bayram müjdesi bekliyoruz”
Rus yetkililerin Türk araçlarını kasıtlı olarak beklettiğini öne süren sektör temsilcileri, hükümete alternatif koridor oluşturulması çağrısında bulunurken, sorunun kaynağı olarak görülen Azerbaycan’dan da çözüm istiyor. Sektör temsilcileri, Orta Asya taşımalarında sorunun çözümü için Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’den sadece Türk nakliyecilerden alınan 500 dolar transit geçiş ücreti uygulamasının bayram öncesi kaldırılmasını istiyor. Bu konuda Türk hükümetinin de devreye girmesi isteniyor. Nakliyeciler ayrıca, Afgan yetkililerle görüşülüp ÖzbekistanAfganistan- İran-Türkiye şeklinde bir alternatif koridor oluşturulabileceği önerisinde bulunuyor.
Sanayicinin üretimi aksıyor
Orta Asya, Türk taşımacılar için en önemli pazarlardan biri konumunda. Bölge ülkelerine karayoluyla yıllık yaklaşık 200 bin ihracat seferi düzenleniyor. Türkiye’den bu ülkelere kimyevi maddeler, elektrik-elektronik, makine ve aksamları, hazır giyim ve konfeksiyon, ağaç mamulleri ve orman ürünleri, taşıt araçları ve yan sanayii, çelik maden ve metaller, mücevherat, yaş sebze-meyve taşınıyor. İthalat tarafında ise yıllık yaklaşık 40 bin taşıma yapılıyor. Türk Nakliyeciler, Orta Asya’dan Türkiye’ye ağırlıklı olarak pamuk, gıda, PWC, bakır ve çinko gibi ithalat yükünü taşıyor. UND yetkilileri, sanayicinin ithalatını yaptığı malı teslim alamadığı için, üretiminin aksadığını, dolayısıyla ihracat yapamadığını dile getiriyor. Yetkililer, lojistikte yaşanan sıkıntıların sanayicinin maliyetini arttığını, tüketiciye de zam olarak yansıtılmak zorunda kalındığını vurguluyor.
AB’ye ihracatta Yunanistan krizi sürüyor
UND yetkilileri, Türkiye’nin AB’ye ihracat taşımalarında yaşanan vize krizinin sürdüğünü dile getirdi. Yunanistan, Türk TIR sürücülerinin vize başvurularının neredeyse tamamına ret veriyor, ayrıca AB topraklarına giriş engeli verilmesi için Schengen sistemine ‘şerh’ koyuyor. Konuyu geçen hafta gündeme taşıyan yetkililer, Yunanistan’ın Türkiye’nin AB ile olan ticaretini baltalamak istediğini öne sürerek acilen mütekabiliyet uygulaması talebinde bulunmuştu. Bu konuda henüz bir gelişme yaşanmadığı öğrenildi. UND yetkilileri, yaşanan sorunu şöyle özetlemişti: “Ret verilen pasaportlara itiraz edildiğinde Yunan misyonları dalga geçer gibi ‘yeniden başvuru’ yapılmasını öneriyor. Aynı ay içinde 3 defa ret cevabı verilen sürücü mevcut. Her bir başvuru için 120 Euro ödeyen Türk taşımacısının elindeki 3 ret cevabının maliyeti 360 Euro’ya ulaşıyor. Ret cevapları yüzünden filosundaki 65 aracın 20 tanesini çalıştıramayan, parklarda bekleten üyelerimiz var. Sektörümüz vize engeli ile iş yapamaz hale getiriliyor. Defalarca AB topraklarına gitmiş ve kuralına uygun olarak geri dönmüş bir sürücüye vize engeli koymak Türk dış ticaretine bir darbedir.”
Bakan Yardımcısı Turagay: Sarp’ta kuyruk eridi
Ticaret Bakan Yardımcısı Rıza Tuna Turagay, geçiş belgeleri tükendiği için Gürcistan sınırı olan Sarp Sınır Kapısı’ndan Orta Asya’ya çıkış yapan TIR’ların oluşturduğu 20 km’lik kuyruğun eridiğini söyledi. Mart sonunda Kazakistan’dan, geçen hafta da Rusya’dan ihtiyaç duyulan ek transit geçiş belgelerinin gelmesi ile bekleyen araç sayısı dün öğlen saatlerinde 300’e kadar indi. DÜNYA’ya konuşan Rıza Tuna Turagay, “Sarp Sınır Kapısı’nda 18-19 km varan yoğunluk vardı. Sorun tamamen geçiş belgesi meselesinden kaynaklanıyordu. Ulaştırma Bakanlığımızın girişimleriyle Rusya ile belge sorunu çözüldü. Bugün (salı) öğle saati itibarıyla geçiş yapmak için bekleyen araç sayısı 300›e kadar indi. Onun da 12-13 saat içinde erimesini bekliyoruz. Sarp’ta her zaman kuyruklar olur. Ama temel sorun çözüldü” açıklamasını yaptı.
KAYNAK: Aysel YÜCEL - DÜNYA
LOJİPORT