Lojistikçiler, çıkış, gümrük kapısı engellerin Türkiye'nin ihracatına karşı operasyona dönüştüğünü söyledi. Uluslararası Nakliyeciler Derneği'nin (UND) çizdiği haritaya göre sorunsuz çıkış kapısı neredeyse yok. 15 gün beklenilen kapılar var. Bir haftalık sefer 40 güne çıkabiliyor. UND Başkanı Çetin Nuhoğlu, “Açık söylüyorum. Kapıkule’de Bulgaristan’ın engel koyması var” dedi. UND İcra Kurulu Başkanı Şener, “Kış gelmiş Türkmenistan'a çocuk montu satıyorsunuz, o pazarda rakibiniz sizi kapıda bekletiyor” diye konuştu.
Kapıkule, Hamzabeyli ve İpsala kapılarında ortalama bekleme süresi 2-3 günü, İran yönlü Gürbulak ve Esendere’de 5-7 günü, Habur’da 3-4 günü, Sarp ve Türkgözü’nde ortalama bekleme süresi 1-2 günü buluyor. Irak’ın doğusu ve güneyine gidilemiyor. Suriye kapalı, tampon bölgenin ötesi yok. Mısır Ro Ro hattı da 22 Nisan itibariyle kapandı. Rusya için Ukrayna yolu kapalı. Türkmenistan’a bir haftalık yol 40 gün alabiliyor… Lojistik sektörü temsilcileri bu bekletmelerin tek nedeninin kapasite yetersizliği olmadığı, durumun Türkiye’nin ihracatına karşı tarife dışı engele dönüştüğüne dikkat çekiyor. UND Başkanı Çetin Nuhoğlu, “Kapıkule’de çok açık söylüyorum Bulgaristan tarafının engel koyması var” dedi. UND İcra Kurulu Başkanı Fatih Şener, doğudan batıya, güneyden kuzeye, bütün çıkışlarda sıkıntı yaşandığını, rakip ülkelerin Türkiye’nin ihracatına karşı tutumlarını, lojistiği yavaşlatarak gerçekleştirdiklerini söyledi. Şener, “Tarif dışı engeller var. Mesela İran’ın buradan sizi geçirmiyorum demesi tarife dışı engel. Bu, Ortadoğu'ya dış ticaretini geçirmiyorum demek. İran, Ortadoğu pazarında Türkiye’nin rakibi. Kış gelmiş Türkmenistan'a çocuk montu satıyorsunuz, İran sizin kapıda bekletiyor. Kendi ürününü satabilir. Türkiye’nin ihracatla büyüdüğünü görenler engellemeye çalışıyor” dedi.
Şener’in, harita üzerinde işaretlediği kapılar ve sorunlar neredeyse ‘yol kesme’ boyutunda. Cuma günü çıkan bir araba Bulgaristan'a ancak salı günü geçebiliyor. Türk ihracatı zaman zaman İran'a 15 günde geçemiyor.
“KAPIDA ENGELLENEN AB’NİN MALI”
Lojistikte en önemli sorunlardan birinin Kapıkule’de yaşandığına dikkat çeken UND Başkanı Çetin Nuhoğlu, “Kapıkule’de bugünkü şartlarda günde 1.600 TIR geçebilecekken 700 geçiyor. AB'den aldığı fonla 8 peron yaptı ama açmıyor. Temmuzda açacaktı. Peronları açmamakla Türkiye’nin ticaretinin önüne engel koyuyor. Kapıkule’de Bulgaristan çok açık söylüyorum Bulgaristan tarafının engel koyması var. Burası sadece Türkiye’nin kapısı değildir. AB kapısıdır. Geciktirilen mallar AB’nindir. AB'yi, Dünya Ticaret Örgütü’nü göreve çağırıyoruz. Türkiye'nin AB'ye ihracatının yüzde 50'si Türkiye'de yatırım yapmış AB şirketlerinin malı. Bu özellikle Almanya’ya iyi anlatılmalı. Almanya üç maymunu oynamasın. Çünkü Avrupa’ya ihracatın yüzde 29'unu Türkiye'de yatırım yapmış Alman firmaları yapıyor” dedi.
“AFGANİSTAN’DAN GELİYORUZ SANKİ…”
UND İcra Kurulu Başkanı Fatih Şener, “Türkiye'nin AB'ye coğrafi olarak yakın olmasının bir anlamı yok. Sanki Afganistan bölgesindeniz. Dünyada ticaretin daralıyor. Bizim ihracatta lojistik problemleri nedeniyle de azalma var. Batı kapılarında bizi tarife dışı uygulamalarla engelliyorlar. Avusturya’da, Slovenya’da vs. Suriye'ye 100 bin taşımamız sorun oldu. 40 bin transit geçişimiz sorun oldu. Mısır üzerinden gittik 40 bin, 6-7 bine indi. Mısır buna da izin vermedi. Türki cumhuriyetlere gidiyoruz. 8-9 milyar dolarlık ihracat potansiyeli var. İran üzerine yüklenmişiz bu kadar. İran'ın kendi öncelikleri, kapılardan önce İran araçlarının geçmesi gibi kurallar var. Türk ihracatı İran'a 15 günde geçemez halde. Hazar'ı açmaya çalışıyoruz, altyapı sorunları var. Orta Asya'ya için yeni yollar arıyoruz. Devlet de peşimizde. Hazar’da gemilerin sayısını artırdık, indirim yaptırmaya çalışıyoruz. Ukrayna ile Rusya savaşı o bölgeye yönelik taşımalarda büyük sıkıntı yarattı. Rusya'ya Ukrayna üzerinden gidiyorduk. Şimdi bu istenmiyor. Yeni yol arayışındayız. Ukrayna'ya gemicilik şirketleri çalışamıyor. Böyle bakınca bizim bütün çıkışlarımızda bölgesel, uluslararası krizler var” diye konuştu.
“LOJİSTİĞİN MÜSTEŞARLIĞI KURULMALI”
UND İcra Kurulu Başkanı Fatih Şener, lojistik için bir müsteşarlık kurulmasını önerdi. Şener şöyle konuştu: “Türkiye'de dış ticaretiyle Ekonomi Bakanlığı ilgileniyor. Ulaştırma Bakanlığı geçiş izinleriyle ilgileniyor. Gümrük Bakanlığı kapı kontrolleri ile ilgileniyor. Biz diyoruz madem bu ülke dış ticaretle kalkınıyor, öyleyse Başbakanlığa bağlı dış ticaret lojistiği müsteşarlığı gibi bir kurum olmalı. Çünkü taşıma yollarınız yoksa ticaret mümkün değil. Bütün kurumlar üzerinde inisiyatif kullanabilecek bir otoriteye ihtiyaç var. Nasıl dış ticaret müsteşarlığı var, dış ticaretin lojistiği de düşünülmeli. Dış ticaret lojistiği müsteşarlığı kurulmalı ve direkt Başbakanlığa bağlı olmalı. Çetin Nuhoğlu da bu görüşü destekliyor."
LOJİSTİKÇİLER, KOTA SORUNUNA ÇÖZÜM BEKLİYOR
Ekonomi Bakanlığı, AB makamlarıyla, Gümrük Birliği’nin yeniden müzakere edilmesi konusunda anlayış birliğine vardı. Konu uzun zamandır Türkiye’nin gündemindeydi. Önümüzdeki süreçte sektörlerin gümrük birliğinde aleyhine işleyen konular tek tek belirlenecek. Lojistik sektörü de anlaşmaya uymayan uygulamaların gündeme getirilmesini istiyor. UND Başkanı Çetin Nuhoğlu’nun değerlendirmesi şöyle:“4 maddelik bir talep var. En önemli konu şuydu; ‘Karayolu taşımacılığında kotalar kalkmalı.’ Diğer maddelerde iyileştirilmeli, tartışılmalı, çözüm bulunmalı şeklindeyken ‘karayolları kotaları kalkmalı’ diye çok somut bir şey verildi. Bence o 4 maddenin içerisinde şu anda en kısa sürede Türk tavrının netleştiği çok net bir alan var; kotalar! Bu zaten senelerdir haksız bir uygulamaydı. O nedenle çok kısa sürede kalması lazım. Dünya Bankası raporunda da kotaların malların serbest dolaşımını etkilediği yazıyor. O açıdan çok önemli bundan sonra çok net karar alınabilir. Bunu vermeye hazır olan AB bunu verirken taviz isteyecek. Bu tavizi vermemek lazım, dik durmak lazım. Bu bir hak çünkü. Bu bir hakkın teslimidir. Yeni bir hak verilmesi değildir. Yıllardır ihmal edilen bir konunun hayata geçirilmesidir. Bu anlamda da bunların hiç taviz vermeden sürdürülmesi gerekiyor.” UND İcra Kurulu Başkanı Fatih Şener de Ekonomi Bakanlığı’nın gümrük birliği anlaşmasını yapan Ortaklık Konseyi Kararları’nın revizyonu için çalışma başlatıldığını hatırlatarak, “Çerçeve anlaşma imzalandı. Çerçevede 4 konu var. Bunlardan biri de taşıma kotalarının kaldırılması. Gümrük birliğinde mallar serbest dolaşacaksa araçları da bu serbestleşmenin içine dahil etmelisiniz diye bir ilan vereceğiz” dedi.
HANGİ KAPIDA NE YAŞANIYOR?
Bulgaristan-Yunanistan
Kapıkule/Hamzabeyli / İpsala: Uluslararası karayolu taşımacılarının sıklıkla kullandığı Kapıkule, Hamzabeyli ve İpsala kara kapıları, Bulgaristan ve Yunanistan’daki sorunlar nedeniyle verimli kullanılamıyor. Bulgaristan AB kaynaklarıyla 8 yeni peron yaptı ama bir yıldır açmıyor. Bulgar kapılarında işlemler çok ağır ilerliyor. Yunanistan güzergahında sorunların ana nedeni de kapı kapasitelerinin son derece yetersiz oluşu. Ortalama bekleme süresi 2-3 günü buluyor.
Ukrayna-Rusya/BDT Ülkeleri
Sarp / Haydarpaşa / Zonguldak/ Samsun/ Kapıkule / Hamzabeyli: Türkiye’nin Ro-Ro ile Ukrayna üzerinden ve karayolu ile Bulgaristan üzerinden Rusya ve diğer BDT ülkelerine ulaşmasını sağlayan kara ve deniz sınır kapıları var ancak yetersiz sayıdaki Rusya Geçiş Belgesi kotası sebebiyle potansiyelin sadece 1/4’ü oranında ihracat yapılabiliyor. Türk taşımacıları potansiyelinin çok daha altında taşıma gerçekleştirebiliyor.
Gürcistan / Orta Asya BDT Ülkeleri
Sarp ve Türkgözü: Gürcistan’a, Gürcistan üzeri Orta Asya, Rusya ve BDT ülkelerine açılan ve Türkiye için stratejik konumda olan bir kapı. Dış ticaret yüklerinin bölgeye taşınmasında Hazar güzergahı, yüksek maliyetler ve ülkelerdeki engelleyici prosedürler nedeniyle verimli kullanılamıyor. Ortalama bekleme süresi 1-2 gün.
İtalya-Fransa/Avrupa
Pendik / Haydarpaşa / İzmir/ Çeşme / Mersin / Tekirdağ: Varış limanları Fransa ve İtalya olan ve buradan Avrupa’nın birçok ülkesine yapılan taşımalar, İtalya ve Fransa’nın kota kısıtlamaları nedeniyle engelleniyor. Özellikle İtalya’daki yetersiz kotalar bu ülkeye taşımaları 3 ay durduruyor. İtalya üzerinden transit tasımalar da yine kota engeline çarpıyor.
İran/Orta Asya
Gürbulak ve Esendere: İran’a ve Orta Asya ülkelerine açılan önemli kapı. Yoğunluğu fazla, bekleme süreleri uzun. Bunun en temel sebebi ise İran’ın eşit rekabet şartlarından uzak ayrımcı uygulamaları. Her yıl binlerce Türk aracı İran’ın bu uygulamaları sebebiyle yüklerini İran araçlarına aktarmak zorunda ka lıyor. Türkiye’nin Orta Asya ile ticaretinde engelleyici bir rol oynuyor. Yoğun dönemlerde ortalama bekleme süresi 5-7 günü buluyor.
Suudi Arabistan Ülkeleri
İskenderun: Suriye kapısının kapanması sonrasında Suudi Arabistan ve Körfez işbirliği ülkelerine gidecek yüklerin ulaşımı, İskenderun Limanı üzerinden gerçekleştiriliyor. Suriye üzerinden Körfez ülkelerine yapılan 40 bin adetlik taşıma, bölgedeki sorunlar nedeniyle güzergah değiştirdi. İskenderun Limanı üzerinden bölgeye yapılan tasımalar yüzde 85 düştü ve 6 bin adede geriledi. Şimdi bu hat da kapandı.
Suriye/Ortaodoğu
Cilvegözü / Öncüpınar: Türk araçları sadece tampon bölgeye kadar yük taşıyor ve yüklerini Suriye plakalı araçlara aktarıyor. Elleçleme gerçekleştiği için gümrük sahasının ve tampon bölge alanının genişletilmesi Türkiye ve bölge ihracatı için hayati önem taşıyor.
Kuzey Irak/Irak
Habur: Ortadoğu transit geçişi için en önemli alternatif. Ancak 1992 yılı itibari ile bu kapıdan sadece Kuzey Irak’a taşıma yapılabiliyor. Dünya’da en çok araç çıkısının gerçekleştiği sayılı gümrükler arasında. IŞİD tehdidi sonrası Orta ve Güney Irak’a da taşımalar yapılamıyor. Bekleme süresi 3-4 günü buluyor.
(Aysel Yücel – Dünya)
LOJİPORT