Rusya-Ukrayna savaşının küresel otomotiv sektöründe yarattığı kayıp giderek artarken, bazı parçaları tedarik edemediği için üretimleri aksayan firmalar, Türk tedarikçilerin kapısını çalmaya başladı. Sadece Avrupalı firmalar değil, Rus firmaları da otomotiv parçaları için Türkiye’ye yöneldi. Pandemide Uzakdoğu’dan kayan taleple sıçrama yapan Türk tedarikçilerin, yılsonunda yeni bir ihracat rekoru kıracağı öngörülüyor.
Çip krizi başta olmak üzere otomotiv sektöründe pandemiyle birlikte başlayan tedarik darboğazları, Rusya-Ukrayna savaşı ile yeniden derinleşti. Ukrayna ve Rusya’nın küresel otomotiv üretiminde özellikle belirli ürünlerde önemli tedarikçiler olması, savaşın ilk haftasında üretimde aksamalara neden olmuştu.
Alman VW başta olmak üzere bu ülkelerden parça tedariki yapamayan otomotiv firmaları üretimlerini durdurma noktasına gelmişti. Savaşın uzaması, tedarik zincirindeki kırılmayı her geçen gün daha da derinleştiriyor. Bir yandan hammadde fiyatlarındaki rekor artışlarla mücadele eden otomotivciler diğer yandan parça tedarikinde yaşanan sorunları aşmak için alternatif pazar arayışına girdi. DÜNYA’ya konuşan sektör temsilcileri, özellikle son bir haftada hem Avrupalı hem de Rus firmaların otomotiv sanayiye yönelik parça tedariki konusunda türkiye'den taleplerinin arttığını söyledi.
Rus firmalar, her türlü parçayı hemen almaya hazır
Avrupalı firmalar Ukrayna ve Rusya’dan temin edemedikleri ürünler için Türk tedarikçileri arıyor. Ruslar ise AB’nin yaptırımları nedeniyle ithalatı aksayan parçalar için Türkiye’ye yöneldi. Rusya’da yabancı otomotiv şirketlerinin çoğu üretimi askıya alırken, yerli üreticiler ise AB’nin yaptırımlarının tetiklediği lojistik problemleri nedeniyle otomotiv parçaları ithal etmekte büyük zorluk yaşıyor. Uludağ İhracatçılar Birlikleri (UİB) Genel Sekreterliği’ne gelen ve tüm sektör paydaşlarına gönderilen bir Rus şirketin talebi de ülkede yaşanan sıkıntıyı gözler önüne seriyor. Varşova Ticaret Müşavirliği aracılığı ile UİB’e ulaşan ‘Rusya’dan Otomotiv Yedek Parça İthalat Talebi’ konulu yazıda, Rus şirket VEK LLC’nin tüm otomobil, kamyon ve ticari araç modelleri için toptan yedek parça ile aksesuar alımı teklifi yer alıyor. Teklif metninde gövde parçaları, süspansiyon parçalar, amortisörler, susturucular, çeşitli motor ürünleri, soğutma istemleri, şanzıman koruması, elektrikli ekipmanlar, otomotiv kimyasalları, filtre, ampul, lastik, jantlar ve turboşarj gibi tüm yedek parça ile aksesuar ürün gruplarıyla ilgilenildiği, hemen alıma hazır olunduğu yazıyor.
İthalat talebi artıyor ama ödeme konusu belirsiz
Rusya’dan ithalat talebi artıyor ama ödemeler konusunda riskler var. Batı’nın yaptırımları kapsamında Rusya’nın uluslararası para transferi sistemi SWIFT’ten çıkarılması, bu ülke ile ticaret yapanların satışını yaptıkları ürünlerin parasını almak konusunda belirsizlikler yaratıyor. Bu konuda alternatif ödeme yolları üzerinde çalışılıyor. Masada, milli para birimleriyle ticaret, SWIFT’in yerine Rus sistemi SPFS’ye katılım, barter ve üçüncü ülkeler üzerinden ticaret var.
Rusya’da araç arzı azaldı, fiyatlar iki haftada uçtu
Öte yandan, 2021 yılında 1,6 milyon otomobilin üretildiği Rusya’da, üretimde yaşanan sıkıntılar nedeniyle araç arzında büyük problem yaşanıyor. Bu da ikinci el fiyatlarında hızlı yükselişe neden oldu. Türkrus'un aktardığı habere göre; son iki haftada Rusya'da ikinci el otomobil fiyatları yüzde 15 ile 32 arasında değişen oranlarda zamlandı. Mercedes ve BMW modelleri yüzde 32 fiyat artışı ile en fazla zam gören markalar oldu. Savaş sadece Rusya'da değil, hammadde ve lojistik maliyetlerindeki artışa paralel tüm dünyada otomobil fiyatlarının artmasına neden olacak.
Üretimde, yıllık 2.6 milyon adet araç kaybı bekleniyor
Savaşı nedeniyle küresel çip krizinde yeni bir dalga beklenirken, S&P Global, otomotiv sektöründe, 2022'de 2.6 milyon adet kayıp yaratacağını öngörüyor. 2023'te de benzer oranda bir kayıp olacağı tahmin ediliyor. En kötü senaryoda yıllık 4 milyon adetlik kayıptan bahsediliyor. S&P Global’in raporunda Rus paladyumunun küresel tedarik pazarından tamamen çıkması durumunda sektörün en büyük tedarik darboğazını yaşayabileceği uyarısı yapılıyor.
İhracatı tedarikçi sırtlıyor, yeni rekor yolda
Türk tedarikçiler pandemiyle birlikte ihracatta atağa geçmişti. Bu dönemde Avrupalı firmaların daha önce Uzakdoğu’ya verdiği bazı siparişleri Türkiye’ye kaydırması ile 2021 yılında otomotiv tedarikçileri ihracatta tarihi rekorunu kırdı. 2021 yılı ihracatı bir önceki yıla göre yüzde 15 artarak 29,3 milyar dolar olurken, tedarik sanayi bu dönemde yüzde 26 artışla 11.8 milyar dolarlık ihracata imza attı. Tedarikçiler, geçen yıl toplam otomotiv ihracatında ilk kez ürün grubu bazında lider oldu. Bu yılın ilk iki ayında da tedarik sanayi yükselişini sürdürdü. Şubatta yine en büyük ürün grubunu oluşturan tedarik endüstrisinin ihracatı yüzde 18 artarak 1 milyar 126 milyon doilar oldu. Tedarik endüstrisi ihracatı 2022 yılının ilk iki ayında ihracatını 2021’in aynı dönemine göre yüzde 13 artırarak 2 milyar 76 milyon dolara çıkardı.Tedarik endüstrisinin tüm otomotiv ihraicatından aldığı pay yüzde 43,4 oldu. Türkiye’nin otomobil ihracatı ise yılın ilk iki ayında yüzde 13 gerileyerek, 1.4 milyar dolarda kaldı. Sektör temsilcileri, Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle Türkiye’den ithalat talebinin artması ile tedarik sanayisinde yeni bir ihracat rekoru kırılabileceiğini öngörüyor. Özellikle satış sonrası alanında Türkiye'den parça alımında artış bekleniyor.
"BU TÜR TALEPLER ARTACAK"
■ Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliği (OİB) Başkanı Baran Çelik: “Otomotiv parça tedarikinde son zamanlarda hem Rus şirketlerden hem de Avrupalı firmalardan Türkiye’ye talep arttı. Bunu sektördeki birçok firmadan duymaya başladık. Özellikle Türkiye’de hali hazırda üretilen ürünlere talep var.”
■ Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği (TAYSAD) Başkanı Albert Saydam: “Bizim bütün önceliğimiz ve dileğimiz savaşın biran önce bitmesi. Dolayısıyla böyle bir dönemde fırsat yaratma peşinde değiliz. Ancak son zamanlarda Avrupalı firmalardan Türk tedarikçilere bir talep artışı olduğu bir gerçek. Pandemiyle birlikte tedarik sanayi yükselişe geçmişti. Şimdi bir de savaşın etkisi ile üretimleri aksayan firmaların Türkiye’ye yöneldiğini görüyoruz. Bu ihracat rakamlarına da yansıyacak. Avrupalıların yanı sıra Rusya’nın da Türkiye’den ithalat talebinde artış bekliyoruz.”
■ Ford Otosan Genel Müdürü Haydar Yenigün: "Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle geçen haftasonu bir Avrupalı firma bana ulaşarak, bir parçanın üretiminin Türkiye’de yapılıp yapılamayacağını sordu. Bu tür talepler artacak. Savaş uzadıkça küresel otomotiv üretiminde sorunlar büyüyor. Bu dönemde de en esnek olanlar kazanacak."
Aysel YÜCEL – DÜNYA
LOJİPORT