Yeni teşvik paketinde ‘Stratejik Yatırımlar’ kapsamına hiçbir yerli otomotivci giremedi, yabancının gelmesi zor. Hürriyet’ten Emre Özpeynirci’nin haberine göre, 19 Haziran’da Resmi Gazete’de yayımlanıp yürürlüğe giren ‘yeni teşvik paketi’ otomotiv sektörü için tam bir hayal kırıklığı oldu. Stratejik sektörler içinde olduğu açıklanmasına rağmen otomotivde hiçbir şirket en büyük teşviklerin verildiği ‘stratejik yatırımlar’ kapsamına giremedi. Teşvikten yararlanmak için üretilecek modelin ithalattan az sayıda olması ve yatırımla en az yüzde 40 maliyet avantajı sağlaması isteniyor. Bu iki madde hem Türkiye’deki mevcut yatırımların hem de potansiyel gelecek yatırımların teşvikten yararlanmasını engelliyor.
Haziran ayında Resmi Gazete’de yayınlanıp yürürlüğe giren ‘yeni teşvik paketi’ otomotiv sektörü için tam bir hüsran oldu. Stratejik sektörler içinde olmasına rağmen neredeyse hiçbir otomotiv şirketi en büyük teşviklerin verildiği ‘Stratejik yatırımlar’ kapsamına giremedi. Bunun en büyük nedeni teşvikten yararlanmak isteyen şirketlere getirilen ‘Yatırım konusu ürünle ilgili yurtiçi toplam üretim kapasitesinin ithalattan az olması’ şartı. Ayrıca ‘Bakanlıkça belirlenecek esaslar çerçevesinde belge konusu yatırımla sağlanacak katma değerin asgari yüzde 40 olması’ şartı da böyle bir katma değeri yaratması mümkün olmayan sektör için ikinci yıkıcı unsur oldu.
B, C VE HAFİF TİCARİ ARAÇ
Türkiye’de otomotiv sektöründe bugün sadece küçük (B sınıfı) orta (C sınıfı) ve hafif ticari araç sınıfında üretim yapılıyor. Türkiye’de üretim yapan firmalarda yeni yatırımlarını bu sınıflarda gerçekleştiriyor. Ama bu 3 sınıftaki üretim ithalatın çok üstünde olduğu için firmalar otomatik olarak ‘stratejik yatırımlar’ kapmasına giremiyor. Bu kapsamda şu an için bir tek Hyundai Assan’ın 2013 yılında Türkiye’de üreteceği minik (A) sınıftaki modelde bu teşvikten yararlanabileceği ortaya çıkıyor. Ancak bu firmanın da yüzde 40 asgari katma değer şartını yerine getiremeyeceğinden büyük yatırımlar teşviğine başvurduğu belirtiliyor. Hyundai Assan’ın her şeye rağmen hükümete başvurup, ‘Stratejik yatırımlar’ kapsamına girmek için de girişimlerde bulunacağı da ifade ediliyor.
4X4 ÜRETEN TEŞVİĞİ KAPAR
‘Stratejik yatırımlar’ maddesi ‘büyük ve öncelikli yatırımlar’ maddelerine göre çok önemli destekleri beraberinde getiriyor. Öncelikli ve büyük yatırım maddelerinde bölge farkına bakılırken, ‘stratejik yatırımlar’da bölge farkı gözetilmiyor. Yani ‘Gümrük vergisi muafiyeti’, ‘KDV istisnası’, ‘Vergi indirimi’, ‘Yatırım yeri tahsisi’, ‘Faiz desteği’, ‘KDV iadesi’, ‘Gelir vergisi stopajı desteği’ ve ‘Sigorta primi’ desteği en üst seviye olan 6’ncı bölge kapsamında değerlendiriliyor. Otomotiv sanayi ağırlıkta olarak birinci ve ikinci bölgede olduğu için ‘Stratejik yatırımlar’ dışındaki diğer teşvikler sektöre çok büyük imkanlar sağlamıyor. ‘Stratejik yatırımlar’ maddesinden ancak Türkiye’de B, C ve hafif ticari araç sınıfının dışında araç üretip, yatırım yapacak firmalar yararlanabilecek. Yani bir başka değişle 4x4, lüks araç üreten firmalar Türkiye’ye gelirse bu teşvikleri alacak.
‘STRATEJİK’ OLMAK İÇİN NE GEREKİYOR
YENİ teşvik paketinin 8’inci maddesine göre;
(1) Aşağıda yer alan kriterlerin tamamını birlikte sağlayan, ithalat bağımlılığı yüksek ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar stratejik olarak değerlendirilir.
a- Asgari sabit yatırım tutarının 50 milyon TL’nin üzerinde olması.
b- Yatırım konusu ürünlü ilgili yurtiçi toplam üretim kapasitesinin ithalattan az olması.
c- Bakanlıkça belirlenecek esaslar çerçevesinde belge konusu yatırımla sağlanacak katma değerin asgari yüzde 40 olması.
ç- Yatırım konusu ürünle ilgili olarak son bir yıl içerisinde gerçekleşen toplam ithalat tutarının 50 milyon doların üzerinde olması.
(2) Yurt içinde üretimi olmayan ürünlerin üretimine yönelik yatırımlarda birinci fırkanın (ç) bendi hükmü aranmaz.
TEŞVİKTE NE AVANTAJLAR VAR
· Gümrük vergisi muafiyeti.
· KDV istisnası.
· Vergi indirimi: Stratejik yatırımlar için bölgelerde uygulanacak gelir ve kurumsal vergi indirimi oranı yüzde doksan ve yatırıma katkı oranı yüzde ellidir.
· Sigorta primi işveren hissesi desteği: Stratejik yatırımlar için bu destek 6 ncı bölgede on yıl, diğer bölgelerde yedi yıl süreyle uygulanır.
· Yatırım yeri tahsisi.
· Faiz desteği: Bölge ayrımı yapılmaksızın tüm bölgelerde gerçekleştirilecek stratejik yatırımlar, AR-GE yatırımları ve çevre yatırımları için Türk Lirası cinsi kredilerde beş puanı, döviz kredileri ve dövize endeksli kredilerde iki puanı sunuyor. Bu öncelikli ve büyük yatırımlarda çok düşük.
· KDV iadesi.
· Gelir vergisi stopajı desteği.
· Sigorta primi desteği.
ÇAĞLAYAN KIZMIŞTI
Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, son çıkan teşvik yönetmeliğinden kendilerine kolaylık sağlanmadığını savunan otomotivcilere sert çıkarak, “Sanki çocuk kandırıyorlar. Benden taleplerini duysanız, şaşırırsınız. Tüyleriniz diken diken olur. Efendim, şunu göremedik. Göremediyseniz gözlüğünüzü değiştirin” yorumunu yapmıştı.
‘STRATEJİK’ OLMAYINCA İLAVE TEŞVİK ALINMIYOR
FORD Otosan Genel Müdürü Haydar Yenigün, 3 yıl içinde 1 milyar doları yeni model, 250 milyon doları da yeni fabrika olmak üzere önemli yatırıma imza attıklarını belirterek, “Ancak yaptığımız incelemeler sonrası ‘Stratejik yatırımlar’ kapmasına giremediğimiz için devletten büyük destek alamıyoruz” dedi. Bir firmanın büyük, öncelikli ve stratejik yatırımlar teşviğinden ancak bir tanesine girebileceğini kaydeden Yenigün şunları söyledi: “Biz bu kapsamda ancak büyük ölçekli yatırımlar teşviğine başvurduk. Ama bu teşvik zaten son 4 yıldır var olan yatırım teşviğinden farklı ilave bir şey getirmiyor. Teşvik paketindeki en büyük destek ‘Stratejik Yatırımlar’ kapmasına girenlere veriliyor. Ne yazık ki biz bu kapsama giremiyoruz. Ayrıca yatırımla sağlanacak katma değerin asgari yüzde kırk olması şartı da bizim bu kapsama girmemize engel.”
OTODA YÜZDE 40 KATMA DEĞER YOK
TOFAŞ CEO’su Kamil Başaran teşvik paketinde çözüme kavuşturulması gereken birkaç detayın olduğunu belirterek, “Bunlardan birincisi; bir yatırımın stratejik yatırım kapsamında değerlendirilmesi için üretilecek ürünle ilgili yurt içi toplam üretim kapasitesinin, aynı ürünün ithalatından az olması konusu. Dolayısıyla stratejik yatırım olmadığı takdirdebizim gibi birinci ve ikinci bölgede olan sektörlerin teşvik anlamındaki avantajı yok gibi. Ancak stratejik yatırım olduğu takdirde avantajlı. Diğer bir konu katma değer oluşturma konusu. Gerçekleştirilecek yatırımla asgari yüzde 40 katma değer sağlama konusu. Şu anda otomotivebaktığınız zaman ben zannetmiyorum ki, satılan araçlarda insanlar yüzde 40’lık bir katma değeri fabrika girdisi ile beraber oluşturabilsin. Böyle bir şey olsa, biz bunun gibi tesisleri her tarafta açmaya hazırız. ” dedi.
TOYOTA, RENAULT TOFAŞ VE FORD YARARLANAMIYOR
Bugün Türkiye’de Toyota yıl sonunda yeniden Corolla üretimine başlamaya hazırlanırken, Oyak Renault yeni Clio ve Clio SW, Tofaş, Amerikan RAM için Doblo üretimine başlıyor. Ford Otosan, 1 milyar dolarlık yatırımla 3 farklı sınıfta 3 yeni Transit modeli üretecek. Bu firmaların hiç biri yatırım kararı aldıkları modellerin ithalatı üretimden fazla olmadığı için ‘Stratejik yatırımlar’ kapsamına giremeyecek. Bir tek Hyundai Assan, 2013 yılında 1 milyar TL’lik yatırımla devreye sokacağı Minik sınıftaki (A) yeni i10 üretimi için bu teşvikten yararlanabiliyor. Çünkü Türkiye’de A sınıfı araç ithalatı üretim olmadığı için otamatik olarak fazla çıkıyor. Ancak Hyundai Assan’da şu an ‘büyük yatırımlar’ kapsamına başvurmuş durumda. Sebebi ise yatırım sonucunda minumum yüzde 40 katmadeğer yaratma şansı olmaması gösteriliyor.