Türkiye'deki raylı ulaşım sistemleri üreticilerini tek çatı altında toplamayı hedefleyen Anadolu Raylı Ulaşım Sistemleri Kümesi (ARUS) sektörün tüm taraflarını İstanbul'da bir araya getirdi. Ulaştırma Bakanlığı, KOSGEB ve TÜBİTAK yetkilileri yanı sıra, üreticiler, yan sanayiciler, kalite firmaları, mühendislik firmaları ve akademisyenlerin bir araya geldiği toplantıda, Ankara Metrosu şartnamesine konulan yüzde 51 yerlilik şartı, başarılı bir düzenleme olarak nitelendirildi. Toplantıda bundan sonraki ihalelerde yüzde 100 yerli ürünlerle girmek ve raylı sistemlerde milli marka oluşturulması kararlaştırıldı. İstanbul Ticaret Odası'nda (İTO) gerçekleştirilen ve Ankara Metrosu ihalesini kazanan Çinli CSR'nin de katıldığı raylı ulaşım sistemleri küme toplantısında, sektörün tüm tarafları milli raylı sistemler markası oluşturma konusunda görüş birliğine vardı. Toplantıda Ankara metro ihalesinde ilk kez yüzde 51 yerli katkı şartının bir milat olduğuna dikkat çekilerek, bunun sözde kalmaması amacıyla çok sıkı takip edilmesi gerektiği vurgulandı.
'YÜZDE 51 YERLİLİK ŞARTI İÇİN NE YAPTIN?'
Toplantının katılımcıları Ankara ihalesini kazanan Çinli CSR firmasının yetkililerine yüzde 51 yerlilik şartının yerine getirilebilmesi amacıyla bugüne kadar hangi firmalarla görüştüğü ve anlaşma yaptığı, bu oranın nasıl tutturulacağını sordular. Ulaştırma Bakanlığı yetkilileri, CSR ile final dizayn aşamasına geldiklerini belirterek şartnamede yerli katkı şartının açıkça yer aldığına dikkat çekerek, bunun takipçisi olacakları vurguladı. OSTİM Başkanı Orhan Aydın, sürecin bizzat takipçisi olacağını, ihale tutarının yüzde 51 oranındaki kısma denk gelen paranın Türkiye'de kalması gerektiğini vurguladı. Yerli üretimin; yabancı marka ve yatırımcılarla ülke içinde olabileceğini hatırlatan ARUS Başkan Yardımcısı ve OSTİM Vakfı Yönetim Kurulu Üyesi Doç Dr. Sedat Çelikdoğan asıl hedefin milli üretim olması gerektiğini dile getirdi. "Milli markaların çıkarılmasıyla dünya pazarında rekabet eden sanayi olunmalı" diyen Çelikdoğan, 2023 hedeflerinin ancak bu yolla tutturulabileceğini bildirdi.
Çelikdoğan, "AB ve DTÖ kendi çıkarları doğrultusunda şartları değiştirebiliyorlar ancak bizim gibi gelişmekte olan ülkeler için engel oluşturuyorlar. AB bize offseti yasaklarken kendi üyeleri dışındaki ülkelere bunu uyguluyor yine ABD ileri teknoloji ürünlerin Çin'den kendi ülkesine girmesini engellemek için DTÖ şartlarını değiştirdi" diye konuştu. Ankara Metrosu ihalesinde yüzde 51 offset kararı alındığını ancak bunu kanunlaşarak kapsamının geliştirilmesi gerektiğini bildiren Çelikdoğan, raylı sistemlerde tek alıcı kamu olduğu için; tüm yerli aktörlerin tek kümeyle hareket etmesinin zorunluluğundan bahsetti.
'10 BİN ADET RAYLI SİSTEME İHTİYAÇ VAR'
Ankara Metro ihalesinin maliyetinin 3 milyar lira olduğunu belirten Ulaştırma Haberleşme ve Denizcilik Bakanlığı Alt Yapı Yatırımları Genel Müdürü Metin Tahan, yerlilik ve milli marka konusundaki ısrarlarından dolayı OSTİM ve ulaştırma kümesine teşekkür ederken, 2023 yılı hedeflerine göre 10 bin adet daha raylı sisteme ihtiyaç olduğu bilgisini verdi. ARUS başkanı ve Çankaya Üniversitesi Rektörü Ziya Burhanettin Güvenç, kümelenmenin bir kalkınma modeli olduğunu belirterek, dünyadan çeşitli örnekler verdi. Türkiye'nin kümelenmeyle yerli üretimini arttırmaması halinde ciddi sıkıntılar doğacağını söyleyen Güvenç, asıl hedefin nihai yeli imalat ve tasarım olduğunu belirtti. Durmazlar firmasının Proje koordinatörü Taha Aydın da dünyada 20 yıl içinde 1 trilyon dolar pazar olduğunu hatırlatarak bu rekabette Türkiye'nin önünde önemli fırsatlar olduğunu kaydetti. Bozankaya firmasını Yönetim Kurulu başkanı Muarat Bozankaya da Amerika ve Almanya'daki projelerde yabancı markalarla yer aldıklarını ancak kendi ülkelerinde kendi markalarıyla büyümek istediklerini belirterek Türk markası fabrikaların işsizlik ve finans sıkıntısı çekerken belediyelerin otobüs ihalelerini yabancı şirketlere vermesini eleştirdi. Türkiye'nin ilk yerli tramvayı RTE200 modelini üreten İstanbul Ulaşım A.Ş. Genel Müdürü Ömer Yıldız ise konuşmasında yerlileştirme faaliyetlerinden toplam olarak 19 milyon euro kazanç sağladıklarını açıkladı. Sarkusyan Genel Müdürü Hayrettin Çaycı ise dış ticaret açığındaki 1 milyar doların bakır sektöründen kaynaklandığını kaydetti.