Rekabet Kurumu’nun gücü THY’ye yetmiyor

Rekabet Kurulu, özel havayolu şirketlerinin şikayeti üzerine yaptığı incelemede iç hatlarda slot (havaalanına iniş kalkış izni), yurtdışı hatlarda da ikili anlaşmalarla ilgili mevzuatın THY lehine olduğuna karar verdi.Kurul, havayolu taşımacılığında rekabeti bozucu etkisi olan düzenlemelerin değiştirilmesini, THY ile ilişkili olmayan bağımsız bir slot düzenleyici kurulun oluşturulmasını istedi. Ancak Ulaştırma Bakanlığı, Rekabet Kurumu’nun uyarısına rağmen 3 yıldır mevzuatta değişiklik yapmadı.Türkiye Özel Sektör Havacılık İşletmeleri Derneği (TÖSHİD) Başkanı Sertaç Haybat, özellikle yurtdışında uçuş kısıtlaması olan bölgelerdeki yeni uçuş frekans tahsislerinde sorun yaşadıklarını vurguladı. En son Rusya’yla yapılan anlaşmayla Moskova-İstanbul hattında Pegasus’a 7 frekans uçma hakkı verildiğini, bunların sadece 3′ünün Pegasus’a tahsis edildiğini belirten Haybat, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün diğer 4 frekansı ise Moskova’ya zaten onlarca seferi olan THY’ye verdiğini söyledi. Uçak trafiği yoğun havaalanlarından iniş kalkış izinlerini planlayan Slot Koordinasyon Merkezi’nin, Devlet Havalimanları İşletmesi bünyesinde olmasının bağımsızlık ilkesine aykırı olduğunu belirten Haybat, “Slot tahsisleri objektif kriterlere göre hareket eden bağımsız, şeffaf bir kurul tarafından gerçekleştirilmeli.” dedi. Haybat, özel sektörün gelişmesinin önündeki rekabet engelinin tüketicilerin daha uygun fiyata bilet almasının önüne geçtiğine dikkat çekti.Özel havayolu şirketi Pegasus, 2010 yılında Türk Hava Yolları’nı (THY), ‘İstanbul çıkışlı hatlarda hakim durumunu kötüye kullandığı’ gerekçesiyle Rekabet Kurumu’na şikayet etti. Rekabet Kurulu, THY’nin ihlali olmadığına karar verdi. İdare Mahkemesi ise Rekabet Kurulu’nun bu kararını ‘incelemenin eksik yapıldığı’ gerekçesiyle iptal etti.THY hakkında açılan ikinci bir rekabet ihlali soruşturması sürüyor. Kurul, THY ile ilgili kararında önemli bir tespite de yer verdi. Kararda özellikle THY’nin slot hakları ve bazı ikili anlaşmalarda tek taşıyıcı olarak belirlenmesinin pazardaki rekabeti olumsuz etkilediği kaydedildi. Kurul kararında yüzde 49 hissesi Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nın elinde bulunan THY’ye önemli bir rekabet avantajı sağlayan bu uygulamaların havacılık sektöründe yapısal sorunlara yol açtığı, sektörde adil rekabet koşullarının bozulmasına etki ettiği görüldüğü belirtildi. Rekabet Kurulu’nun tespitine göre uçak trafiği yoğun havaalanlarına iniş kalkış müsaadelerini veren Slot Koordinasyon Merkezi’nin DHMİ bünyesinde olması rekabet açışından sakıncalar doğuruyor. Ağırlıklı olarak THY personelinin çalıştığı Merkez’in, Ulaştırma Bakanlığı’nın ilgili kuruluşu niteliğinde olan DHMİ bünyesinde faaliyet göstermesi sebebiyle bağımsızlık ve özerkliğinden bahsetmek mümkün değil. Slot tahsisi teknik yönlerden (kullanılan sistem ve teknik eleman) THY’ye bağımlı. Bu tür bir yapı potansiyel olarak havayolu sektöründe rekabetin sağlıklı bir şekilde tesisini olumsuz etkileyecek özelliklere sahip. Yine daha önceki kararlarında Kurul, yabancı ülkelerle yapılan ikili hava ulaştırma anlaşmalarında THY dışında özel havayolu şirketlerinin de pazara girmesine imkan sağlayıcı düzenlemeler yapılmasıyla ilgili Ulaştırma Bakanlığı ve SHGM’ye görüş bildirdi. Ne var ki bu konuda Rekabet Kurulu’nun istediği adımlar atılmadı.Kurul, hava taşımacılığı pazarında sağlıklı bir rekabet ortamının tesisi için slot tahsisleri ve uluslararası ikili havacılık anlaşmalarıyla ilgili mevzuatın değiştirilmesi için Ulaştırma Bakanlığı ve ilgili kuruluşlara yazı yazılmasına karar verdi. Rekabet Kurulu’nun bu görüşüne rağmen Ulaştırma Bakanlığı mevzuatlarda herhangi bir değişiklik yapmadı. Rekabet Kurulu, 2012′de yayınladığı Rekabet Raporu’nda konuyu bir kez daha gündeme getirdi. Avrupa’da slot koordinasyonunun genellikle tamamen bağımsız kurumlar ya da birlikler tarafından geçekleştirildiği, ancak Türkiye’de Ulaştırma Bakanlığı’na bağlı DHMİ tarafından gerçekleştirildiği kaydedildi. Ve bu durumun sakıncalarına dikkat çekildi. Türkiye’de de bağımsız, yeterli idari ve teknik kapasitesi olan bir sivil havacılık mekanizması kurulması ve özellikle slot tahsisi konusunda bağımsız işleyişi sağlayacak tedbirlerin alınması gerektiği ifade edildi.Rekabet Kurulu’nun defalarca yaptığı uyarılara rağmen Ulaştırma Bakanlığı konuyla ilgili gerekli çalışmaları yapmadı. Rekabet Kurumu, 2013′te yayınladığı raporunda konuyu bir kez daha gündeme getirdi. Kamu müdahalelerinin piyasadaki rekabete olumsuz etkilerinin incelendiği raporda hava taşımacılığı sektöründe rekabetin tesisi bakımından rekabetin önemli unsurlarından biri olan slot tahsisinin THY ile ilişkili olmayan bağımsız bir kurulun eliyle yürütülmesi gerektiği belirtildi. Bunun yanısıra devletler arası ikili hava ulaşımı anlaşmaları kapsamına sadece tek havayolu şirketinin dahil edilmemesi yönünde öneriler hatırlatıldı. Rekabet Kurumu’nun defalarca yaptığı uyarılara rağmen havayolu taşımacılığında THY lehine düzenlemelerde bugüne kadar bir değişiklik yapılmadı.

Rekabet Kurumu’nun gücü THY’ye yetmiyor