Pandemiyle birlikte başlayan ve doğru noktada yeterince konteyner olmamasıyla büyüyen konteyner krizi, sektörün iki önemli leasing devinin öngörülerine göre - bu yıl görülecek rekor yeni üretime rağmen - 2022 yılına uzayabilir.
Konteyner leasing şirketleri Triton International ve CAI Intenational, nisan ayında ilk çeyrek sonuçlarını açıklarken “konteyner kapasitesi yetersiz olmaya devam ettikçe, konteyner kiralayıcıları için kârlı bir yıl olacağı” beklentisini paylaştı. Freight Waves haberine göre, iki şirket de arzın yetersiz olması nedeniyle fiyatların yükseldiğine dikkat çekerek bu durumun muhtemelen 2022’ye de sarkarak leasing performansına olumlu etki edeceğine işaret etti. CAI International CEO’su “Deniz taşımacılığı yapan şirketlerin şu anda mücadele ettikleri konteyner kıtlığınına ilişkin bir rahatlama beklentileri yok. Yani bizim için görünüm en az yıl sonuna kadar ve muhtemelen 2022’ye de sarkacak şekilde, hayli iyi görünüyor” diye konuşuyor.
Toplam kapasite %6-8 artabilir
Dünyadaki toplam konteyner üretiminin yaklaşık yüzde 80’i sadece üç Çinli şirketten geliyor: CIMC, DIC ve CXIC. Üretimde rekor büyüme var ve konteyner sektörünü yakından izleyen Drewry verilerine göre bu yıl sektörün toplam yeni konteyner üretiminin geçen yıla göre yüzde 52 artacağı tahmin ediliyor. Tahminler bu rekor artışın toplam konteyner kapasitesini yüzde 6 ila 8 artıracağı yönünde. Ancak konteyner çok hızlı üretilebilen bir ürün değil ve üretim yatırımlarının zaman alması, kapasite kısıtını yeterince hızlı bertaraf etmeyi zorlaştırıyor.
Bu yıl üretimde rekor görülecek
İlk çeyrekte 1,4 milyon TEU konteyner üretimi ile çeyreklik üretim bazında tarihi bir rekor kırıldığını aktaran Drewry Shipping Consultans tahminlerine göre küresel konteyner hacmi 2020’de yüzde 5,8 artışla 45,7 milyon TEU’ya yükseldi. İlk çeyrekteki üretim 2020 son çeyreğe göre yüzde 10’un üzerinde, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 21’lik bir artışa denk geliyor. Rekor ilk çeyrek üretimin ardından Drewry yılın 4,7 milyon TEU üretimle kapatılacağı görüşünde.
Drewry’den konteyner ekipmanları kıdemli analisti John Fossey “Mevcut üretim faaliyetine göre toplam 2021 üretiminin 4,7 milyon TEU’yu geçebileceğini öngörüyoruz. Bu en son 2018’de görülen 4,42 milyon TEU’luk rekorun da üzerine çıkılacağı, geçen yılki 3,1 milyon TEU’luk üretime göre yüzde 52’lik bir artış kaydedileceği anlamına geliyor” diye açıklıyor. Yıl sonuna kadar tüm üreticilerde üretim kapasitelerinin dolu olduğunu belirten Drewry, ilk çeyrek üretiminin yüzde 90’ının 40ft yüksek kübik konteynerden oluştuğu bilgisini veriyor.
Yeni üretimin %45’i eskiyen konteynerleri yenilemeye gidiyor
Yeni konteyner üretimi sadece artan talebi karşılamak için değil, 15 yıllık ömrünü dolduran konteynerlerin yerini doldurmak için de gerekiyor. The Load Star analizinde sektörde genelde konteynerler için 15 yıllık bir yaşam biçildiği belirtilerek 2005 ve 2009 yılları arasında üretilen konteynerlerin büyük bir kısmının faliyet hayatının yakında sona ereceği belirtiliyor. Bu yılki rekor üretim getiren siparişlerin yüzde 45’inin yenileme ihtiyaçlarına gittiğini belirten Fossey, 2000’li yılların sonunda çok fazla üretim gerçekleştiğini ve yeni üretimin yenilemeye gidecek payının gelecek yıl ve 2025’e kadar yüzde 60’ın üzerine çıkacağını aktarıyor.
Limanlardaki sıkışma yeni kapasiteyle hemen çözülmez”
Denizcilik sektörüne danışmanlık yapan Drewry’den konteyner analisti Fossey de konteyner leasing şirketleriyle aynı fikirde: “Bu rekor üretim de muhtemelen şu anda dünyadaki birçok denizcilik şirketi ve brokerin mücadele ettiği akut konteyner kısıtlarını hafifletemeyecek. Korkarım arz kısıtı yıl sonuna kadar devam edecek.” Fossey, taşıyıcılar yeni kapasiteye sahip olsa da, limanların bu kapasite artışına ayak urdurmasının da zaman alacağını belirterek şu değerlendirmeyi yapıyor: “Liman operatörlerinin yeni çalışan alıp eğitmesi, bunun gerisinde limandan ana kara içlerine demiryolu ve karayolu taşımacılığında da pandemi nedeniyle işgücü sorunları yaşanıyor. Bu da gelen ithalatın limandan daha hızlı alınmasını daha da güçleştiriyor.” Fossey limanlardaki sıkışmanın yıl sonuna kadar devam edeceğinin çok bariz olduğunu belirterek konteyner döngü sürelerinin COVID-19 öncesi seviyelere geri gelmesi gerektiğini söylüyor ve ekliyor “Ancak bu büyük olasılıkla yıl sonuna, muhtemelen de 2022’ye kadar gerçekleşmeyecek.” Drewry başka bir detaya da dikkat çekiyor: Aslında ticareti ve büyümeyi destekleyecek filolarda yeterli ekipman var fakat bu konteynerler ‘yanlış yerlerde’.
Kriz nasıl başlamıştı? Önce COVID-19 nedeniyle 2020’nin başlarında birçok taşıyıcıda sefer iptalleri oldu. Sonra küresel ekonomideki iyileşme ve gecikmiş talep özellikle Asya’dan Batı’ya siparişlerde çok sert bir artışa neden oldu ve Çin’den dolu çıkan konteynerler yine Asya’ya boş döndü. ABD gibi ülkelerin boş konteyner çıkışına izin vermemesi ise zaten sıkışıklık yaşanan limanlardaki trafiği daha da sıkıştırmış oldu.
Enflasyonel baskı da yaratıyor
Konteynerin yetersiz olması, hem konteynerin kendi fiyatını hem de navlunu tüm dünyada yükseltiyor. Yeni konteyner fiyatları geçen yıla göre yüzde 90 artmış durumda. 40fit yüksek küp (HC) bir konteynerin fiyatı 2021’de 6.160 dolar civarında. Kısıtlı üretim kapasitesi konteyner lease sürelerini de uzattı. Fossey geçmişte 9-10 yıllık olan konteyner lease sürelerinin 15 yıla kadar uzadığına şahit olduklarını aktarıyor. Navlunda yaşanan artışlar da ABD’de 2012’den bu yana görülmemiş enflasyon oranlarına neden oluyor.
Hilal SARI – DÜNYA
LOJİPORT