Rus tarafı, güneyde Kavkaz Limanı’nda bir üs kurulmasını isterken ihracatçıların ve taşımacıların oluşturduğu Türk tarafı ise gösterilen adresin yaşanan sıkıntıları gidereceğine inanmıyor. Türk tarafına göre, Rusya’nın gösterdiği adres ihracatı artırmak yerine durdurur.
Türk nakliyecisinin önüne engeller koyarak taşımacılık pastasından daha fazla pay alamaya çalışan ve ihracatın büyük bir kısmının kendi nakliyecisi tarafından taşınmasını isteyen Rusya, Türkiye’nin kota sorununu aşmaya ve ticaretin artırılmasına yönelik Güney Rusya’da bir Türk lojistik merkezi kurma projesinde de aynı tutumu sergilemeye devam ediyor. Özellikle 500 milyon dolara kadar çıkan yaş-meyve sebze ihracatçıların talebi doğrultusunda ortaya çıkan proje, Rusya’nın kendi çıkarlarına uygun adres göstermesi nedeniyle nakliyecinin ve ihracatçının sorunların çözümüne yönelik umudunu söndürüyor.
Rusya ile ticaretini her geçen gün artıran Türkiye, kota ve benzeri sorunlar nedeniyle hız kesmek zorunda kalıyor. Rusya, Türkiye’nin 21,6 milyar dolar ile en fazla ithalat yaptığı birinci; 4,6 milyar dolar ile de en fazla ihracat yaptığı altıncı ülke. Türk lojistik sektör temsilcileri dış ticaretin bu denli yoğun olarak gerçekleştiği bir ülkede, Türk lojistik merkezinin kurulmasının karşılıklı ticaretin daha fazla gelişmesine imkan sağlayacağı görüşünde. Her ne kadar Ekonomi Bakanlığı Rusya ile ticaretin kolaylaştırılması, her yıl yaşanan kota sınırının aşılması için Güney Rusya Bölgesi’nde bir Türk lojistik merkezi kurulmasına yönelik çalışma başlattıysa da Rusya’nın bu merkez için gösterdiği adres nakliyecinin umudunu baltalamaktan öteye gidemiyor. Kurulması planlanan lojistik merkezin nerede olacağı sorusu bu noktada oldukça önem taşıyor. Rus yetkililer, Güney Rusya’da kurulması düşünülen lojistik merkezin ve Ro-Ro terminalinin Kavkaz Limanı’nda konumlandırılması konusunda ısrar ediyor ancak, UND, UTİKAD ve Doğu Karedeniz İhracatçılar Birliği (DKİB) temsilcilerine göre; Rusya’nın adres gösterdiği bölge Türk tarafı için avantajdan çok dezavantaj taşıyor.
UND: Doğru adres Novorossısky Limanı
Güney Rusya’da lojistik merkez kurulmasının mevcut kota sorununa köklü çözüm üretmeyeceğini ancak iki ülke arasındaki ticaretin gelişimi için gerekli olan lojistik tedarik zincirinin sürdürülebilirliği açısından önem taşıdığını vurgulayan UND temsilcileri, lojistik üssün Kavkaz Limanı’nın gerisinde kurulması önerisinin getirilmiş olmasının projenin bugüne kadar askıda kalmasına yol açtığını söylüyor. Son olarak TİM’de yapılan lojistik konsey toplantılarında geniş katılımlı kapsamlı bir değerlendirme sonucu Rusya’ya Kavkaz Limanı yerine alternatif liman önerilmesi görüşü ortaya konulduğunu hatırlatan yetkililer, bu görüşün oluşmasındaki etkenleri ise şu şekilde sıralıyor:
“Kavkaz’ın Samsun ve Trabzon limanlarına Novorossisky, Gelincik, Tuapse, Sochi vb. limalarına göre uzak olması. Kavkaz Limanı’na ulaşmak için geçilmesi gereken Kerç Boğazı’nın RF tarafındaki draftı Türk Ro-Ro gemileri için (3,6 m.) yetersizdir. Rus tarafındaki yetersiz draft nedeniyle Boğazın Ukrayna tarafından geçilmesi zorunluluğu ve Ukrayna’ya ödenecek pilotaj ücretleri ile birlikte limanın maliyeti aşırı derecede yükselecektir. Bir iç deniz olan Azak Denizi ve Kerç Boğazı’nın kış aylarında donma ihtimali ve buz kırıcı gemi maliyeti ve bu limanda aktarılacak olan yıllık miktarı yaklaşık 1 milyon tonu bulan yaş sebze meyvenin donma ihtimali yüksektir. 4.000 DWT’in üstünde taşıma kapasitesine haiz gemilerin Kavkaz Limanı’na yanaşamayacak olması, hali hazırda Novorossısky Limanı’na giden büyük tonajlı konteyner gemilerinin bu limana gelemeyeceğinden dolayı, Rusya’ya konteyner ile gönderilecek ihraç yüklerimizin de ayrıca lojistik merkeze sevkiyatını gerektirecektir. Lojistik Merkezin Kavkaz’da yapılmasının hiçbir avantajı kalmayacaktır. Bu durumda lojistik merkez için Novorossısky – Moskova güzergahı üzerinde, Kavkaz’a 125 km uzaklıkta, Novorossısky’e ise 87 km uzaklıktaki Slavyansk na Kubani şehri lojistik üs için düşünülmesi durumunda bile her iki limandan lojistik merkeze aktarma maliyeti çıkacaktır. Draftının yetersizliği nedeniyle Kavkaz Limanı’nda sürekli bir draft artırma ihtiyacı olacağından önemli bir maliyet kalemi doğacaktır. Bu maliyetler ile Kavkaz varışlı RORO hattı; mevcut Ukrayna varışlı RORO hatları ile rekabet edemeyecektir.”
UND yetkilileri, Rusya’nın Kavkaz Limanı yerine, Novorossısky Limanı’nı kullanım ve gerisinden bir lojistik merkez yapımına ve Türk girişimcilerince işletilmesine izin vermesi durumunda; Türk ihraç ürünlerinin sevkiyatında yaşanan aksaklıkların önüne geçileceği ve bunun Türk lojistik sektörüne olumlu yansıyacağı görüşünde.
UTİKAD: Kavkaz’a yönlendirme ihracatı durdurabilir
UTİKAD da Güney Rusya’da kurulması düşünülen lojistik merkezin ve Ro-Ro terminalinin Kavkaz Limanı’nda konumlandırılması konusunda UND ile aynı görüşleri paylaşıyor. UTİKAD Genel Başkanı Turgut Erkeskin, “Bölgede inşa edilecek lojistik merkezin stratejik bir konumda olması lazım ki Rusya ile olan ticaretimiz bu durumdan olumlu etkilenebilsin. Ancak ihracatımızın, çok kısıtlı imkânları bulunan Kavkaz Limanı’na yönlendirilmesi, bu amaca hizmet etmekten ziyade, hâlihazırda son yaşanan gelişmelerden olumsuz etkilenen özellikle yaş sebze ve meyva ihracatımızı durma noktasına getirebilir” açıklamasında bulundu.
DKİB: Belirsizlik ortadan kaldırılsın
Sarp Sınır Kapısı’nın açılması sonrasında 500 milyon dolarlara kadar çıkan Rusya’ya yaş meyve sebze ihracatının liman yasakları nedeniyle artık durma noktasına geldiğini ifade eden Doğu Karadeniz iş dünyası, sorunun Rusya’nın Doğu Karadeniz Limanları’na yakın bir bölgesinde lojistik merkez oluşturulmasıyla çözülebileceğini düşünüyor. Sochi Limanı’nın kapatıldığı Eylül 2010’dan bugüne, alternatif olarak gösterilen limanlardan Tuapse Limanı çevresinde TIR’ların geçişine, Novorossisk’te gemilerin girişine, Trabzonlu ihracatçının kendi çabalarıyla ticari ilişkiler tesis ettiği ve lojistik merkez olması yönünde yatırımlara başladığı Adler Limanı’nın ise yük taşımalarına açılmasına Rus makamlarınca izin verilmediğini ileri süren Doğu Karadeniz İhracatçılar Birliği (DKİB) Başkanı Ahmet Hamdi Gürdoğan, Rusya’nın Kavkaz Limanı’nı adres göstererek Türk nakliyecisinin işini bir kez daha zorlaştırmaya çalıştığını dile getiriyor. Gürdoğan, “Rus makamları tarafından Türk ihracatçısına nefes aldırmaksızın yapılan bu baskının tek nedeni var. Rusya ihraç yüklerimizi diğer limanlara oranla çok uzak mesafede olan Azak Denizi’ndeki Kavkaz Limanı’na sevk etmemizi, yeni yapılan bu liman çevresindeki depo ve antrepoları kullanmamızı sağlamak istiyor. Kavkaz Limanı’nı pazarlamak isteyen çevreler tarafından Rus hükümetine baskı yapıldığı, Rus Ulaştırma Bakanlığı’nın bu nedenle Adler Limanı’na Trabzon’dan tarifeli gemi seferi düzenlenmesini ve ihraç yükü taşımalarına müsaade etmediği ve ihraç yüklerinin Karadeniz limanları yerine Kavkaz Limanı’na yönlendirilmesinin Rusya’ya yapılan ihracatımızı durma noktasına getireceği konusu TİM’ Lojistik Komitesi’nde görüşülerek, Başbakan’a intikal ettirildi” açıklamasında bulunuyor. Rusya’ya yaş meyve sebze ihracatının geleceğindeki belirsizliğin ortadan kaldırılarak, bu ülkenin Doğu Karadeniz limanlarına yakın bir bölgesinde Lojistik merkez oluşturulmak üzere liman tahsis edilmesin istediklerini belirten Gürdoğan, “Gerek Gürcistan-Abhazya sorununun çözümü, gerekse Adler Limanı ile yapılan sözleşmemizin yürürlüğe konulması için yarın çok geç olabilir. Rusya’ya yaş meyve sebze ihracatının geleceği pamuk ipliği ile bu iki konuya bağlı” dedi.
Karadeniz Ro-Ro: Port Kavkaz’dan iyi verim alınabilir
1993 yılından beri Rusya’ya düzenli ro-ro hattı hizmeti sunan Karadeniz Ro-Ro yetkilileri, yeni kanal ve limanın inşa edilmesi halinde Port Kavkaz’a ro-ro seferleri düzenlemeyi hedeflediklerini kaydetti. Karadeniz Ro-Ro Genel Müdürü Ali Gülkanat konula ilgili şu açıklamada bulundu: “Bu güne kadar geç kalınmak ile birlikte hayata geçirmeyi düşündüğünüz lojistik merkeze Rusya kadar Rusya ile ticaret yapmakta olan diğer ülkelerin yanı sıra Türkiye’nin de ihtiyacı vardır. Türkiye ile Rusya arasında yapılan ticarete konu malların taşınması, gümrük işlemlerinin yapılması, elleçlenmesi, depolanması, ambalajlanması, muhafaza edilmesi, aktarma işlemleri vb. işlemlerinin bir noktadan yapılması ve bunun en ekonomik en süratli ve en güvenilir şekilde yapılması gerekmektedir. Bu işlemlerin gerçekleştirileceği lojistik merkezin karayolu, tren ve havaalanı bağlantısı olan bir liman olması kaçınılmazdır. Rusya’nın Karadeniz’de bulunan Adler, Soçi, Tuapse, Gelendzik, Novorossisk, Anapa, Kavkaz, Temruk, Azov vb. limanları incelendiğinde bu limanların rıhtım,iskele, liman sahası, derinlik, altyapı ve bağlantı yolları nedeniyle yetersiz olduğu tespit edilmiştir. Bu tip bir lojistik merkezin yapımı için büyük yatırımların yapılması gerektiği anlaşılmaktadır. Ro-Ro işletmecisi olarak bizler, yapılacak olan yatırım sonrası en iyi verim alınacak olan limanlardan birinin Port Kavkaz limanı olduğunu düşünmekteyiz. Port Kavkaz limanına yapılacak olan yatırım sonrası tüm taşıma modları için hizmetler bir noktadan verileceğinden diğer liman ve giriş-çıkış kapılarında yaşanmakta olan olumsuzluklar en aza inecek ve kalite artacaktır.”
U.N Ro-Ro: Rusya hedeflerimiz arasında değil
Konuyla ilgili görüşlerine başvurduğumuz U.N Ro-Ro yetkilileri ise, Rusya’yı hedef pazar olarak görmediklerini, Rusya’da yapılması planlanan lojistik merkez ve Ro-Ro terminalinde herhangi bir yatırım yapmalarının söz konusu olmadığını söyledi.
Aysel GENÇER - PERŞEMBE ROTASI