Tehlikeli atık madde barındırdığı için ekim ayından bu yana Brezilya’nın Pernambuco eyaletine yanaşması engellenen eski uçak gemisi São Paulo denize terk edilmek isteniyor.
Brezilya’da yayımlanan G1 Globo Haber Sitesinin haberine göre, São Paulo uçak gemisini SÖK Denizcilik’ten geçen yıl devralan MSK Denizcilik Hizmetleri ve Ticaret Ltd. Şirketi aylardır süren yasal anlaşmazğın ardından gemiyi denize terk edeceğine dair Brezilya donanması ve Brezilya Çevre Bakanlığına avukatı aracılığıyla son bir uyarı mektubu yolladı.
İşçi Sağlığı İş Güvenliği Gönüllüsü Akademisyen Aslı Odman bu durumun “Gemi Brezilya donanmasının tasarrufundayken usulsüz ve kayıtsız işlemler yapılmış olabileceğini düşündürüyor” dedi.
Brezilya Çevre Bakanlığının (IBAMA) yaptığı açıklamaya göre, gemi Brezilya’nın kuzeyindeki Pernambuco eyaleti açıklarında seyretmeye devam ediyor. 5’inci Bölge Federal Adalet Mahkemesi tarafından çevresel risk arz ettiği nedeniyle bu eyaletteki Suape Limanına yanaşmasına dair yasak hâlâ devam ediyor.
GEMİYİ TERK ETMEYE HAZIRLANIYORLAR
IBAMA tarafından yayımlanan bilgilendirmede, eski uçak gemisi São Paulo’dan sorumlu şirket uzun süredir devam eden anlaşmazlığın ve askeri veya sivil her hangi bir limana yanaşma izninin aylardır verilmiyor olması nedeniyle “Gemiyi denize terk etmek istiyor” yorumu yapıldı.
"ATIK SETİ" OLARAK DEĞERLENDİRİLDİ
IBAMA, 10 Ocak 2023 tarihinde şirketten uçak gemisini “Kesinlikle terk etme” niyetini bildiren bir bildirim aldığını kamuoyuyla paylaştı. Ayrıca şu anda São Paulo’nun, Pernambuco kıyısı yakınında, Brezilya’nın yetki alanına giren sularında bir römorkör tarafından çekildiği bilgisi de verildi. 11 Ocak 2023 tarihinde yayımladığı bilgi notunda, gemiyi Brezilya kanunlarına göre “atık seti” olarak sınıflandırılan bir yapı olarak nitelendirdi ve gemiyi sökebilmek için Brezilya’da akredite bir tersane bulunmadığını savundu.
BREZİLYA GEMİDEN KURTULMAK İSTİYOR
Brezilya Çevre Bakanlığından yapılan açıklamaya göre, geminin gövdesinin asbest dahil olmak üzere çeşitli malzemeler içerdiğine vurgu yapıldı. Açıklamanın devamında, “Bu bileşenlerin üst üste binmesinin sonucu zehirli değildir ve ayrıca içinde taşınan insan sağlığı için risk oluşturan bir yük yoktur” değerlendirmesini yaptıktan sonra, “Her halükarda yapısının tüm bileşenlerinin çevreye duyarlı işleneceği bir varış noktasına sahip olması esastır” yorumuna yer verdi.
IBAMA, geminin Basel Sözleşmesi gerekliliklerine uygun olarak geri dönüştürülmesine izin verdiğini söyleyerek, “Bu durum, prosedürün Uluslararası Denizcilik Örgütü, Birleşmiş Milletlerin (BM) uzmanlaşmış bir kuruluşu ve Uluslararası Standardizasyon Örgütünün (ISO) kurallarına göre akredite bir tersane tarafından yürütülmesi gerektiği anlamına gelir. Brezilya’da akredite bir tersane olmadığı için geri dönüşümün Türkiye gibi Basel Sözleşmesi’ne taraf ve gerekli tesislere sahip bir ülkede yapılması gerekecek” dedi.
"SORUMLULUKTAN KAÇAMAZLAR"
São Paulo’yu Türkiye’ye getirmeye çalışan SÖK Denizcilik’in gemiyi sattığı açıklamasını değerlendiren Akademisyen Aslı Odman, “MSK, SÖK gemiciliğin satış ve uluslararası sözleşmelerden doğan sorumluluklarını devralmadığını iddia ediyor. Bu yüzden ‘limana yanaştırmazsanız, gemiyi terk ederiz’ diyebiliyor. Bu ise bize satışın SÖK’ü kağıt üstünde sorumluluktan kurtarmayı amaçladığını düşündürüyor. Olay buraya geldikten sonra gemi sahibi yaratılmasında kendi rolleri olan bu uluslararası mesele hakkında hiçbir sorumluluk almayan Brezilya Donaması ve Brezilya Çevre Bakanlığını protestosunda haklı. Tam da seçim öncesi ve sonrası Bolsonaro’dan Lula dönemine geçiş sancılarının ortasında mesele iyice kompleks bir hal aldı. Donanma, geleneksel olarak Bolsonaro rejimini destekliyor. Çevre Bakanlığında sağ rejimden sol rejime yetki devri yaşanmadı. Uyarı mektubundaki protestodaki bu olguların gerçek olduğunu söylemek gerekiyor” dedi.
"İLK SORUMLULUK BREZİLYA DONANMASININ"
Brezilya’da bir liman gösterilmezse ki bunun yapılmadığını belirten Odman, “İlk sorumluluğu taşıyan donanmadır. Pernambuco eyaleti yasaları ve yönetimi ise bu konuda riskli gemiyi herhangi bir özel limana kabul etmiyor. Günlük çekme, yakıt vs. masraflarının altından kalkmaları zor. Hızla, yangından mal kaçırır gibi tehlikeli maddeleri tahfif ederek, uluslararası ve yerel toplumun tepkisini küçümseyerek gemiyi Aliağa’ya getirip kâr etme çabası ters tepti ve zararlarının kaç milyon dolara vardığı bilinmiyor” diye konuştu.
Brezilya’da bu eyaletteki halkın gemi karşıtı protestolarının öncesinde de Brezilya donanmasının hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmediğine dikkat çeken Odman, “On sene boyunca demirli kaldığı, Rio’daki askeri tersane dahil herhangi bir tersaneye yanaşmasına da izin verilmiyor. MSK şirket avukatı aracılığıyla, IBAMA’ya gönderdiği dilekçelerinde, ‘Donanma veya başka bir kurum bize hemen bir liman göstermezse biz gemiyi terk edeceğiz’ açıklamaları ile süreci tekrar harekete geçirdi. Bu yazışmanın ardından IBAMA’nın olası bir gemi terkine dair ‘acil’ ibaresiyle hem federal polise hem de Brezilya donanmasına uyarı yapıldı, kamuoyu bilgilendirmesi yayımlandı. Recife Eyalet Savcılığı tarafından SÖK, MSK, MSK’nın Brezilya temsilcisi Karpowership ve gemiyi çeken römorkörü temin eden ALP Maritime şirketine olası bir terk konusunda oluşacak çevre riski ve suça binaen 11 Ocak 2023 tarihli ihtiyatı tedbir kararı tebliğ edildi” dedi.
"USULSÜZ VE KAYITSIZ İŞLEM YAPILMIŞ OLABİLİR"
São Paulo’nun batırılmasından bile söz edilmeye başladığını ifade eden Odman, “Tehlikeli maddeler envanteri, yüzen tehlikeli atık olan gemiye dair, Brezilya donanmasının tasarrufunda iken -yasa dışı asbest bertarafı gibi- usulsüz ve kayıtsız işlemler yapılmış olabileceğini düşündürüyor” dedi.
Odman, çevre ırkçılığı suçu teşkil eden tehlike madde içerikli gemilerin ticareti ve tehlikeli sökümünü takip eden uluslararası çevre ve emek örgütleri ile konu hakkında, gelişmeler ve yapılması gerekenlere dair yakında bir çağrı mektubu yayımlayacaklarını söyledi.
Ramis SAĞLAM - EVRENSEL
LOJİPORT