Uzun yol sürücüsü Ahmet Y.'nin söyledikleri ise insan hayatına verilen değeri (!) ve hilenin vardığı boyutu gözler önüne seriyor: "Rekabet yoğun. Çalıştığımız firma, hileli kullanıma teşvik ediyor. Günlük 15 saat çalışıyoruz."
Taşıma kapasitesi 9 kişiyi geçen araçlarda kullanılan ve hız kontrolü sağlayan takografların hileli olduğunun ortaya çıkması, büyük yankı uyandırdı. Zaman'ın gündeme taşıdığı habere göre, sürücüler çeşitli yöntemlerle takograf cihazını yanıltıyor. Ehliyet sıfırlama, kalibrasyon değerini düşük gösterme, bu yöntemlerden bazıları. Sürücülerin bu hileli yollara başvurmasının altında ise patronlarının baskısı yatıyor. Tur otobüsü şoförü Ahmet K.'nin itirafları bu durumu gözler önüne seriyor: "Çalıştığım firmada bir yetkili, bize hileli takograf ve on numara yağ kullanmamız için baskı yapıyor. İtiraz edeni kapı önüne koyuyorlar."
Dijital takograflarda yapılan hilenin, bazı takograf bayii ve sürücülerle sınırlı olmadığı ortaya çıktı. Zaman'ın deşifre ettiği takograflardaki hile haberine göre, sürücüler çeşitli yöntemler kullanarak takograf cihazını yanıltıyordu. Ehliyet sıfırlama, kalibrasyon değerini düşük gösterme, hafıza pilini çıkarma, hız sınırını yüzde 20 düşük göstermek için cihaz kalemini eğme, kullanılan yöntemlerden bazıları. Sürücüler, 5-10 TL karşılığında cihazlarında hile yaptırabiliyordu.
Ancak bazı sürücülerin ifadeleri, olayın daha ciddi boyutlarda olduğunu gözler önüne serdi. İddiaya göre, bazı tur firmaları, daha fazla sefer yaparak, daha çok para kazanmak ve şoförü daha çok çalıştırmak için hileyi teşvik ediyor. Tur otobüsü sürücüsü Ahmet K.'nin söyledikleri, olayın vahametinin görülmesi açısından önemli. Ahmet K., şunları anlatıyor: "Firmadaki bir yetkili, bize seferlerde hileli takograf ve on numara yağ kullanmamız için baskı yapıyor. Rekabetin yoğun olduğunu söylüyorlar. İtiraz edeni kapı önüne koyuyorlar. 'Şoför mü yok? Bunu herkes yapıyor.' diye konuşuyorlar. Diğer firmalarda çalışan şoför arkadaşlar da aynı baskıyı görüyor. O nedenle mecburen herkes bu duruma katlanıyor."
Ahmet K.'ye göre her TIR, kamyon ve otobüs sürücülerinin karıştığı kazaların altında, sürücünün aşırı çalıştırılmaya bağlı olarak 'aşırı hız, uykusuzluk, dikkatsizlik ve reflekslerinin azalması' gibi etkenler yatıyor.
MASRAFLARIMIZ YÜZDE 40 AZALIYOR!
Yolcu taşıma şirketi sahibi O.C., taşımacılık sektöründe insan hayatının zincirin en son halkasında bulunduğunu itiraf ediyor. Yollarda yetkisiz takograf servislerinin ve on numara yağ istasyonlarının 'takograf ayarı yapılır, on numara yağ bulunur' tabelalarıyla aleni bir şekilde satış yaptığını anlatan O.C., "Bu yollardan devlet yetkilileri de geçiyor. Devlet isterse her iki yanlışı da bitirebilir. On numara yağ ve hileli takograf denetimlerinin ucu açık. Araçların deposundan numune alan yok. Takografta en son hangi firmanın işlem yaptığını soran yok. Taşımacılık sektörünün yüzde 70'i bu tür hileli takograf ve on numara yağ gibi usulsüzlükleri kullanıyor. İşletme sahibi, rekabet ettiği firmayı araştırıyor. Bakıyor firma, hileli takografla araç sürücüsünü 15-16 saate kadar çalıştırıyor. 10 numara yağ kullanarak yüzde 40 daha fazla kâr ediyor. Denetimler yetersiz olduğu için kimse ceza almıyor. Diğer işletmeler de aynısını yapıyor." diyor.
Yönetmelik bize uygun değil
TIR şoförü Mehmet B., yürürlükteki takograf yönetmeliğinin tamamen Avrupa sistemine göre hazırlandığını anlatıyor. Şu ifadeleri kullanıyor: "Takograf yönetmeliğinde bir sürücü günde toplam 9 saat araç kullanabiliyor. Biz sadece sınır kapılarında 5-6 saat bekliyoruz. Avrupa Birliği'nde şoförlerin sınır kapısında bekleme gibi bir durumları olmadığı için rahatça kullanabiliyorlar. O nedenle şoförler mal sahiplerinin zorlamalarıyla maalesef takografları hileli şekilde sıfırlamak zorunda kalıyor."
Uzun yol şoförü Ahmet Y.'nin söyledikleri de ilginç: "Bağlı bulunduğum şirket hileli takograf kullanmaya teşvik ediyor. Kesilen cezanın parasını da firmamdan alıyorum. Firma yetkilisi, araç güzergâhında tecrübeli ve denetimi kapsamlı yapan memurun bulunduğu bölgeyi anlatarak bizi başka güzergâhlara yönlendiriyor. Her bölgede bu tür işlemleri yapan kişiler var."
Takograf nedir?
Takograf, kısaca takılı bulunduğu aracın seyir hafızası olarak tanımlanabilecek bir cihaz. Otobüslerde, TIR gibi ağır vasıtalarda ve taşıma kapasitesi 9 kişiyi geçen araçlarda kullanılması zorunlu. Karayolları Trafik Denetleme Yönetmeliği'ne göre sürücüler, 24 saatlik herhangi bir süre içinde, toplamda 9 saat araç kullanabiliyor. Sürücülerin 4,5 saatte bir 45 dakikada dinlenmesi gerekiyor. Sistemde sürücülerin haftanın 1 günü de izin kullanması zorunlu tutuluyor. Şoförlerin kurallara uyup uymadığını gösteren tüm bu işlemler takograf tarafından kaydediliyor. Trafik ekipleri, sürücünün kaç saattir yolda olduğunu, ne kadar hızla gittiğini, yolda dinlenip dinlenmediğini araçtaki takograf cihazından aldığı raporla görebiliyor.
ZAMAN