Küresel ticaret sistemi için dönüm noktası olacak bir adım atıldı. Dünya Ticaret Örgütü’nün (DTÖ) 21 yıllık geçmişinde ilk kez çokuluslu bir ticaret anlaşması yürürlüğe girdi. Üye ülkelerin üçte ikisinin onaylaması sayesinde devreye giren ‘Ticaretin Kolaylaştırılması Anlaşması’, küresel ticaretin üzerindeki düzenlemelerin hafifletilmesini ve gümrük uygulamalarının kolaylaştırılmasını amaçlıyor. Türkiye’nin de imzacılarından olduğu anlaşmanın küresel ticarete yılda bir trilyon dolarlık bir katkı sağlaması bekleniyor. DTÖ Genel Direktörü Roberto Azevedo, anlaşmayı duyurduğu basın toplantısında, Ruanda, Umman, Çad ve Ürdün’ün de onay vermesiyle anlaşmayı hayata geçirmek için gerekli üçte ikilik çoğunluğa ulaşıldığını duyurdu. Anlaşma, gümrük işlemlerinin düzenlenmesini, kolaylaştırılmasını ve ortak standartlara kavuşturulmasını amaçlıyor. DTÖ’ye göre ticaretin basitleşmesiyle bir malı ithal etmek için gerekli süre 1.5 gün, ihracat için gerekli süre de 2 gün azalacak. Bunların hayata geçirilmesiyle dünyada ticaret masraflarının azaltılması sağlanacak. Azevedo, ticaret masraflarının ortalama yüzde 14.3 azalacağını duyurdu. OECD’ye göre ticaret maliyetlerindeki her yüzde 1’lik iyileşmenin dünya ekonomisine 40 milyar dolardan fazla katkı sağlaması öngörülüyor.
En çok gelişmekte olan ülkelere yarayacak
Anlaşmadan en büyük faydayı, ticaret masraflarının daha yüksek olduğu gelişmekte olan ülkelerle, az gelişmiş ülkelerin görmesi bekleniyor. Anlaşma bu ülkelerin ticaretini çeşitlendirmelerine yardımcı olacak. Gelişmekte olan ülkelerin ihraç ettikleri ürün sayısını yüzde 20 artırabilecekleri belirtilirken, az gelişmiş ülkelerde bu oranın yüzde 35’e çıkabileceği belirtiliyor. Bunun yanında, gelişmekte olan ülkelerin üçüncü pazarlara girişinin üçte bir oranında artabileceği, az gelişmiş ülkelerin üçüncü ülke pazarlarına erişimlerinin de yüzde 60 civarında yükselebileceği ifade ediliyor. 2015 yılı rakamlarına göre gelişmekte olan ülkelerin dünya mül ticaretinde payı yüzde 42. Ezevedo’ya göre kümülatif etki ise çok çarpıcı boyutlarda olacak. 2030 yılında anlaşmanın küresel ticaret artışına yılda yüzde 2.7’lik büyüme ekleyeceği tahmin ediliyor. Küresel ekonomik büyümedeki katkısı ise yüzde 0.5’in üzerinde hesaplanıyor. Anlaşmanın uygulanmasıyla 18 milyonu gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere, 21 milyon yeni iş sağlanacağı, dünya toplam GSYH’sinde 1 trilyon dolara varan katkıda bulunulacağı tahmin ediliyor. Gelişmekte olan ülkelerin en büyük kazancı elde edeceğinin düşünüldüğü anlaşmanın imzalayıcısı olan 112 ülke, gümrük prosedürlerinin kolaylaştırılması, işbirliğini artırıcı mekanizmaların geliştirilmesi, bilgi paylaşımı ve düşük masraflar gibi yenilikleri uygulayacak.
Türkiye de imzaladı
Yaklaşık 16 yıldır müzakereleri süren anlaşma, 2013 yılında Bali’de düzenlenen konferansta oy birliği ile kabul edilmişti. ‘Ticaretin Kolaylaştırılması Anlaşması’nın imzacıları arasında ABD, Kanada, Avrupa Birliği de var. Türkiye’nin de imzaladığı Ticaretin Kolaylaştırılması Anlaşması 2015 yılının başından beri Türkiye için de öncelikli konular arasında.
ANLAŞMA NE ÖNGÖRÜYOR?
■ Ticareti kolaylaştırma kavramı, ticari prosedürlerin basitleştirilmesinden ticareti kolaylaştırıcı yeni teknolojilerin kullanımına kadar çok geniş bir yelpazeyi kapsıyor. Ticaret tarifeleri gibi geleneksel engelleri dikkate almıyor.
■ Ticareti kolaylaştırma kavramı, DTÖ tarafından, uluslararası ticarette malların dolaşımı esnasında ortaya çıkan tüm faaliyet, uygulama ve formalitelerden oluşan ticari prosedürlerin basitleştirilmesi ve uyumlaştırılması olarak tanımlanıyor.
■ Malların ulusal sınırlar arasında dolaşımı esnasında ortaya çıkan tüm süreç ve kontrollerin etkinliğinin artırılması ve maliyetleri düşürecek şekilde iyileştirilmesi hedefleniyor. Kolaşlaştırma kavramı, en genel ifade ile gümrük işlemlerinin maliyetini ve işlem sürecini azaltacak her türlü yenilik, uyumlaştırma ve basitleştirme işlemlerini kapsıyor.
■ Bu şekliyle, ticaretin etkinliğini artıracak, maliyet ve işlem sürecini kısaltacak her türlü düzenlemeyi kapsayan ticareti kolaylaştırma kavramı, gümrük işlemlerinin ve idari süreçlerin modernizasyonu ve basitleştirilmesi, ileri teknoloji kullanımı, altyapının geliştirilmesi ve standartların uyumlaştırılması gibi ihracat ve ithalatın daha kolay, daha hızlı ve daha düşük maliyetli yapılabilmesini amaçlıyor.
■ DTÖ’nün söz konusu anlaşmayla dünya ticaretindeki sınırlamaların kaldırılması, özellikle bürokrasinin kademeli olarak küçültülmesi, sanayi ülkelerinin başka ülkeler için uyguladığı ithalat gümrüklerinin ve kendi ürünlerine uyguladığı tarım sübvansiyonlarının da azaltılması amaçlanıyor. (Dünya)
LOJİPORT