Enerjide pek zengin olmayan Türkiye, bu açığını sanayideki kaliteli iş gücü ve stratejik önemdeki coğrafyasıyla kapatıyor. Bir çeşit insanını petrol, konumunu ise doğalgaz gibi kullanan Türkiye, bu anlamda yabancı yatırımcıların da ilgisini çekmeye devam ediyor. Her ne kadar son dönemde “greenfield” adı verilen sıfırdan yatırımlarda düşüş olsa da bazı sektörler değerini kaybetmiyor. Lojistik bu alanda en dikkat çeken sektör olarak öne çıkıyor.
Son 5 yıldır yabancıların adeta uluslararası rekabeti taşıdığı Türkiye’ye dünyanın bir çok yerinden bölgesel ve küresel devler akın etmiş durumda. Avustralya’dan Avusturya’ya, Japonya’dan Dubai’ye bir çok yabancı, Türkiye’deki ağını büyütüyor ya da ülkeye satın alma ile giriyor. İstanbul’un yeni havalimanında 135 milyon euroluk yeni yatırım yapan Alman DHL, Türkiye’de sıfırdan şirket kurarak büyüyen Dubai merkezli Körfez’in en büyük lojistik şirketlerinden Aramex en dikkat çekenleri.
Bir de satın alma yolunu tercih eden firmalar var ki bunların sayısı hızla artıyor. Japon devi Yusen ve Hitachi, Alman devi Kühne-Nagel, Güney Koreli CJ Group, Dubai merkezli Abraaj Capital, Avustralyalı Toll Global ise bunlar arasında en dikkat çekenleri. Bu listeye geçtiğimiz hafta bir dünya devi daha eklendi ve Hong Kong merkezli Kerry Logistics, Türk şirketi ASAV’ın çoğunluk hissesini bünyesine kattı. İrili ufaklı onlarca şirketin el değiştirdiği lojistikte en dikkat çekenler ise bölgesel ve küresel devlerin damga vurduğu 10 büyük operasyon oldu.
Türkiye’ye Shangrı-La oteliyle girmişti
Türkiye’yi yakından tanıyan bir isim Kerry Logistics. Geçtiğimiz hafta ilk kez dunya. com’dan duyurduğumuz haberde Avrupa’daki payını da artırma hedefinde olan Uzakdoğulu Kerry Logistics, hava taşımacılığının önemli şirketlerinden İstanbul merkezli ASAV Lojistik’in çoğunluk hissesini satın aldı. İstanbul, Bursa ve İzmir’in yanı sıra Hollanda’da da ağı bulunan ASAV’ın toplam 7 ofisi bulunuyor. İstanbul’da 452 bin metrekarelik bir depoya sahip olan Türk şirketinin Amsterdam’daki gümrüklü deposu ise 21 bin 500 metrekarelik bir alanda hizmet veriyor. Tonaj bakımından Türkiye’nin en önemli havayolu taşımacılık firmalarından biri olan ASAV, deniz ve kara nakliyesi de yapıyor.
1994 yılında faaliyete başlayan Türk şirketi, 2018’de Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği’nin (IATA- International Air Transport Association) listesinde tonaj bakımından 10 büyük firma arasına girdi. 1981’de Hong Kong’da kurulan Kerry Logistics’in ise dünya genelinde 46 binden fazla çalışanı var. 24 milyar Hong Kong doları yani 17.5 milyar TL geliri olan şirketin hisseleri Hong Kong Borsası’nda işlem görüyor. Hong Kong merkezli devin filosunda 8 binden fazla aracı var. 700’den fazla noktada faaliyet gösteren Kerry Logistic’in faaliyet gösterdiği tesislerin toplam alanı ise 2.2 milyon metrekare. Hong Kong merkezli şirketin yaptığı bu satın alma taşımacılık alanındaki ilk yatırım olsa da bağlı olduğu grubun İstanbul’da önemli bir turizm yatırımı bulunuyor.
Çin asıllı Malezyalı iş adamı Robert Kuok, dünyaca ünlü Shangri-La otellerinin de sahibi. 18.4 milyar dolarlık kişisel serveti ile dünyanın 53’üncü en zengin ismi olan Kuok, Beşiktaş’taki Shangri-La otelini 2013’te açtı.
Mars ve İnci'ye Japon ortak
Lojistik alanında Türkiye’ye ilk satın almalardan birini yapan Asyalı şirketlerin başında Japonlar geliyor. 109 yıllık Japon devi Hitachi, 2013’te sektörün önemli oyuncularından Mars Lojistik’in ana hissedarı oldu. 307 bin çalışanı bulunan Japon dev, Türkiye'nin en büyük lojistik firmalarından Mars Lojistik'in yüzde 51'ini satın aldı. Filosunda 2 bin 200 civarında aracı bulunan Mars Lojistik, Lüksemburg, İtalya, Çin gibi ülkelerde şubeleri bulunuyor. 2017’yi 1 milyar 85 milyon TL ciro ile kapatan Mars Lojistik, geçen yıl ise yaklaşık 1.5 milyar lira ile kapattı. Şirket son olarak geçen yıl 275 adet çekici ve 330 adet de treyler alırken, 30 milyon liralık Hadımköy deposunu hizmete açtı. Bir diğer Japon devi Yusen ise 2012’de ilk adımını Türk şirketi Catoni Hava ve Deniz Taşımacılık’tan varlık alımıyla attı. Ardından Türk lojistik sektörünün önemli oyuncularından İnci ile masaya oturan Yusen, İnci Lojistik’in yüzde 32’sini bünyesine kattı. Japon NYK Group'un iştiraki olan Yusen Logistics'in dünya genelinde 40’tan fazla ülkede ofisi, 34 bin çalışanı var. Yusen, 2017’de İnci Lojistik ile de birleşme kararı almıştı.
Danimarkalı DFDS, 950 milyon euro ödedi
Lojistik sektöründe satın alma denilince akla gelen ilk operasyon ise Türk denizcilik taşımacılığının en büyüğü olan U.N Ro-Ro. Geçtiğimiz 10 yılda 2 kez el değiştiren Türk şirketini Esas Holding-Actera fonu Danimarkalı DFDS’ye geçtiğimiz yıl satmıştı. 950 milyon euroluk satışla devredilen U.N. Ro-Ro’nun 12 gemisi mevcut. Türk şirket sahibi olduğu Pendik ve Trieste limanları sayesinde Türkiye ile İtalya ve Türkiye ile Fransa arasında 5 ro-ro hattı çalıştırıyor. 500 çalışanı olan U.N. Ro-Ro’nun 500 çalışanı ve ro-ro alanında yüzde 35’lik payı bulunuyor. Avrupa’nın en büyük denizcilik ve lojistik şirketlerinden olan DFDS’nin 24 ülkede 8 bin çalışanı var. Kopenhag merkezli şirketin yıllık geliri 2 milyar euro seviyesinde.
Avustralya’nın en büyüğü Toll, satın almayla geldi
Türkiye’ye 2011 yılının eylül ayında ofis açarak giren Avustralyalı Toll Group ise sektörünün bölgedeki en önemli oyuncularından. Avustralya'nın lojistikte en büyük şirketi Toll Global Forwarding, hemen ardından İstanbul merkezli Megatrans Uluslararası Nakliyat ile iştiraki Makro Lojistik ile görüşmelere başlamış ve bazı operasyonlarını bünye katarak satın almayı sonuçlandırmıştı. 8.7 milyar dolarlık cirosu bulunan 1888’de kurulmuş Avustralyalı şirketin dünya genelinde 44 bin çalışanı var.
MNG Kargo, 2017’de el değiştirdi
2017’nin en dikkat çeken yatırımlarından biri MNG Kargo’nun satışıydı. Yurtdışından fon temin ederek Türkiye’de yatırım yapan Turkven’in Dubai’de sahibi olduğu Mirage Cargo şirketinin yaptığı bu satın alma ile işadamı Mehmet Nazif Günal’a ait MNG Kargo el değiştirmiş oldu. 2000 yılından bugüne kadar Türkiye’ye yaklaşık 5 milyar dolar yatırım getiren Turkven’in devraldığı MNG Kargo’nun 900'e yakın şubesi, 25 aktarma merkezi ve 9 bin çalışanı bulunuyor. MNG, günde 600 bin adrese ulaşıyor.
Abraaj, Netog'u bünyesine kattı
2017’nin bir diğer önemli satın alması ise Afrika, Latin Amerika, Orta Doğu, Türkiye ve Asya'nın büyüyen pazarlarında faaliyet gösteren özel sermaye şirketi The Abraaj Group’tan geldi. Şu anda yaşadığı sorunlar nedeniyle dikkat çeken Abraaj, Türkiye'nin en büyük lojistik şirketlerinden biri olan Netlog'a ortak oldu. 2003 yılında kurulan Netlog’un 6 bin 750 çalışanı var. Filosunda 3 bin 100’den fazla aracı bulunan Netlog’un depo sayısı ise 74. Bir çok alanda faaliyet gösteren Netlog’un 21 şirketi bulunuyor. Netlog, açıklanan 2016 verilerine göre yıllık 5 milyon ton ve 1 milyar 200 bin koli taşıma sayısına ulaşmış durumda.
Güney Koreli CJ Group lojistiğe Çaba ile adım attı
Lojistik sektörü için Türkiye’de yatırım için hızlı davranan Güney Koreli dev CJ Group. Yaklaşık 20 milyar dolarla ciro anlamında dünyanın en büyük 417’nci şirketi olan CJ Group’un lojistik ayağı ise CJ Logistic Corpopration. 1930’da kurulan ve 5 binden fazla çalışanı bulunan CJ Logistic Türk şirketi Çaba&Misnak Proje Lojistik ve Ibrakom FZCO'ya ortaklık kararı aldı. 1996 yılında Türkiye ve civar ülkelerdeki ağır yük ve kaldırma hizmeti ihtiyacını karşılamak için kurulan Çaba, 2010 yılında Misnak tarafından satın alındı. 2015’in sonlarına doğru ise Çaba ve Misnak markası tek çatı altında birleşerek Çaba & Misnak kuruldu. Türk firmayı satın alan Koreli şirket, Türkiye’de özellikle Sabancı Ailesi ile işbirlikleri ve işlemleri ile tanınıyor.
Alman milyarder ilaçla girdi
Dünyanın en büyük lojistik şirketlerinden Kühne-Nagel, Almanya ile siyasi tartışmaların gölgesinde önemli bir karar aldı. İsviçre merkezli Alman şirket, Türkiye’de önemli bir satın alma gerçekleştirdi. Kühne-Nagel, Türk lojistik şirketi Zet Farma’yı bünyesine kattı. 1992 yılında
Ahmet Saim Başay ve Satiye Başay tarafından kurulan Zet Farma’nın yaklaşık 400 çalışanı bulunuyor. Almanya’nın en eski lojistik şirketlerinden olan Kühne-Nagel, 1890’da kuruldu. 100’den fazla ülkede 70 bin çalışanı olan şirketin onursal başkanı Klaus-Micheal Kühne’nin serveti 12.4 milyar dolar.
Avusturyalı, Aras'a ortak oldu
Aras Kargo şirketi de yabancı ilgisinden etkilendi. Austrian Post 2013 yılında Aras Kargo'dan yüzde 25'lik pay aldı. 1979 yılında merhum Celal Aras tarafından kurulan Aras Dağıtım ve Pazarlama, 1989'da faaliyete geçen Aras Kargo'nun da temellerini oluşturdu. 13 bölge müdürlüğü, 29 transfer merkezi, 900'e yakın şube, 4 binden fazla araç filosu ve 14 bine yakın çalışanı olan Aras, her ay 12 milyon kişi, kurum ve kuruluşa hizmet veriyor. Austrian Post ise 20 binden fazla çalışana sahip. Avusturyalı devin 2 milyar euroluk cirosu bulunuyor.
Kerim ÜLKER – DÜNYA
LOJİPORT