Yenilebilir ürünlerin tamamını gıda ürünleri olarak tanımlıyoruz. Hammaddesinden başlayıp, ara mamul haline gelen ve sonunda tüketime sunulmak için hazırlanan, hatta paketlenen ürünlerdir. Bu ürünler kendi içlerinde, özelliklerine göre Sebze-Meyve, Et ürünleri, Hububat, Konserve Grupları, Hayvansal Ürünler, Endüstriyel Gıda Ürünleri diye gruplara ayrılırlar. Ürünleri birbirinden ayıran özellik, farklı şekilde elleçlenmeleridir. Ortak özellikleri de ömürlerinin olmasıdır.
Gıda ürünleri bozulabilir ürünlerdir. Kısa veya uzun her birinin kullanım ömrü
vardır. Ham maddesinin çıkışından tüketime kadar giden süre sınırlıdır ve bu süre içinde taşınması, tüketim ürünü haline gelmesi, depolanması, rafta teşhiri, satılması, kullanım öncesi saklanması ve ömür bitmeden tüketilmesi gerekmektedir. Ürünlerin en büyük riski PH değişikliğine uğrayıp ürün özelliklerini kaybetmesidir. Durduğu yerde olgunlaşmaya devam etmesi de söz konusudur. Dalından kopartılan ürünler için nem kaybı, oksijen ile etkileşip özelliklerini yitirmesi, besin değerlerinde azalma söz konusudur. Yetiştirilme sırasında aşırı ilaç kullanımı, mikroskobik canlılarla temas, taşıma sırasında istenilen özellikte taşınmaması, beklerken oksijen, etilen, karbon dioksit, amonyum gibi gazlar çıkartmaları da çevrelerindeki diğer ürünlere zarar veren faktörlerdir.
Gıda ürünlerinin kullanım ömrünü uzatmak için uygulanan bir yöntem, soğuk taşımadır. Soğuk taşımada hammaddeden tüketime kadar ürünlerin ısı kontrollü , soğuk ısı seviyesinin üzerine çıkmayacak şekilde taşınması ve saklanması gerekir. Özellikle donmuş ürünlerin kesinlikle erimemesi istenmektedir. Bu tip ürünler genellikle hayvansal ürünler veya hazır yenebilecek donmuş gıda ürünleridir. Ürünler ambalajla korunmalı, ambalajı açılmamalı, ambalajlanmadan önce dondurulmalı, Hasarsız ürünler seçilmelidir.
Ambalajların da ürüne zarar vermeyecek ambalaj malzemeleri ile taşınması ve depolanması gerekir. Ahşap yerine plastik, stropor, mukavva kullanılması, koku emen ambalajlar yapılması, baskısız kağıtlarla zehirsiz tutkal ve mürekkep kullanılarak paketlenmesi gerekir. Taşıma sırasında sarsıntıdan zarar görmemeleri için uygun ambalaj çalışmaları da unutulmamalıdır.
Gıda zinciri boyunca ürünün yeri ve durumu ile ilgili kayıt tutulması, üretim tarihlerinin ve son kullanma tarihlerinin belirli olması ve takibi, saklama koşullarının ürün üzerinde yazılı olması gerekmektedir.
Gıda ürünlerinin depolanması da özellik göstermektedir. Depolarda elektrikli forkliftler kullanılması, özel giysili elemanların çalışması, ısı kontrol ve çift kapılı depolarda saklanması, Depo zeminlerinin epoksi ile boyanması, çatıların akıntı yapmaması, küçük bölmelerle ayrılmış lokasyonlarda saklanması, plastik palet ve kutu kullanılması, haşere mücadelesinin önemle yapılması, ve ürünlerin raf ömürlerine göre en kısa raf ömürlü ürünlerin önce sevk edilmesi ( FEFO) gerekmektedir.
Taşınmalarında da farklı ürünlerin farklı veya bölmeli araçlarda taşınması, aynı ısı derecesinde hareket ettirilmesi, ısı derecelerinin kayıt altına alınması, araç takip sistemlerinin kullanılması, ısı yalıtımlı paslanmaz çelik araç kasaları kullanılarak taşınması beklenmektedir. Araçların arka kapaklarından lift ile el değmeden indirilmesi, soğuk araçların kabin içi ısı takibi ve hava sirkülasyonunun dengeli dağılımı göz önüne alınmalıdır.
Son olarak gıda lojistiği kontrole tabidir ve ilgili mevzuatlara göre yapılmalıdır. Taşıma ve depolama şirketleri belge almalıdır. HACCP Kritik kontrol noktalarında tehlike analizi (Hazard Analysis at Critical Control Points) kuralları, Hijyen kontrolü kuralları mutlaka uygulanmalıdır.
“Afiyet olsun” diyebileceğimiz mükemmellikte hizmetler sunmak dileğimle,
Atilla Yıldıztekin
Tedarik Zinciri ve Lojistik Yönetim Danışmanı
atilla@yildiztekin.com
0 532 215 6818