Yeraltında Bitmek Bilmeyen Nemli Karanlık

“The Big Apple [Büyük Elma]”, “The City That Never Sleeps [Hiç Uyumayan Şehir]” gibi ilginç lakaplara sahip, Birleşik Amerika’nın en kalabalık, en ünlü ve en karizmatik kenti New York’un Manhattan bölgesinin önemli bir bölümünde, geçtiğimiz 13 Temmuz Cumartesi akşamı yerel saatle akşam 7’den biraz önce (Türkiye saatiyle pazar günü sabaha karşı 02.00 sıraları) başlayan ani bir elektrik kesintisi yaşamı ciddi ölçüde felce uğrattı. Henüz kesin nedeni belirlenememiş olsa da, ilgililer söz konusu arızanın bir trafo merkezindeki teknik kökenli bir patlamaya bağlı yangın sonucu ortaya çıktığı ve sistem üzerine aşırı yüklenmeden kaynaklanmadığının saptandığı açıklamasını yaptılar. Trafikte bunaltıcı aksamalar yaşanan şehirde, polisin geniş güvenlik önlemleri aldığı ve bazı caddelere barikatlar kurduğu görüldü.

 Kentin elektrik dağıtıcısı şirketi Consolidated Edison Inc. (popüler adıyla “Con Edison” veya “Con Ed”) tarafından yapılan açıklamada, ilgili elektrik kesintisinden 72 bini aşkın abonenin etkilendiği bildirildi. Pek çok iş yeri, birden başlayıp devam eden kesinti yüzünden kepenk indirirken, Manhattan’ın görkemli şov ve eğlence dünyası da sekteye uğradı [Örneğin, “It’s My Party” turnesi kapsamında ülkemize de gelerek, önümüzdeki 6 Ağustos Salı gecesi Antalya’da tek bir konser verecek olan ünlü Amerikalı oyuncu ve şarkıcı Jennifer Lopez, “Madison Square Garden”daki gösterisini 30’uncu dakikasında iptal etmek zorunda kaldı. Lopez, hemen o akşam hayranlarına sosyal medyadan söz verdiği gibi, yarım kalan konserini 15 Temmuz Pazartesi gecesi başarıyla aynı mekânda tekrarladı.]. Bu beklenmeyen elektrik arızasından dolayı, Manhattan’ın özellikle “Midtown” ile “Upper West Side” olarak bilinen bölgeleri (“Times Square” ve “Central Park” dahil) olumsuz biçimde etkilenirken, yerel saatle gece 10’dan itibaren sorunlu bölgelere kademe kademe elektrik verilmeye başlandı ve gece yarısı gelmeden de Manhattan tekrardan ışıltılı haline büründü. 11 Eylül 2001 terör saldırıları ve 2012 Ekim’inin son haftasındaki “Sandy Kasırgası/Hurricane Sandy” gibi korkunç ve yıkımla yüklü olayları deneyimlemiş New York’luların elektrik kesintisi boyunca hayli sakin oldukları ve herhangi bir panik haline kapılmadıkları gözlendi. Diğer yandan, kentin valisi Bay Andrew Cuomo verdiği demeçte, “Güzel bir şans eseri bu aniden bastıran elektrik kesintisi nedeniyle şehrimizde kimse yaralanmadı, ancak bu yaşananlar asla kabul edilemez! Kamu Hizmetleri Birimi’ni bu kesintinin nedenini soruşturup ortaya çıkarması için acilen yönlendiriyorum ki bir daha böyle bir durumla New York karşı karşıya kalmasın!" ifadelerini kullandı.

Bay Cuomo’nun yaptığı açıklamada birkaç cümle daha yer alıyordu ki onları da şu şekilde özetlemek mümkün: “Kentimizdeki elektrik kesintisi nedeniyle metro seferlerinde de birtakım aksamalar oldu ve çok sayıda yolcu bir süreliğine yerin altındaki trenlerde mahsur kaldı. Bununla birlikte, kimsenin burnu dahi kanamadan, tüm yolcularımızı MTA ekipleri metro treni vagonlarından sağ salim yerin yüzeyine çıkarmayı başardılar.” New York City ile bir biçimde aşinalığı olanlarınızın yakından tanıdığını düşündüğüm MTA [Metropolitan Transportation Authority], Amerika Birleşik Devletleri'nin New York şehri ve çevresine hizmet veren, merkezi Broadway-Manhattan’da bulunan bir toplu taşıma işletmecisi özel şirkettir. Mayıs 1965’te MCAT [Metropolitan Commuter Transportation Authority] ismiyle kurulmuş olup, 1968 Şubat’ında bugünkü MTA adını almıştır.

Şehir içi ve şehir dışı normal ve ekspres otobüs, metro, banliyö treni (Metro-North Railroad ve Long Island Railroad) servisleri, ayrıca köprü ve tünellerden geçiş gibi çeşitli toplu taşıma hizmetlerinden sorumludur. MTA şu anda 322 otobüs hattı, 25 metro hattıyla 16 banliyö treni hattına, 5725 adet otobüse, 6418 metro vagonuna, 2429 adet banliyö treni vagonuna ve 74 bini aşkın personele sahiptir. Normal bir hafta içi gününde 9 milyona yakın kişiye hizmet veren şirketin metro ağı günün 24 saati ve yılın 365 günü kesintisiz çalışmakta olup, tamı tamına 115 yaşındadır ve dünyanın ilk faaliyete geçen metrolarından birisidir. Şirketin “Metro- North Railroad” adıyla bilinen ve New York’u kuzey banliyölerine bağlayan demiryolu sisteminde çalışan trenlerin başlangıç istasyonu kentin efsanevi garı olan “Grand Central Terminal”dır.

    İşte bu bileşeni olduğu benzersiz şehir gibi hiç uyumayan metro sisteminin tamamına yakını da, geçtiğimiz 13 Temmuz Cumartesi akşamı saat 7 sularında (yerel saat) Manhattan’da ortaya çıkan elektrik arızasından payını aldı. Sistemin tamamına yakınının arızadan etkilenmesinin elektrikli sinyallerin ve elektrik enerjisiyle çalışan motorlu makasların devre dışı kalmasıyla gerçekleştiğini belirten MTA yetkilileri, trenlerin hatlar üzerindeki hareketi için gereken gücü sağlayıcı 3’üncü raylardaki akımın bütünüyle kesilmediğini, asıl sorunun Manhattan’dan Brooklyn hatta Queens ve Bronx bölgelerine giden metro trenlerinin çoğunun iç ışıklarının aniden sönerek durmaları ve civar istasyonların karanlığa gömülmesiyle yaşandığını açıkladılar. Beklenildiği gibi, metrodaki yolcuların karanlık birden bastırıp da trenler durduğunda ne olup bittiği hakkında hiçbir fikirleri yoktu. Doğallıkla klimaların da devre dışı kalmasıyla, toplam 5 metro treninde 2900’e yakın yolcu kendilerini uzun dakikalar sürecek nemli bir karanlığın içine hapsolmuş vaziyette buluverdiler. MTA ekiplerinin olaya hızlı müdahalesi ve küçük çocuklar dışındakilerin genelde serinkanlılıklarını korumasıyla ilgili trenlerdeki yolcuların tamamının boşaltılarak, tünellerden istasyon peronlarına ve oradan da yer üstüne çıkarılmaları 60 ila 120 dakika arasında değişen bir süre gerektirdi. Sosyal medya aracılığıyla yaşadıklarını yakınları, arkadaş ve tanışlarıyla paylaşanlar sıklıkla “yerin üstüne ayak basana dek, dakikaların sanki geçmek bilmediğini ve belki de bundan sonra yanlarında birer küçük cep feneri taşımaları gerektiğine” vurgu yaptılar. Sözün özü, New York saatiyle gece 9’u biraz geçe metroda mahsur kalan herkes herhangi bir yara almaksızın kurtarılmıştı. Elbette bu sıradışı durumun, “klostrofobi” problemi yani “kapalı alanda kalma korkusu” olanlar için hiç de iyi bir tecrübe sayılamayacağı kesin! Kurtarılan yolculardan gidecekleri noktalar hayli uzak olanlar için de MTA süratle kendi otobüs filosundan araçları seferber etti.

Söz konusu elektrik arızası tesadüfen, kentte 42 yıl önce yaşanan ve çok sayıda yağmalama artı kundaklama eylemlerini takiben 310 milyon dolarlık zarara yol açan daha büyük çaptaki 25 saat süren ve bugün bile “utanç verici” diye nitelendirilen elektrik kesintisiyle aynı güne denk geldi. Bu seferki arızanın küçük boyutta olması ve hızlı giderilmesi sayesinde, New York polis örgütü tarafından “Gezegenin Gayri Resmi Başkenti”nde ciddi suç olaylarının yaşanmadığı bildirildi.

Elektrik kesintisi nedeniyle de olsa, New York metro sistemindeki kısa süreli sayılabilecek kaos tablosu, Amerikalı raylı sistemler uzmanları içerisinde sözünü sakınmayanların dikkatlerini bir defa daha gerek kentin becerikli fakat hemen her seneyi zararla kapatan özel toplu taşıma şirketi MTA’in, gerekse de ülkenin 48 senedir şehirler arası yolcu trenleri işleticisi olan devlet kuruluşu Amtrak’ın tartışmalı yönetim biçimiyle gelgitli performansı üzerinde yoğunlaştırdı.

Verimli günler ve gelecek pazar yine bu sütunda görüşmek üzere.