“Demiryolu ile taşımalar özel sektöre açılıyor” diye binlerce vagon siparişi veren lojistik şirketleri, çıkmayan yönetmelik yüzünden hayal kırıklığı yaşıyor. Siparişlerin büyük bölümü durduruldu. 600 adetle en büyük siparişçilerden Kolin, 100’lük siparişten sonra bekleme kararı aldı. Yönetmeliğin gecikmesi tam bir belirsizlik yaratmış durumda. İşlerin tıkandığını ve bürokraside konuya ilgili muhatap bulamadıklarını ifade eden Demiryolu Taşımacılığı Derneği Başkanı Özcan Salkaya, “Sürekli yetkili değişiyor. Çok umutsuzuz” diye konuştu. Bu arada ilk 7 ayda demiryoluyla yük taşımaları da 2.2 milyon ton azaldı.
Sektörün nasıl hareket edeceğini gösterecek yönetmeliklerin çıkmadığına işaret eden (DTD) Başkanı Salkaya, “TCDD’nin yeni yönetimi personeline ‘yeniden yapılanmaya nasıl bakıyorsunuz’ diye soruyormuş. Yani hala emin değiller. Benim şirketim vagon siparişlerini durdurdu. Yatırım planlayan diğer şirketler de durdurdu” dedi.
Demiryollarında yolcu ve yük taşımayı özel sektöre açan yasa çıkalı 2 yıl oldu. Arkasından yönetmeliklerin çıkması gerekiyordu. Ancak sadece kapasite tahsisi ile ilgili tek yönetmelik çıktı. Asıl düzenleme yönetmelikleri bir türlü çıkmadı. Sektör örgütleri, şirketler birçok kez Ankara yollarına düştü ama sonuç alamadılar. Yasadan sonra “yönetmelikler de geliyor” diye binlerce vagon yatırımı yapmaya hazırlanan sektör, arkası gelmeyince yatırımları durdurma eğilimine girdi. Sürüncemede kalan yönetmelikler meselesi araya seçimin girmesi, yeni hükümetin de henüz kurulmamış olması, dahası yeni hükümetin konuya nasıl bakacağına ilişkin tereddütler yatırımların önünü tıkadı.
Yatırım projeleri rafa kalktı
Bundan çok kısa bir süre öncesine kadar hem lojistik firmaları hem de sektör dışı büyük holdingler vagon yatırımı konusunda adeta yarışa girmişti. Vagon üreten firmaların sayısı artmış, bazı üreticilerin sipariş defteri dolmuştu. Gazeteniz DÜNYA, geçtiğimiz şubat ayı sonunda vagon yatırımlarındaki iştahı anlatan haberinde, 2 bin 150 vagon yatırımı için teşvik alındığını, daha binlercesi için yönetmelik beklendiğini duyurmuştu. Haberde 17 şirketin toplamı 2 bini aşan vagon yatırımı için teşvik belgesi aldığı bilgisi aktarılarak sektör yetkililerinin “Yönetmelikler çıkarsa sipariş sayısı 10 bini bulur” tahminlerine yer verilmişti. Ancak bu son gelişmeler sipariş artışı yerine iptalleri getirdi. Sadece Kolin Grubu'na bağlı KLN Lojistik toplamda 600 vagon almayı planlarken, ilk 100 vagondan sonra beklemeye geçti. Aynı zamanda KLN Lojistik’in ortağı da olan Özcan Salkaya, “ Biz Kolin olarak 100 vagonu aldık. 100 vagon için daha sözleşme yapma hazırlığındaydık. Ama 2016’ya kadar bekleme kararı aldık diğer pek çok firma gibi” dedi.
‘Sözleşme yapacaklar vazgeçti’
Demiryolu taşımacılığında düşüşe neden olan etkenlerden biri de TCDD’nin sene başında yaptığı tarife değişiklikleri. Özcan Salkaya, “TCDD sadece zam yapmadı, tarifelerde özel sektör aleyhine değişiklikler yapıldı. TCDD, konteyner tarifelerini yeniledi, maliyetleri artırdı. Dolayısıyla karayoluyla rekabet edemiyoruz. Demiryoluna yatırım yapmayı planlayan, hatta TCDD ile sözleşme yapmaya hazırlanan firmaların birçoğu şu anda TIR yatırımı yapıyor. TCDD yetkilileri de son 5 ayda yükte yüzde 25 azalma olduğunu söyledi. Şu anda İskenderun bölgesinden Muş, Van, Diyarbakır, Gaziantep, Kahramanmaraş gibi illere demir çelik demiryoluyla gidemiyor.”
Bakanlık koridorları çiçekçi dolu, sürekli yetkili değişiyor
Düzenlemelerin yetişmemesi halinde 2015’in de kayıp yıl olacağını dile getiren DTD Başkanı Özcan Salkaya, şöyle konuştu: “Birkaç gün önce yaptığım görüşmeden sonra 2016 sonuna kadar sürecin başlaması konusunda umudum yok. TCDD’ye ziyarette bulundum. Gördüğüm manzara tamamen organizasyon değişikliğine yönelik. Şu anda Ulaştırma Bakanlığı’nda en sık gördüğümüz adamlar çiçekçiler. Çünkü sürekli birileri gidiyor, yerine birileri geliyor. Çok ilgimi çekti. Böyle bir dönemde kalıcı adım gözükmüyor. Diğer önemli konu, TCDD’ye gelen yeni yönetim, personeline yeniden yapılanmaya sıcak bakıp bakmadığını soruyormuş. Tren kalkmış gidiyor sen ‘inecek yolcu var mı?’ diyorsun. Bu bile personelin kafasını karıştırmaya yeter. Yeni hükümetin ne yapacağı da belirsiz. CHP’nin koalisyona girmesi halinde ulaştırma politikalarında serbestleşmenin olup olmayacağını kimse bilmiyor.”
Yol çalışmaları ve tarife artışı, 2.2 milyon ton kaybettirdi
Serbestleşme süreciyle ilgili sıkıntılarının yanı sıra taşımacılık kısmında da büyük kayıplar yaşadıklarını dile getiren DTD Başkanı Özcan Salkaya, yol çalışmaları ve tarife değişiklikleri nedeniyle son bir yılda 2 milyon ton yük kaybı olduğunu söyledi. 2015’in ilk 5 ayında ise yüzde 25’lik düşüş olduğunu belirten Salkaya, şöyle konuştu: “2014 yılında kesin rakamlar açıklanmadı ama yaklaşık 22 milyon ton taşıma yapıldığını biliyoruz. 2014 ve 2015’in ilk yedi ayını kıyasladığımızda son bir yılda yük kaybı 2.2 milyon ton. 2015’in ilk yedi ayında 11.3 milyon ton taşıma yapılmış. Bu daha da artacak gibi. Düşüşte iki büyük etken var. Bakım çalışmaları nedeniyle kapanan hatlar çok büyük kayıp yaşattı. Halkalı-Çerkezköy hattı 3.5 yıldır kapalı. Burası Avrupa’ya ihracatta en önemli çıkış noktasıydı. Bunun gibi 2016 kapanan başka hatlar olacak. Samsun-Sivas hattı 3 yıllığına bakım-onarım nedeniyle kapanacak. Firmalar, ihracatçılar büyük sıkıntı yaşayacak. 400 km’lik bu hatta 1 milyon ton yük taşınıyor. TCDD AB’den fon aldığı için bu yolun onarımına hemen başlamak istiyor ancak kayıp büyük olacak. Yük mecburen karayoluna kayacak. TIR ve dorse yatırımı yapılacak. Yol açıldığında ise bu yatırımlar atıl duruma düşecek. TCDD bu yolu onarmak yerine yeni ve daha kullanışlı bir yol yapabilir. Yap-İşlet-Devret’le de yapılabilir. Mesela Tokat Artova’da bir çimento fabrikası var. Oraya kurulmasının sebebi demiryolu hattı ve içerisinde demiryolu olması. Şimdi demiryolundan istifade edemeyecek. Çok olumsuz etkilenecek. Biz bunu her yerde söylüyoruz"
Aysel YÜCEL – DÜNYA
LOJİPORT