Talep yok, konteyner alabora

Küresel konteyner üretimi ürünlere olan talebin düşmesiyle birlikte çakıldı. Pandemi sonrası patlama yaşanan talebin 2023 yılında geçim krizleri ve yüksek enflasyona bağlı olarak düşmesiyle konteyner üretimi de yılın ilk çeyreğinde sert düşüş kaydetti.

Deniz taşımacılığı alanında araştırma ve danışmanlık hizmetleri veren Drewry verilerine göre ilk çeyrekte üretilen toplam konteyner kapasitesi 2022’nin ilk çeyreğine göre yüzde 71 düştü.
Drewy verilerine dayanan Financial Times analizine göre küresel konteyner sektörünün toplam üretimi 2023 yılının ilk çeyreğinde (sektör standardı olan 20ft konteyner eşdeğeri - TEU) 306 bine geriledi. 2022 yılının aynı döneminde toplam 1,06 milyon TEU konteyner üretimi gerçekleşmişti. Pandeminin ikinci yılı 2021’de 2020’nin iki katına çıkmış ve 7,1 milyon TEU düzeye ulaşmıştı.

Konteyner navlunu da son bir yılda dörte birine indi

Konteyner navlununu izleyen Drewry Dünya Konteyner Endeksi de geçen yıl mayıs itibariyle 8 bin dolara yakın bir düzeydeyken, Mayıs 2023 itibariyle 1.719 dolara kadar gerilemiş durumda. Endeks 2022’nin ikinci yarısında hızla düşmeye başlamış, Eylül 2022’de 6.000 doların, Ekim 2022’de 4.000 doların, 2023’ün başında ise 2.000 doların altına inmişti. Pandemi fiziksel ürünlere olan talebi çok keskin bir şekilde artırmış, 2020 yılında ciddi bir konteyner krizi yaşanmış ve bir çok ülkede konteyner üretim kapasiteleri artırılmıştı. Sektör sadece üç yılda son 60 yılda elde ettiğinden daha fazla kâr elde etmişti. Ancak finansal sıkılaşma, geçim krizleri ve enfl asyonla birlikte fiziksel ürünlere olan talep de hız kesiyor. Dünya Ticaret Örgütü (WTO) ekonomistleri ihracat büyümesinin 2023’ün geri kalanında da cılız kalacağını, bunun konteyner talebinin de zayıf seyretmesine yol açacağını söylüyor. Son WTO tahminlerine göre mal ticareti büyümesi 2023’te sadece yüzde 1,7 olacak. 2022’de mal ticareti yüzde 2,7 büyüme kaydetmişti.

En az 2024’e kadar kuru konteyner üretimi yapmayacak

Dünyanın en büyük konteyner taşımacılarından AP Møller- Maersk, en az 2024 yılına kadar kuru konteyner üretimini durduğunu açıkladı. Şirket 40ft konteynerden daha yüksek talep olan 20ft konteynerlerin üretimine daha erken bir tarihte başlayabileceğini de bildiriyor.

Konteynerleri satacak veya hurdaya çıkaracak

Maersk’in Asya-Pasifik müşteri direktörü Anne-Sophie Zerlang Karlsen ise FT’ye verdiği demeçte şirketin ayrıca bu arz fazlasından fayda sağlamak adına eski konteynerlerini satmayı veya hurdaya çıkarmayı da istediğini belirtiyor.

■ Üreticilerin kârları diplerde; büyük bir Çinli üreticinin kârı %91 düştü

Konteyner talebindeki sert düşüş ve navlunun rekor düzeylerden düşmesi üreticileri de vuruyor. Çin’in en büyük konteyner üreticilerinden China International Marine Containers’ın ilk çeyrek kârı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 91 düşüşle 23 milyon dolara geriledi. Shenzen merkezli şirketin bu dönemde standart konteyner satışı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 77 düştü. Şirket konuya ilişkin açıklamasında “bu düşüşün konteyner ticaretindeki sürekli düşüş ve yeni konteynerlara yeterli talep olmamasından kaynaklandığını” söyledi. Çin’in devlete ait konteyner üreticisi COSCO Shipping Development’ın ilk çeyrek kârında da yüzde 71’lik bir düşüş görüldü. Danimarkalı konteyner taşımacılığı devi Maersk’in CEO’su Vincent Clerc, mayıs ayında FT’ye verdiği demeçte bu yıl ve 2024’te teslim edilecek çok sayıda yeni geminin piyasaya inmesiyle kârlılığın daha da düşebileceği konusunda uyarmıştı.

■ Limanlarında boş konteynerler birikmeye başladı

Yeni konteynerlara olan talepteki düşüş küresel konteyner üretiminin yüzde 95’ine yakının gerçekleştiği Çin’de limanlarda boş konteynerlerin birikmesine neden oluyor. Liman işletmecileri rekor sayıda kullanılmayan konteyner için yer bulmaya çalışırken, Maersk’in Asya-Pasifik müşteri direktörü Anne-Sophie Zerlang Karlsen en büyük yığılmanın Asya-Pasifik bölgesinde olduğunu aktarıyor. Karlsen’e göre bu yılın geri kalanında da bölgede konteyner birikmeleri devam edecek. China International Marine Containers’ın Taicang’daki fabrikasında şubat sonu itibariyle üç üretim hattından sadece biri çalışıyordu. Caixin’e konuşan bir işçi tesiste uygulanan günlük 3 vardiyanın da bire düşürüldüğünü aktarıyor. Yılda 700 bin konteyner üretim kapasitesine sahip şirketin fabrikasında 2022’den bu yana yeni konteynerlerin de yığılmaya başladığı belirtiliyor.

Hilal SARI - EKONOMİ.COM

LOJİPORT