Gerek ülkemiz, gerekse de bütün dünyada, deneyimledikleri onca yitim, hastalık (fiziksel ve/veya ruhsal), engelli olma hali, yalnızlık, haksızlık, işsizlik ve ekonomik zorluğa karşın, yiğitçe yaşama savaşı vermekten vazgeçmediğini okuduğum, duyduğum ya da gördüğüm insanları (ve doğadaki irili ufaklı kimi hayvan ve bitki dostlarımı) her daim usumdan içten bir hayranlık ve saygıyla selamlarım. Aynı durum, hem bitime yaklaşmış teknik ömürleri, hem de ait oldukları ulaştırma kuruluşlarının ilk bakışta vefasız gibi görünebilen ancak gerçekte zorunlu tasfiye/emeklilik kararları karşısında hâlâ canla başla var olmaya çabalayan gemi, tren ve uçak kardeşlerim için de geçerlidir. LOJİPORT’taki köşemi sürekli veya aralıklı biçimde izleyen okurların bir bölümü mutlaka anımsayacaklardır: Geçmiş aylara ait köşe yazılarımdan birine yine, sivil havacılık dünyasının tartışmasız ilk ve en uzun ömürlü dev yapıdaki süperstarı olduğuna inandığım Boeing 747’yi konuk etmiştim. O yazımda bu görkemli ve benzersiz dört motorlu, geniş gövdeli, uzun menzilli sempatik yolcu jetinin tarihçesi ve evrimi hakkındaki temel detayları özetle okuyucularımla paylaştığımdan, bu pazar günkü köşe yazımda sadece 3’üncü ve en son kuşak “Jumbo Jet” unvanına sahip Boeing 747-8’den söz edeceğim.

Geliştirici ve üretici firması tarafından “Boeing 747 ailesinin performans ve konforda ulaştığı en üst nokta” şeklinde tanımlanan Boeing 747-8'in yolcu (747-8I) ve kargo (747-8F) servisleri için 2 ayrı tipi mevcuttur. Uçak tiplerindeki “I” harfi İngilizce “Intercontinental,” “F” harfi de “Freighter” sözcüklerinin kısaltılmışıdır. Kargo versiyonu olan 747-8F ilk uçuşunu Şubat 2010’da, yolcu versiyonu olan 747-8I ise ilk uçuşunu Mart 2011’de yapmıştır. Lüksemburglu “Cargolux” şirketine ait bir 747-8F ilk tarifeli seferini Ekim 2011’de, Alman “Lufthansa” şirketine ait bir 747-8I ilk tarifeli seferini Haziran 2012’de gerçekleşmiştir [Frankfurt’tan Washington D.C.’ye]. Cargolux, Lufthansa ve Amerikan “UPS Airlines” şirketleri, Boeing firmasının 747-8 tipi uçakların olası uzun ömürlü geleceği bakımından şu an için en fazla güvendiği 3 sivil havacılık kuruluşudur yorumunda bulunabiliriz. Söz konusu 3 kuruluşu umut verici siparişler açısından yolcu uçağı tipinde “Korean Air” ve “Air China,” kargo uçağı tipinde ise Japon “Nippon Cargo Airlines” ve Hong Kong/Çin “Cathay Pacific Cargo” şirketleri izlemektedir. 2008 yılından Temmuz 2018 sonuna dek Boeing firması toplam 128 adet 747-8 üretmiş olup, uçakların tümü sorunsuz biçimde ilgili havacılık şirketlerinde faaliyet göstermektedirler.

747-8I, 3 ayrı sınıfta [First Class-Business Class-Economy Class] 467 yolcu (ve 2’si kokpit, 14’ü kabin ekibi olmak üzere 16 kişilik mürettebat) taşıma kapasitesiyle donanmıştır. Yakıt molası vermeden uçuş menzili 14 430 km’dir. Yolcu kapasitesi ve uçuş menzili olarak değerlendirildiğinde, 747-8I’nın hem Boeing, hem de Airbus ailesinden bir hayli güçlü rakibi varken, kargo ikizi 747-8 F özellikleri bakımından adeta rakipsizdir. Boeing’e göre bu en yeni nesil 747 tipi uçak, “Airbus A380” ile “Boeing 777-300 ER” arasındaki 400 ila 500 koltuk pazarına hizmet veren havayolu şirketlerinin genel gereksinimlerini karşılamakta, kargo uçağı olarak da “747 Freighter”ın dünya pazarındaki liderliğini devam ettirmektedir.

Boeing, yeni 747-8 tipi jetini, sadık müşterileri olan havayolu işletmeleriyle bir arada çalışarak ve “787 Dreamliner”ın yenilikçi teknolojilerini uygulayarak oluşturmuştur. Aslında 747-8 adının seçilme nedeni, 787 ile yeni 747 arasındaki teknolojik bağı göstermektir denilebilir. Bir önceki model Boeing 747-400’e göre daha fazla yolcu ve kargo kapasitesi avantajıyla yüklü 747-8I, “787 Dreamliner”dan esinlenmiş, tamamen yeni bir kabin yapısına ve yeniden tasarlanmış bir kabin içi merdivene sahiptir. Bu uçak ayrıca dünyadaki hava yollarına yakıt maliyetlerini düşürme ve günün daha fazla saatinde daha az gürültü ile daha çok havalimanına uçabilme olanağı vermiştir. Bununla birlikte, Boeing’in bir Amerikan firması olmasına karşın, bugün için hiçbir Amerikan havayolu şirketinde aktif kullanımda olan herhangi bir tip 747 yolcu jetinin bulunmaması ve de bünyesindeki faal 36 adet 747-400 ile gezegenin en büyük 747 filosu konumundaki “British Airways”in yeni 747-8I’nın siparişinden geçen senelerde vazgeçmesi, üretici şirketi zaman zaman ilgili uçağın geleceği hakkında karamsarlığa itmektedir. Fakat 35 000 fit’te (yani yerden yaklaşık 10 670 metre yükseklikte) standart düz uçuş süratleri olan saatte 917 km [ve maksimum hızları olan 988 km/saat] ile halihazırda göklerdeki en hızlı yolcu uçağı konumuna yükselmiş bulunan Boeing 747-8 kardeşlerim, özetle, 50 yaşından sonra da yeni bir aktif çalışma hayatının var olabileceğinin somut kanıtı durumundadırlar!

Son olarak, bir çoğunuzun duyduğunu tahmin ettiğim bir habere değinmek istiyorum. 2016 senesi başlarında Birleşik Amerika Hava Kuvvetleri (USAF) halen aktif biçimde görev yapan 2 adet Başkanlık Uçağı (Air Force One) Boeing 747-200’ün yerini yakın bir gelecekte 2 adet Boeing 747-8’in alacağını duyurdu. İlk Boeing 747-200 tipi Başkanlık Uçağı 1987’de, 2’incisi 1990’da hizmete girmişti. Jet Çağı’nın başlamasıyla birlikte, 1959’dan 1987 yılına kadarki uzun dönemde emektar Boeing 707’nin değişik versiyonları “Air Force One” olarak başkanlarının göklerdeki bir tür “uçan ofisi” idiler. Böylece bir Amerikan geleneği daha korunacak ve Başkan Roosevelt'ten Başkan Trump'a, Boeing uçakları Amerikan başkanlarını dünyanın dört bir yanına taşımayı sürdürecekler. Havacılık tutkunlarının anımsayacağı üzere, “Air Force One”ın tüm kokpit ve kabin ekibi Amerikan Hava Kuvvetleri personelinden oluşuyor.

Verimli günler ve gelecek pazarki yazımda görüşmek üzere.

Yazarın notu: Köklü ve tecrübeli bir havayolu işletmesi olarak, kendince haklı sebeplerden dolayı, THY hiçbir Boeing 747 tipi yolcu uçağını bugüne dek filosuna katmamıştır. Ancak sürpriz bir gelişme sonucu, THY’nin 8 adet 747-8I tipi yolcu uçağı satın alma konusunda Boeing firması ile ciddi görüşmeler yaptığı haberi Eylül 2017’de Türk ve dünya basınında yer almıştır.