Atilla Yıldıztekin
İnşaat sektöründe proje lojistiği
Proje Lojistiği lojistik hizmetler içinde fazla göze batmayan, her kuruluş tarafından yapılmayan, ancak gelişme hızı en yüksek olan iş çeşitlerinden biridir. Tanım olarak Proje Lojistiği temel işi taşıma olan, başlangıcı ve bitişi belli, bu süre sonunda tekrar etmeyecek, özel ekipmanlar gerektiren lojistik hizmetler demektir. Bir inşaat projesinin makine, teçhizat ve sarf malzemelerinin taşınması, stoklanması ve kullanım süresince takibi, bir fabrika için büyük ebatlı ve ağır malzemelerin taşınması, Doğal afet sonrası destek malzemelerinin taşınması ve dağıtımı proje lojistiği kapsamına giren işlerden bazılarıdır. Ülkemizde proje lojistiği konusunda çalışan firmalar ellerinde ağır ve büyük malzemelerin taşınması için lowbed veya kırkayak tipi özel taşıma araçları, bu yüklerin indirme ve bindirmesi için ağır tonajlı yüzer, sabit veya tekerlekli vinçler bulunan kuruluşlardır. Çoğu İstanbul’da faaliyet gösteren bu kuruluşların, projelerin devlet kuruluşları ile ilişkilerinin olmasından dolayı da Ankara’da şube veya büroları bulunmaktadır. Yaygın bir şube ağına gereksinmeleri yoktur. Hizmetler merkezi olarak yönetilmektedir. Proje Lojistiği kapsamına giren işlerin yapılması için özel bir tecrübe birikimi, iletişim, profesyonel iş yapma şekli, özel ekipman parkı, hepsinden önemlisi planlama gerekmektedir. Projelerin genellikle birbirinden farklı olmaları nedeniyle tecrübenin yaratıcılıkla, teknik ve akademik bilgiyle desteklenmesinde zorunluluk vardır. Lojistiğin temeli olan taşıma işleri için proje lojistiğinde özel ekipmanlar gerekmektedir. Ağır ve ölçüleri büyük malzemeler için en iyi taşıma metodu deniz taşımasıdır. Alan, hacim ve ağırlık kısıtlaması olmadan deniz bağlantısı veya nehir yolu ile malzemeler kolaylıkla taşınabilmekte ve limanlarda bulunan yüksek kapasiteli vinçlerle veya limanlara taşınabilen mobil vinçlerle elleçlemeleri yapılabilmektedir. Projeye başlanmadan önce yükleme ve boşaltma limanlarında incelemenin yapılması, kullanılacak araçların önceden belirlenmesi şarttır. Limanda elleçlenen malzemeler çok akslı treylerle özel emniyet tedbirlerinin tüm taşıma süresi boyunca alınması koşulu ile kara yolu ile ulaşacağı noktaya iletilir. Bu amaçla taşımanın yapılacağı yolun, yükün ağırlık ve ölçülerine göre belirlenmesi gerekir. Yol üzerinde bulunan tünel, köprü, geçit, kavşak, yol eğimi ve yolun durumu önceden etüt edilmeli ve ondan sonra projenin teklifi verilmelidir. Proje taşımasında hız ikinci, hatta üçüncü sıraya atılan bir unsurdur. Bu nedenle uzun taşıma süresi boyunca yakıt ikmalinin planlanması, teknik destek ekibi, personel takası, emniyetli konaklama olanaklarının yaratılması gibi hususlar gözden kaçırılmamalıdır. Bazı proje taşımalarında ilave köprü yapılması, yan emniyet yolu açılması gibi hizmetlerin de yerine getirilmesi gerekmektedir. Hava taşımacılığı da proje lojistiğinde kullanılan sistemlerden biridir. Dev Antonov veya Hercules uçakları da kara yolu ile taşınamayacak kadar ağır malzemelerin uzak mesafelere taşınmasında ekonomik olabilmektedir. Bu sistemle taşınacak malzemeler için montaj ve demontaj çalışmalarının önceden yapılması ve taşıma kapasitesine uygun modüler ekipmanlar kullanılmalıdır. Tüm proje lojistik hizmetleri bir fizibilite çalışmasına bağlanmak durumundadır. Lokal engellemeler, teknik limitler önceden bilinmeli ve gereken mühendislik çalışmaları yapılmalıdır. Projeler yapılırken lojistiğin artı değer yaratıcı fonksiyonu ikinci plana atılmalıdır. Proje lojistiğinin temel felsefesi sırayla yapılabilirlik, emniyet ve ekonomi olarak düşünülmelidir. Yapılabilirliğin içine başta teknik limitasyonlar daha sonra ülkelerin kanun ve uygulamaları girmektedir. Taşınacak malzemelerin konteynere sığacak ölçü ve ağırlık sınırları içinde hazırlanması büyük zaman kazandıracak ve ekonomi sağlayacaktır. Bu nedenle taşınacak malzemelerin üretimi başlamadan önce lojistik mühendislerle bir görüşme yapılması büyük kolaylık sağlayacaktır. Boru hatları için yapılacak taşımalarda kaynak maliyetlerinden kaçmak için uzun boyda üretilen borular yerine kısa ama kolay taşınabilecek boruların üretilip bunun yerine kaynakların fazla yapılması bazı projelerde avantaj yaratabilmektedir. Hatta boruların 6 mt yerine iç ölçüsü 6mt den kısa olan konteynerlere sığabilecek şekilde birkaç cm kısa yapılması bile proje taşımalığında avantaj yaratabilmektedir. Proje lojistiği bir ekip çalışmasıdır. Ekibin her an iletişimde olması, projenin planlanmasının yapılması, uygulamasının raporlaması gerekmektedir. Projenin bir sorumlusu olmalı ve tek elden yönetilmelidir. Proje sorumlusu projenin her adımında işin başında olmalı ve gerektiğinde müdahale etmelidir. Taşımanın, yüklemenin ve indirmenin önceden ilgili resmi kuruluşlara bildirilmesi ve alınan tedbirlerin onaylatılması, tehlikeli işler gerçekleştirirken sağlık ekibinin yakında tutulması da unutulmaması gereken noktalardan biridir. Lojistik hizmetler mevcut bir iş sürecinin yeniden düzenlenerek, kullanılan kaynakların optimizasyonu ile artı değer yaratmayı temel almaktadır. Buna karşılık proje lojistiği ise ortada henüz olmayan bir sürecin planlanmasını, yerine getirilmesi için teknik sorunların çözülmesini, emniyetli bir şekilde işin gerçekleştirilmesini öne çıkartmaktadır. Yapısı itibarıyla maliyeti yüksek, riski fazla ve verimi düşük bir hizmettir. Dolayısıyla fiyatı yüksek, kar marjı fazladır. Proje lojistik hizmetlerinde fiyat müşterinin karar vermesinde en son sırada değerlendirilecek faktördür. Pazarlıkların işin daha teknik ve tedbirli şekilde yapılması konusunda yapılması önem kazanmaktadır. Ülkemizde proje lojistiği hizmeti veren kuruluşların bu taşımanın yurt dışı ayaklarında stratejik ortaklarının olması gerekmektedir. Ülke sınırları içinde kendi araçları ve ekipmanları ile hizmet sunmalarında ileriye dönük ulusal çıkarımız ve firma hedeflerinin sürekliliği açısından bir zorunluluk vardır. İş yapabilecek araç ve ekipmanları ve de tecrübeleri ayakta kalmaları için kullanacakları destek olacaktır.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.