İnsan sağlığını direkt etkileyen tehlikeli madde, sebze & meyve ve bozulabilir gıda gibi özellik gösteren yükler için özel lojistik kuralları ve uygulamaları gerekmektedir. Bu tür yükler için kullanılacak taşıma araçları, taşıma kapları ve geçici veya uzun süreli depolama yerleri için normal yüklerden farklı teknik özelliklere ve detaylara sahip olmalıdır. Yine bu tür yüklerin lojistik faaliyetlerini yapacak ve yönetecek kişilerin de farklı teknik bilgi ve yetkinliklere sahip olması gerekir. Tehlikeli maddelerin deniz yolu, havayolu ve demiryolu ile taşınmasını düzenleyen ve uluslar arası nitelikte olup Türkiye’nin taraf olduğu ve uygulamaya koyduğu yasal düzenlemeler vardır (Ör; Uluslar arası Demiryolu Taşımalarına İlişkin Sözleşme (COTIF ve eki RID) kapsamında Tehlikeli Eşyaların Demiryoluyla Uluslar arası Taşınmasına İlişkin Yönetmelik ve Tehlikeli Maddelerin Demiryollarında Yükletilmesine Boşaltılmasına Aktarılmasına ve Etiketlenmesine İlişkin 505 Numaralı Genel Emirler, Varşova Sözleşmesi ve IATA kapsamında Sivil Havacılık Kanunu ve Tehlikeli Maddelerin Havayolu ile Taşınması Talimatı ve IMDG – Code kapsamında (Eski adı IMCO Code) Tehlikeli Eşyanın Ticaret Gemileriyle Taşınması Hakkında Tüzük). Tehlikeli maddelerin karayolu ile taşınmasına yönelik eksik kalan kısım ise 2005 yılında kabul edilen ADR Konvansiyonu (Accord European Relatif Au Transport Internation Aux Des Merchandises Dangereuses Par Route) ile tamamlandı. 2010’da yürürlüğe girmesi beklenen (umut edilen) Tehlikeli Maddelerin Karayolu ile Taşınması Hakkında Yönetmelik 15.05.2008’de Resmi Gazete’de yayınlandı. Diğer bir özellik arz eden taze sebze ve meyveler için 2009 yılının Ağustos ayında meclise sunulan “Sebze ve Meyve Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı” kısmen bu malların (kanun tasarındaki ifade) lojistiğinin (tedarik, taşıma, depolama, dağıtım) düzenlenmesi amaçlanmakta olup genel gerekçesinde de “Türkiye’de 2008 yılında 27,2 Milyon ton sebze ve 15,6 milyon ton meyve üretiminin gerçekleştiği, bu ürünlerin % 5’inin ihraç edildiği ve geri kalan miktarın ise % 25’inin tüketim merkezlerine ulaşamadan zayi olduğu” belirtilmektedir. Malların dalından toplanarak son tüketiciye sunulması aşamasında taşınması, depolanması, depolarda paketleme, ambalajlama vb. gibi çeşitli işlemlere tabi tutulması birer lojistik faaliyettir. Bu tasarının mecliste yasallaşması ile kanun ve sonrasında çıkarılacak yönetmelikler, taze sebzeler ve meyvelerin gıda güvenliği ve insan sağlığına yönelik gerekli lojistik faaliyetler için uyulması gereken kurallar, uygulamalar ve yaptırımları gündeme gelecektir. Tehlikeli maddeler ve meyve ve sebzelerde olduğu kadar et, süt ve bunların türevleri olan bozulabilir gıda malzemelerinin de güvenli ve sağlıklı şekilde lojistiğinin yapılması için benzer yasal düzenlemelere ihtiyaç vardır. UNECE (The United Nations Economic Commission for Europe – Transport) tarafından hazırlanan “Bozulabilir Gıda Maddelerinin Uluslararası Taşımacılığı ve Taşımalarında Özel Araçların Kullanımı Antlaşması - The Agreement on the International Carriage of Perishable Foodstuff and on the Special Equipment to be used for such Carriage” 01.09.1970 tarihinde Cenevre’de imzalanmış ve 21.11.1976’da yürürlüğe girmiştir. Kısaca ATP (Fransızcası’nın baş harfleri) olarak da bilinen bu anlaşma, bozulabilir gıdaların taşınması ve taşıma araçları için gerekli koşulları ve özellikleri tanımlamaktadır. Günümüzde ATP Antlaşmasını 41 ülke kabul etmiş ve yürürlüğe koymuştur. Türkiye, ATP’ye taraf değildir. 9. Kalkınma Planı (2007-2013) Karayolu Ulaşımı Raporu, Türkiye’nin bu anlaşmaya taraf olması gerektiğini vurgulamaktadır. Bu, bozulabilir gıda ürünlerinin belirli standartlar ile taşınarak tüketiciye sağlıklı olarak ulaştırılması ve ayrıca AB’ye uyum bakımından büyük önem taşımaktadır. Öneriler ; Özellik arz eden yüklerin çeşitli taşıma türleri için kullanılan münferit kurallarının, multimodal ve intermodal taşımacılığın dinamiklerine ve prensiplerine uyumlu hale getirilmesi için uluslar arası düzeyde yasal düzenlemeler gereklidir. Ulaştırma Bakanlığı’nın başkanlığı ve koordinasyonunda, uluslar arası kabul gören lojistik tanımına uygun, bütün özellikli yüklerin lojistiğini kapsayacak (depolama standartları dahil) yasal düzenleme gereklidir. Uluslar arası yasal düzenlemelere taraf olmak ve kanunlar, yönetmelikler vb. yürürlüğe koymak kadar bunların gerektirdiği gerekli kontrolleri sağlayacak alt yapılar kurulmalıdır. Özellikli yüklerin lojistiği de özeldir ve bunlar için hizmet veren lojistik firmalarının, bu firmalarının alt yapılarının ve çalışanlarının da özel olması gerekmektedir.İnsan sağlığını olumsuz etkileyecek durumlara karşı yaptırımların mümkün olan en kısa sürede devreye alınması zorunludur. Yakıt tasarrufu için aracın soğutucusunun kapatılmasını engelleyen ve dalındaki kadar taze meyve ve sebzeyi çocuklarımıza yedirtebilmeyi sağlayacak düzenlemeler ve çalışmalar yapılmalıdır.